Getty ImagesBayraktar TB2
Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’da Ermeni maksatlarına insansız hava araçlarıyla (İHA) düzenlediği ataklar son günlerde ağırlaşan çatışmalara damga vurdu.
Bu imgeler Azerbaycan’ın Türkiye’de üretilen Bayraktar marka İHA’ları satın aldığı ve kullandığı savlarının ortaya çıkmasına neden oldu; bu duruma memleketler arası alanda reaksiyon gösterildi.
Azerbaycan Savunma Bakanlığı, amaçların pozisyonunu veren keşif İHA’larıyla çekilen ve kamikaze vazifesini üstlenen iHA’ların imajlarını servis etti.
Kamikaze vazifesi gören İHA’lar, mühimmatı dolaştırarak, maksatları onlara yanlışsız uçarak ve patlatarak yok ediyor.
Son periyotta Azerbaycan da Ermenistan da silah alıyor; lakin Azerbaycan, Ermenistan’dan daha fazla alım gerçekleştirdi.
Uzmanlar, Azerbaycan tarafından servis edilen birçok imajın Türk imali Bayraktar TB2 ile çekildiği görüşünde.
Baykar isimli şirketin ürettiği Bayraktar TB2 Taktik Silahlı İnsansız Hava Aracı, otonom olarak keşif ve gaye belirleme hedefiyle kullanılıyor.
İHA piyasasının yıldızı
Bayraktar TB2, İHA piyasasının yıldızı.
Türkiye bu İHA’yı Suriye’de Şubat 2020’de düzenlenen Bahar Kalkanı Harekâtı ve ondan evvel de Libya’da General Halife Hafter’in güçlerine karşı kullandı.
Türkiye, Bayraktar TB2’leri Ukrayna’ya sattı. 6 Ekim’de Anadolu Ajansı, Sırbistan’ın da bu İHA’lara ilgi duyduğunu açıkladı.
Her ne kadar uzmanlar Bayraktar TB2’lerin Ermenistan’ın zırhlı araçlarına gerçekleştirilen atak için manzaraları sağladığı konusunda emin olsa da, bu İHA’ların Azeri cephaneliğinin modülü olduğuna dair resmi bir açıklama yok.
BBCAliyev: Türk üretimi İHA’larımız var
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 5 Ekim’de Azerbaycan’ın bir kısım Türk İHA’larına sahip olduğunu açıkladı.
Evraklar, bu İHA’ların alındığını doğruluyor fakat buna dair resmi dokümanlar yayımlanmadı.
Haziran ayında ise Azerbaycan Savunma Bakanlığı’nın ileride bu İHA’ları satın almak istediğine dair haberler vardı.
Rusça yayımlanan Silah İhracatı mecmuasının genel yayın direktörü Andrei Frolov ya Azerbaycan’ın gizlice İHA’ları depoladığını ya da bu İHA’ları çatışmalar başlamadan satın aldığını düşünüyor.
Kanada Türkiye’ye teknoloji ithalatını durdurdu
Türk İHA’larının ithal edildiğine ve kullanıldığına dair resmi bir bilginin olmamasının sebebi, üçüncü ülke teknolojilerinin kullanılması olabilir.
Pazartesi günü Kanada, Dağlık Karabağ’daki çatışmalarda kullanıldığı savları yüzünden Türkiye’ye İHA üretiminde kullanılan teknolojiyi ithal etmeyi kestiklerini açıkladı.
Kanada merkezli silahlanmayı denetleyen sivil toplum kuruluşu Project Ploughshares, Dağlık Karabağ’daki taarruzları görüntüleyen İHA teknolojisinin, L3Harris Technologies isimli memleketler arası teknoloji ve savunma şirketinin Kanadalı takımı tarafından üretildiğini söylüyor.
Türkiye ise kendisi üzere NATO üyesi olan Kanada’yı askeri birlik ruhuna karşı gelerek ikili standart uygulamakla suçladı.
İHA’ların Savaşı: Keşiften atağa
Azeriler öteki İHA’ları da taarruzlar sırasında kullanıyor.
ABD’deki Bard College İHA Çalışmaları Merkezi’ne nazaran Azerbaycan iki İsrail imali Heron TP, 10 adet Hermes 4507, 100 adet Sky Striker ve 50 adet Harop’a sahip.
İsrail-Azerbaycan şirketi olan Azad, Aerostar ismindeki keşif İHA’sını, Orbiter1K ve Orbiter-3 ismindeki kamikaze İHA’larını geliştirdi.
İki adet uzun menzilli Hermes 900’ler de kıyı şeridindeki askerler tarafından kullanılıyor.
Londra’daki King’s College Üniversitesi’nden askeri araştırmacı Rob Lee, BBC Rusça’ya Dağlık Karabağ’da son günlerde yaşanan çatışmaları evvelkilerden ayıranın İHA’ların bomba atmak için kullanılması olduğunu söylüyor.
lt.cjdby.netÇin imali İHA’lar‘Ermenistan, Azerilerin İHA gücünü küçümsedi’
Ermenistan tarafından paylaşılan bir görüntüde ise bir uçaksavarın bir uçağı vurduğu ve bunun siluetinin de Sovyet periyodunda kullanılan An-2 çift kanatlı uçağına benzediği görülüyor.
