AHMET YAVUZ
Büyük strateji diye bir kavram vardır. Belirleyenin en son hedefine ulaşmak için kullandığı araçların bütününün kullanılmasına ilişkindir. Kurucu ceddimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün de yola çıkarken bir büyük stratejisi vardı: Vatanı kurtarmak ve halk egemenliğine dayalı bir rejim kurmak. Vatanı kurtarma stratejisi üç adımlı bir yol haritasını içermekteydi: Ordu ve halkın ileri gelenleriyle “temas”; halkı tehlike konusunda uyarmayı içeren “teyakkuz”; sıkıntıların tahlilini sağlayacak bir yapı ortaya çıkarmak yani “teşkilat” kurmak. Atatürk’ün Nutuk’ta açıkladığı bu stratejiyi 3T olarak formüle etmek uygun olacaktır. (Nutuk, s. 49) Kurtuluş Savaşı sonunda ve takip eden süreçte Misak-ı Ulusal olarak nitelenen askeri amaç, Musul bölgesi hariç ele geçirilmişti. Siyasi maksat olarak belirlenen “tam bağımsızlık” ise eksiksiz olarak sağlanmıştı. Musul bölgesinin ulusal sonlar dışında kalmış olması, tam bağımsızlıkla çelişik bir durumu açıklamaz. Sonuçta, sonları silah zoruyla fakat gücün yettiği ölçüde belirlenen yeni ülke Türkiye’de, rejim bağlamında mutlak egemenlik sağlanmış oldu.
CEMİYETLER, KONGRELER
Kurtuluş Savaşı temel olarak milletin gücünü harekete geçirerek, o gücü birleştirerek kazanıldı. Bu gücü harekete geçirme o günün şartlarına uygun demokratik tarz ve temeller dahilinde yapıldı. Reddi İlhak cemiyetleri Müdafai Hukuk cemiyetlerine dönüştü. Erzurum ve Sivas kongreleri halkın temsilcilerinin iştirakiyle gerçekleşti. Kongreler stratejisi Ankara’da Büyük Millet Meclisi ortaya çıkarıldı. Meclis hükümeti kuruldu. Büyük Millet Meclisi; savaşı yürüttü, yeni bir otorite oluşturdu, memleketler arası temsil hakkı kazandı. Bu devri 3. Meşrutiyet olarak nitelendirenler haksız sayılmazlar çünkü sultanın varlığını ortadan kaldırmayı amaçlayan bir tutumu yoktu. Fakat bu, bir zorunluluktan kaynaklanmaktaydı. geçiciydi. Çünkü Mustafa Kemal, Erzurum’da şimdi bir “asi paşa” iken cumhuriyeti öngörmüştü. (Mazhar Müfit Kansu, Erzurum’dan Vefatına Kadar Atatürk’le Birlikte, Cilt-1, s. 131) Öte yandan işgalci başı İngiltere himayesinde bir ömür sürmeyi tercih eden ve Kurtuluş Savaşı başkanlarına idam fermanlarını onaylayan bir padişaha, “Bizi yönetmeye devam et” demek herhalde akıl kârı değildi. Üstelik o padişah, 1920 başında, Rauf Orbay’a, “Rauf Bey! Bir millet var, koyun sürüsü. Buna bir çoban lazım… O da benim…” demişti (Rauf Orbay, Siyasi Anılar, s. 444) Lozan’da temsil konusu gündeme geldiğinde saltanatın kaldırılması adımı, uygun fırsatı doğurdu. M. Kemal’in öngördüğü cumhuriyete birinci adım atıldı. Temelinde Ulusal Gayret stratejisi cumhuriyeti kurma stratejisiyle bütünleşikti. Tahminen milletin kıymetli bir kısmı, durumdan habersiz olduğu için kendisini koyun sürüsü olarak gören bir anlayışa karşı tepkisizdi. Lakin bu gerçeği bilenler bile cumhuriyete taraf değildi. Meğer kurtuluş savaşı kazanmış bir millete yakışan, egemenliği kayıtsız koşulsuz kendi ellerine veren cumhuriyeti kurmak ve yaşatmaktı. Bunun için hayatın her alanını kapsayan ihtilal stratejisi yürürlüğe kondu.
GÜCÜNÜN KAYNAĞI
Her ne kadar egemenlik bugün dahi tam olarak milletin olmamış da olsa, Cumhuriyet bunu maksat edinmişti. Kimseyi etnik kimliğine ve dini aidiyetine nazaran ayırt etmemiş; vatandaşlık bağı prestijiyle herkesi Türk addetmişti. (1924 Anayasası, Md. 88) Atatürk’ün 1930’larda yaptığı millet tarifi tam manasıyla kucaklayıcıydı: “Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Türkiye halkına Türk milleti denir.” (Medeni Bilgiler, s. 18) Günümüzde emperyalizmin özgürlük kriteri olarak sunduğu etnikçiliği ve mezhepçiliği reddeder. Tekrar özgürlük olarak sunulan tarikat ve cemaat yapılanmasına dayalı toplumsal bir modele karşı koyar. Laiklik ve liyakati toplum ve devlet ömrünün ayrılmaz kesimi görür. Günümüzün en büyük dersi, 15 Temmuz’dan itibaren bu alanda olmuştur. Bu dersin önümüzdeki periyoda yansıtılması hayati ehemmiyettedir. Uygar kanun bayanları gerçek manada vatandaş kıldı. İslam dünyası için birinciydi. Bu yüzden dirençle karşılaşsa bile bayanlar cumhuriyetin temel teminatıdır.
HERKES SORUMLU
Cumhuriyet bir amaçtı lakin temel olarak Türk milletinin egemenliğini tam ve eksiksiz kullanmasının aracı olacaktı. O denli bir araç ki, ülkenin bağımsızlığını, halkın refahını, şahsî özgürlükleri; çağdaş hukuk devletini; dejenere edilmemiş demokrasiyi teminat altına alan… Süreç tam olarak bu türlü işledi mi? Başlangıçta evet. Lakin sonrası bizi bugünlerin kaotik ortamına getirdi. Sorumlusu çabucak herkesti. Darbelere başvuran askerler; darbelere yer hazırlayan politikler; egemenliğin kullanılmasının bir kesimi olmak yerine evvel darbe olsun diye yalvaran, sonra darbeci diye akabinde beddua eden halk. Günümüzün temel vazifesi Cumhuriyet’in omurgasını ve ana prensiplerini koruyarak parlamenter sistemi tekrar inşa etmektir. Yalnızca seçim değil, süreçlere iştirak, temsil ve kontrol metotlarını de geliştererek… “Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir” diyen ve en büyük yol gösterici olarak “bilimi” gösteren Mustafa Kemal Atatürk’ün aydınlanmacı ruhu ufkumuzu açmaya devam ediyor ve çıkış yolunu işaret ediyor. Gelecek inşası hepimizi bekliyor….
Cumhuriyet
