Burdur yöresinin ünlü, “Denizin Dibinde Hatçem” türküsünün oyun havası formunda yorumlanması, Burdur’da ve sanat etraflarında tartışma yarattı.
Burdur Belediye Yöneticisi Ali Orkun Ercengiz ve Türk Halk Müziği sanatkarı Sümer Ezgü, son devirde ‘Denizin Dibinde Hatçem’ türküsünün göbek havası şeklinde yorumlayanlara reaksiyon gösterdiler.
Türk Halk Müziği sanatkarı Sümer Ezgü, “Bu bir ulusal kültür. Şahsen devletin, Kültür Bakanlığı’nın müdafaa altına alması gereken bir durum bu” dedi. Burdur Belediye Lideri Ali Orkun Ercengiz ise “Kültür yozlaşmasını sahih bulmuyoruz. Kültür varlıklarımız nasıl ki, bir ören noktası kıymetliyse bizim için geçmişte çalınmış bir türkü, bir müzik, yazılmış bir şiir, roman aslıyla kalması da o kadar kıymetlidir” diye konuştu.
ERCENGİZ: KÜLTÜR YOZLAŞMASINI YANLIŞSIZ BULMUYORUZ
Burdur Belediye Yöneticisi Ali Orkun Ercengiz, şunları söyledi: “Geçtiğimiz günlerde toplumsal medya fenomeni olarak bilinen bir kişi tarafından Burdur’umuzun en hoş halk ezgilerinden birisi olan Hatçem türküsü farklı bir halde yorumlanmış, adeta hazin bir aşk hikayesi olan Hatçem türküsü göbek havasına, dokuz sekizlik bir oyun havasına çevrilmiştir. Bundan duyduğumuz rahatsızlık nedeniyle de toplumsal medya hesaplarımızdan türkülerimizin, ezgilerimizin asıl halleriyle korunması gerektiğine dair birtakım açıklamalar yaptık.
Kültür yozlaşmasını akıllıca bulmuyoruz. Kültür varlıklarımız nasıl ki, bir ören alanı kıymetliyse bizim için geçmişte çalınmış bir türkü, bir müzik, yazılmış bir şiir, roman aslıyla kalması da o kadar kıymetlidir. Bu nedenle bir reaksiyon oluşturduk. Ve bize de gençler destek verdi. Burdur Belediyesi’ne ilişkin bir ortamda Hatçem türküsünün özgününü çaldılar ve bizlere dinlettiler. Biz halk ezgilerinin, halk türkülerinin halka ilişkin, devrine ilişkin, şık kültürel kıymetlerin birebir halde kalması taraftarıyız. Tanınan kültürün, kültür mirasımızı yanlış bir halde kullanıp, gelecek nesillere farklı halde aktarmasını da istemiyoruz.”
“DEVLETİN HIMAYE ALTINA ALMASI GEREKİR”
Türk Halk Müziği sanatçısı Sümer Ezgü de “Denizin Dibinde Hatçem” türküsünün Burdur’un Arvallı ve Kayış köylerinde yaşayan 2 Hatice’nin sevdikleriyle kaçış hikayelerinin akabinde yakılan iki ağıtın vakitle birleşmesinden oluşan bir türkü olduğunu anlattı. Ezgü şu değerlendirmeyi yaptı:
“Beni evvel Metin Türkoğlu aradı. Rahmetli Burdurlu Araştırmacı Seyfettin Türkoğlu’nun oğlu. ‘Sümer Beyefendi, pederimin türküsü çok berbat yorumlanmış. Bunu ne yapmamız lazım. Bir izler misiniz?’ dedi. Ben de birkaç tane medya klip izledim. Sahiden çok üzüldüm. Ben Burdur’un Bucak kazasında büyüdüm o sokaklarda oynarken, çamurlarda yuvarlanırken, kulağımıza ilişen türkülerdi bunlar. Aktarıla gelen, hikâyesi olan bir türküdür bu. Sonra aradan biraz vakit geçti sevgili Ali Orkun Ercengiz aradı beni Burdur Belediye Liderimiz o da tıpkı halde, ‘Sümer abi çok üzüldüm bu nasıl bir şey, bizim türkümüz nasıl bu hale gelir’ dedi. Hem sonluydu hem de üzgündü. Yani, ‘Bir şeyler yapmamız lazım’ dedi.
İşin garip tarafı şu bir şeyler yapması gereken biz değiliz aslında, sanatkarlar değil. Biz yorumlarız. Bu tıpkı şey üzere ulusal ormanlarımız üzere, tarihi eserler üzere, ulusal tarımımız üzere yani şahsen devletimizin himayesi gereken ulusal kültür zira bu. Biz de kültürün kıymeti yok. Bu çok beğenilmeyen bir şey. Bu bir ulusal kültür. Şahsen devletin, Kültür Bakanlığı’nın müdafaa altına alması gereken bir durum bu. Anadolu’nun birçok yöresinde bu biçim reaksiyonlar oluyor aslında. Öteden beri olmuştur. ‘Bizim yapıtlarımızı niçin bozuyorlar, bunlar olur mu?’ diye. Zira o, o yöre için çok pahalı. Ortak mal, anonim. Bir dertte anonim ortak malın, ulusal kültür kıymetlerimizin, ulusal kültür ezgilerimizin, telif kapsamında olmaması. Yani isteyen istediği üzere kullanabiliyor. Telif yasası bir türlü toparlanamadı. Yani bunu çözmemiz lazım bizim. İsteyen istediği üzere bu ulusal kültürü harcamasın, kullanmasın o açıdan temel hususun devletimizin şahsen bu bedellere sahip çıkması gerektiğini düşünüyorum ben. Yoksa bu tartışmalar sürer masraf ve bu tartışmanın tarafı oluruz. Ben tarafı da olmak istemem bu türlü bir tartışmanın zira ben bu memleketin olağan ki herkesin bir hayat yolu ve hizmeti var.”
“MİLLİ SANATIN HİÇBİR PAHASI YOK BU ÜLKEDE”
Halk eserleri olan türkülerin sahipsiz olduğunu vurgulayan Ezgü, şöyle dedi:
“Bizim vazifemizde kültürü savunmak, kültürü yaşatmak. Bir diğerinin işi devlette mimariyi korumak olabilir, şehirciliği korumak olabilir ancak bizim işimizde kültür yani bu memlekette sanat ve kültür hafife alınıyor bedeli yok. Benim bir sanat akademim var. Hiçbir bakanlıktan destek yok, hiçbir belediyeden destek yok ticarethane olarak görülüyor burası. Evlatlara eğitim verdiğimiz kurum, evlatları uyuşturucudan, bed alışkanlıklardan alıkoyduğumuz kurum, rastgele bir gece kulübü üzere, ticarethane olarak görülüyor. Vergiler içerisinde boğulduk kaldık yani sanatın bedeli yok, ayrıcalığı yok. Bir Avrupa memleketinde sanata, sanatkara çok bedel veriliyor. Bizim sanatçı olduğumuzu öğrenince, bize paha veriyorlar fakat bu devlette artık her şey birbirine karışmış durumda. Şahsen devletimizin bu ulusal kültür eserlerini, türkülerimiz de dâhil olmak üzere muhafazaya alınması lazım. Himayesi lazım. Bu bugünün konusu değil, kimseyi de kas etmiyorum bu öteden beri bu devlette bir derttir. Öteden beri sanatın bedeli olmadığı üzere, hele hele ulusal sanatın hiçbir bedeli yok bu devlette.”
“ALTIN HER BÖLGEDE ALTINDIR”
“Bir gazeteci arkadaşım, ‘Küf tutan bir türküyü ortaya çıkardı’ diye yazmış. Niçin küf tutsun ki türküler. Küf tutması için bir neden yok. Altın her tarafta altındır. Münasebetiyle niçin küf tutsun, küf tutmasının hiçbir gereği yok.Düğünlerimizde çalıyor, bütün partilerimizde çalıyor bütün hüzünlerimizde biz bunu haykırıyoruz konserlerimizde de bunları okuyoruz yani bir eser hakikaten ürünse küf tutmaz aslında. Bir türkümüz vardır bizim ‘Emirdağdan bir geçmeylen yol olmaz, altın bölgeye düşmeyinen pul olmaz Fadimem pul olmaz’ yanı altın mekana düşmesiyle pul olmaz ve türkülerde hiçbir hengam mekana düşmez.
Yani bu memlekette kuru fasulye pilav ne devir yenmezse türküler de dinlenmez bu marazdan vazgeçelim, bu kompleksten vazgeçelim. Bugün öteki bir şey tanınan olur yarın tekrar türküler söylenir. Okuyan arkadaşlarımızdan kesinlikle bu işi sevdikleri için okuyor olabilir ya da ticari yollarında durumu kıymetlendirmek istiyor olabilir fakat aslını araştırsınlar zira bu bir göbek havası değil ki.”
“ANOMİN ESERLER KESINLIKLE TELİF YASASI İÇİNE GİRMESİ LAZIM”
Geçmişten aldığımız ve geleceğe aktaracağımız mirasımız bizim ulusal kıymetlerimiz bunlara gözümüzün bebeği üzere bakmamız lazım. Bu devletin evlatları bu eserler. Kültür evlatları bunlar nasıl ki bu devlette biz bir aileysek şayet bir ailenin evlatları o ailenin malıdır ve gözünün bebeği üzere bakarsa bu memleketin ulusal bedellerinin ulusal türkülerine de ulusal kültürüne de birebir formda kıymet vermeliyiz. Ata’mızın bir kelamı var, ‘Bu sazın bağrında bir milletin kültürü yatıyor’ diyor onun için biz bu türküleri okurken, bu milletin kültürünün yattığını hissederek, düşünerek okumaya çalışıyoruz varlığını o halde yaşatmaya ve aktarmaya çalışıyoruz. Bu mevzuda dediğim üzere tıpkı ulusal ormanlarımız üzere, eski tarihi ürünlerimiz üzere, ulusal tarımımız üzere, ulusal kültürümüzün de devletimiz tarafından korunması lazım. Telif yasasının içine kesinlikle derleme ürünlerin, anonim ürünlerin, halk eseri olan hepimizin ortak eseri olan anonim ürünlerinin kesinlikle telif yasası içine girmesi lazım.”
Cumhuriyet