Basın bunun hava savunma konumlarını saklamak için kendilerini yem olarak açık eden İHA’lardan olabileceğini kaleme aldı.
Rus uzman Andrei Frolov’a nazaran Ermenistan son devirde İHA satın almadı.
Frolov, bunun nedeninin Azeri İHA’larının gücünü küçümsemeleri olduğunu aktarıyor: “İHA satın almak için rastgele bir plan açıklamadılar. Rusya’da uygun hiçbir şey yoktu, bu yüzden Çin’den ya da İran’dan almaları gerekecekti. Bu daima parayla ilgili, Rusya’dan uygun kredi imkanlarıyla satın alabilecekken Çin’den alması daha sıkıntı. Kendi İHA’larına gelince, onların da ortaya çıktığını göremiyoruz.”
Ermenistan vinç manasına gelen Krunk ismindeki hafif keşif İHA’sı üretiyor. Dağlık Karabağ’da bunların ne kadarının kullanıldığı ise bilinmiyor.
Frolov, Ermenistan’ın Rusya’dan Tor ismindeki kısa menzilli bir uçaksavar satın aldığını, bunların da tesirli İHA’lar olduğunu söylüyor; lakin bunların ne kadarının bölgede kullanıldığı bilinmiyor.
Azerbaijan MODAzeri ordusu Osa’yı maksat alırkenErmenistan’ın uçaksavar sistemleri de maksat alındı
Sovyet periyodundan kalma Osa ve Strela ismindeki uçaksavarlar ise Dağlık Karabağ’daki çatışmalarda kullanıldı ve birkaç Azeri İHA’sının düşürülmesinde tesirli oldu.
Azerbaycan şimdiye kadar gerçekleştirdiği onlarca İHA saldırısına dair manzaralar yayımladı. Bu İHA’ların daha çok zırhlı araçlar, daha az da olsa silah depoları, askeri işçi, Osa ve Strela’yı gaye aldığı görüldü.
Dağlık Karabağ’da ne kadar füze rampasının kurulduğu ve Ermenistan hava savunma sistemlerinin ne kadar zayıfladığı bilinmiyor.
İHA’lar kelam konusu olduğunda, Osa ve Strela çok tesirli değil.
King’s College London’dan Rob Lee, “Çok sayıda görüntüde İHA’ların Osa ve Strela’ları vurduğunu gördük. Bunlar eski hava savunma sistemleri oldukları için muhtemelen TB2’leri radarlarında meczup üzere yakalamaya çalışıyorlardır lakin helikopter ve savaş uçaklarını tespit etmek için geliştirildiler; küçük İHA’ları tespit etmekte sorun çekiyorlardır. İHA’ların vazifelerinden biri de Karabağ’ın hava savunma sistemini etkisiz kılmak olabilir” diyor.
Rus askeri uzman Viktor Murakhovsky, Dağlık Karabağ’da konuşlanmış olan hava savunma sisteminin Ermenistan’dakinden daha güçsüz olduğunu aktarıyor. Bu yaşlanmış sistemlerin güçlü bir radar alanının olmadığını, bu yüzden İHA’ların rahat bir formda hareket edebildiğini aktarıyor.
Murakhovsky, “Karabağ savunma sistemi ya da Azerbaycan tarafında ne kadar ziyan var bilmiyoruz. Savaş alanında pilotlu uçaklar görmüyoruz, Azerbaycan savaş uçaklarını kullanmadı” diyor.
Murakhovsky, toplumsal medyada dönen İHA imgelerinin aldatıcı olabileceğini, zira başarısızlıkları ya da kendilerine yapılan akınları göstermediğini aktarıyor.
Azerbaijan MODAzeri ordusuna ilişkin bir İHA, öbür bir İHA’ya saldırırkenİHA’lara karşı geliştirilen taktikler
Londra’dan uzman Rob Lee, İHA hücumlarının büyük ihtimalle Ermenistan tarafına önemli ziyanlar verdiğini; “ancak bunun Azerbaycan’ın TB2’lerle kazandığı taktiksel başarıyı stratejik muvaffakiyete ya da toprak yararına dönüştüreceği manasına gelmediğini” söyledi.
Murakhovsky, İHA’ların savaşlarda yeni gelen bir öge olmasına karşın uzun vakittir kullanıldığını vurguluyor.
Bu yüzden İHA’lara karşı geliştirilmiş savunma taktikleri de var. Suriye’de silahlı militan kümelerin İHA’larla gayret etmek için taktik geliştirdiği görülmüştü.
Murakhovsky, “Yeraltı yapıları ve saklanma yerleri, zırhlı araçlar için sığınaklar, silahların dağılması, siperlerin saklanması üzere birtakım taktikler kullandılar. Karabağ’da İHA’lara karşı savunma sağlayacak çağdaş hava savunma sistemleri yok, lakin bu stil taktikler kullanılabilir” dedi.
Bu durumda kimi uydurma durumlar yaratmak da işe yarayabilir.
Azerbaycan Savunma Bakanlığı tarafından dağıtılan kimi görüntülerde İHA’ların uydurma bir uçaksavara saldırdığı açıkça görülebiliyor.
Cumhuriyet
