Dr. Ali Haydar FIRAT
BAĞLANTI BİLİMCİ
İnkılabın maksadını kavramış olanlar sürekli onu korumaya muktedir olacaklardır. Mustafa Kemal Atatürk
Cumhuriyet ihtilali postmodern ve oryantalist yaklaşımların zaviyesinden bakmadan (bu bağlamda hükümran dünya siyasal ve kültürel hegemonyasına en büyük meydan okumadır) Batı dışı modernliklerin sabitlenen pozisyonlarını yerle bir eden bir medeniyet bileşkesi ve tahayyülüdür. O sebeple gözden kaçırılan, görmezden gelmemizi istedikleri gerçeklik hâkim “Hakikat Rejimlerine” karşı Cumhuriyetin devrimci çabası ile kurduğu yeni bir “insanlık durumudur.” Bu durum içeride ve dışarıda anlatılamamıştır. Bilhassa mazlum milletler, emperyalizm ve kapitalizmin sömürdüğü, dinî ortodoksiye ve de otoriter rejimlere mahkûm ettiği Doğu toplumları Cumhuriyetçi meydan okumaya dahil edilememiştir.
TARİHİ BİR SORUMLULUK
Lakin bugün geç kalınmış değildir; zira çok önemli bir Cumhuriyetçi müdahaleye gereksinim bulunmaktadır. İkinci yüzyıl bu yeni muhtaçlığa nazaran kurgulanmak durumundadır. İçeride ve dışarıda cumhuriyetçi bir atılıma gereksinim bulunmaktadır. Cumhuriyetin birinci yüzyılını geride bırakırken ve ikinci yüzyılına girmek üzereyken Cumhuriyetin her alanda muhasebesinin yapılması, tartışılması ve insanlığa, ülkeye, topluma katkılarının ortaya çıkarılması tarihi bir sorumluluk olarak karşımızda durmaktadır. Bu efor tıpkı vakitte İkinci yüzyıla ait yeni bir vizyonun hazırlanması noktasında çok büyük bir imkân sunacaktır. Cumhuriyet salt bir rejim değildir. Büyük devrimci Gazi Mustafa Kemal Atatürk onu kurgularken, niyetinde üretirken ve de yaşama geçirirken onu bir hayat biçimi olarak meydana getirmiştir. Siyasal bir rejim kategorisine indirgemek Cumhuriyetin dayandığı temelleri yok saymak manasına gelecektir. Atatürk, Orta Asya’daki ömür pratiklerini, Anadolu medeniyetlerini ve de uygar dünyanın bileşkesini oluşturan niyet ve pratiklerin bir sentezini yapmıştır. O nedenle halkımıza en uygun rejim Cumhuriyettir demiştir. Zira cumhuriyet dediğiniz dünyanın içine, üniversal insan hakları, çağdaş dünya normları ve de hukuk sistemleri, bayan erkek eşitliği, planlamacı ve kalkınmacı iktisat, kendi kendine yeten bir toplum girer.
GELECEK DİZAYNIDIR
Kant aydınlanmayı insanın kendi aklını kullanma yeteneği olarak tanımlarken aslında cumhuriyet tam da Kantçı manada toplumumuzun özgür iradesiyle düşünme hakkını kazanması ve bir manada fikrinin özgürleşmesidir. Temel bir tenkit ya da vurgu yapmanın yeridir. Cumhuriyet geçmiş bir rejim değildir, cumhuriyet bir gelecek dizaynıdır. Şuurlu ya da bilinçsiz cumhuriyet anmalarının salt geçmişe dönük bir nostalji çerçevesinde yapılması onun gelecek savına vurulmuş bir darbedir. Toplumun, kurumların, aydınların bu hatta tutulması şuurlu bir kuşatmanın sonucudur. Zira bu indirgeme onun devrimci istikameti ve ruhuna yönelik bir yok sayma; bölgedeki öteki halkları ve devletleri etkileme imkânını ortadan kaldırmak üzere emperyal bir paranteze alma uğraşıdır. Cumhuriyet Anadolu, Ortadoğu ve Kafkasya, Balkanlar ve de Akdeniz coğrafyasında tesiri çok büyük, fakat daima bir biçimde sonlandırılmak istenen bir büyük ihtilaldir. Bilhassa İslam coğrafyasında cumhuriyete ait oluşturulan algı o büyük değişim ve dönüşümün önünü kesmek ve halklar ortasında eşit yurttaşlık prensibinin gelişimine ket vurmak üzerine kurulmuştur. Bu nedenle “Cumhuriyet bitti” tezi daima işlenmektedir. Cumhuriyet daha anlaşılmadan, derinliği görülmeden, tarihî ve toplumsal manası içselleştirilmeden onun bittiğini düşünenler, tartışanlar ve yazanlar bugün artık şunu görüyorlardır: Bir büyük taban dalgası olarak halkın içinde ihtilalin ateşi her geçen gün büyüyor. Zira kimsesizlerin, fazilet ve fazilet sahibi bireylerin ortak düşü ve gelecek ışığıdır cumhuriyet…
BUGÜNÜN ZARURİLİĞİ
Türkiye mevcut durumu, imkânları, insan potansiyeli ile bu ihtilali gereğince ve gerektiği üzere taşıyamamıştır. Bu durum ihtilalin bittiği manasına gelmez, çünkü ihtilal devlete değil topluma emanet edilen; ya da toplumsallaştırılan bir içerikle kurgulanmıştır. Türkiye’de devletin Atatürk’ün vefatından sonra idare-i maslahatçı bir çizgiye kayması, yeni devletin devrimci politik iradeden farklı bir kurumsal işleyişle dünya istikrarı içine oturtulması bu büyük devrimci atılımı sıradanlaştırmıştır. Ulusal, bölgesel ve memleketler arası alanda çok büyük tesir yaratacak bir potansiyel taşıyan cumhuriyet ihtilali anlatılamamıştır. Başta Ortadoğu halklarına bu ihtilal anlatılabilseydi öbür bir bölgesel sistem kurulabilirdi. Elbette ki ihtilalin ihracından kelam etmiyoruz. Yalnızca farklı toplumları etkileyecek bir potansiyelin harekete geçirilmemesinden kelam ediyoruz. Siyasal seviyede yurttaşlığı, iktisatta planlı kalkınmayı, eğitimde fırsat eşitliğini ve bilimselliği, sıhhatte dünya ile yarışacak bir kaliteyi, teknolojik atılımı, ziraî üretimi, niteliksel akademik sıçramayı maksat alan bir büyük ihtilal, her alanda kendi kendine yetebilen bir ulus yarattı. Bugün yeni bir yüzyıla girerken cumhuriyeti her alanda hegemonik bir pozisyona taşımak, ülkenin içinde bulunduğu sıkıntıları yurttaşlık temelinde çözmek, bölgesel problemleri egemenlik hakları ekseninde ele almak, içeride ve dışarıda barışı hükümran kılmak Cumhuriyetin önceliği, bugünün zorunluluğudur. Herkesin tekrar ve de çok güçlü biçimde yüzünü cumhuriyete döndüğü bir vakit dilimindeyiz. Bir sefer daha vakit Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü haklı çıkarmıştır. Zati bütün devrimciler vakitlerini aşan bir büyük değişimin sürekliliği içinde daima var olurlar. O var oluş, bu ülke ve toplumun yegâne kurtuluşudur.
Cumhuriyet
