Diş Hekimliği Fakültesi Tedrisat Üyesi Dr. Selin Gaş, halk arasında ‘diş gıcırdatma’ ya da ‘diş sıkma’ olarak bilinen bruksizm rahatsızlığıyla ilgili açıklamalarda bulundu. Bruksizmin uyku sırasında görülen istemsiz, ritmik ve fonksiyon dışı diş sıkma ve gıcırdatma ile karakterize parafonksiyonel bir alışkanlık olduğunu anlatan Gaş tıpkı devranda; bruksizmin, şiddetli baş boyun ağrısı, çene hareketlerinde kısıtlılık, çiğneme kaslarında ağrı ve spazm üzere sonuçlara sebep olabileceğini söz etti.
TANI KOYMAK ÇOK ÇETIN OLABİLİYOR
Gaş, bruksizmin kesin nedeninin tam olarak açıklanamadığını da belirterek, “Stres, oklüzal bozukluklar, alerji, uyku kalitesi vs. üzere etkenlerin kaynak olabileceği düşünülmektedir. Bruksizmin tanısını koymak bile hayli zordur. Çok dikkatli olmak ve tedavisinde öncelikle sebep olan etkeni ortadan kaldırmak gereklidir. Bruksizme sebep olabilecek birçok faktör olabileceğinden ötürü tek bir tedavi seçeneği, bruksizmi tedavi etmede yerinde olmayabilir. Bu nedenle; tesirli tedaviyi seçebilmek için sebep olan etkenleri belirlemek gereklidir” dedi.
ÇOCUKLARDA VE GENÇLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜYOR
Bruksizmin muhtemel nedenleri hakkında haber veren Gaş, “Klinik açıdan; diş aşınmalarının gözlemlenmesi bruksizmin tanısında kullanılabilir. Bununla bir arada, diş aşınmalarının oral alışkanlıklar, yeme sıklığı ve alışkanlığı ve reflü üzere faktörlere de bağlı olabileceği sorgulanmalıdır. Bruksizmin görülme sıklığında farklı topluluklarda yüzde 4’ten yüzde 96’lara kadar varan değişiklikler gösterdiği saptanmıştır. Tekrar yapılan çalışmalar, gençlerde ve çocuklarda yetişkinlere orantıyla daha sık görüldüğünü kanıtlamıştır. Bruksizmin son vakitlerde etiyolojisi ile ilgili yapılan çalışmalarda, hudut sisteminin uyku sırasında çene aktivitesini etkilediği yahut başlattığı bildirilmiştir. Uyku ile ilgili mekanizmalar bu sistemlerden etkilenerek ritmik çiğneme kas aktivitesine ve uyku sırasında diş gıcırdatmaya sebep olur. Genetik faktörlerin de etiyolojide tesirli olduğuna dair görüşler bulunmaktadır. 4 bin ikiz üzerinde yapılan bir çalışmada kalıtımın bruksizmin üzerindeki tesirinin yüzde 39’dan yüzde 64’e varan değişiklikte olabileceği gösterilmiştir” diye konuştu.
Gaş, laflarına şöyle devam etti;
“Parafonksiyonel kuvvetlerden etkilenen çiğneme sistemi yapıları, dişler ve etrafındaki periodontal dokular, çiğneme kasları ve temporomandibular eklemdir. Parafonksiyonel alışkanlıklar toplulukta ortak görülen bir durumdur. Bu alışkanlıkların temporomandibular rahatsızlıklara yol açtığı düşünülmektedir. Vücutta umumî bağ dokusu gevşekliği, tırnak yeme, sakız çiğneme, devamlı ağızdan nefes alıp verme, pipo içme, çekirdek yeme, uzun mühlet telefonla konuşma, keman çalma üzere durumlar çene disfonksiyonlarını kolaylaştıran vesair sebeplerdendir. Bazen de çene şikayetleri vücuttaki önemli bir illetin belirtisi olabilir. Bunlar; tümör, enfeksiyon, iltihaplı romatizma üzere hastalıklardır.”
8 FARKLI TEDAVİ PROSEDÜRÜ
Gaş, bruksizmle (diş gıcırdatma) ile ilgili farklı tedavi metotlarının detaylarını şu halde anlattı:
“Bruksizmde klinik olarak yapılan müdahalenin gayesi; dişleri korumak, gıcırdatmayı azaltmak, yüz kesiminde meydana gelen ağrıyı hafifletmek ve uykunun kalitesini geliştirmektir. Bruksizmin tedavisinde şimdi tesirli bir tedavi yolu yoktur. Bruksizmin tedavi edilmesinde diş doktorlarına büyük hizmet düşmektedir. Bruksizm tanısı konmuş hastalara iyi bir ağız hijyeni, uyku tertibi ve sağlıklı ömür alışkanlıkları edinmeleri öğütlenmeli, orofasiyal yapıların daha fazla zarar görmemesini engellemek için sistemli denetim yaptırmaları tavsiye edilmelidir. Bruksizmin etiyolojisi birçok faktöre bağlı olabileceğinden, tedavisinde de tek bir tedavi seçeneği kâfi olmayacaktır. Şahsa nazaran etken bulunup, ortadan kaldırılarak gerçek tedavi formülleri seçilmelidir.”
1- Oklüzal splint (Gece plağı) tatbikleri
Farklı gece plağı tipleri endikasyonuna makul bir formda seçilerek yaygın biçimde bruksizmin tedavisinde kullanılır. Gece plağı tedavisi, bruksizme bağlı ağrısı olan hastalarda objektif ağrı hafifletme için hala altın standart tedavi sistemidir. Çeşitli araştırmalarda oklüzal splintlerin çiğneme kasları üzerindeki olumlu tesirleri gösterilmiştir.
2- Fizik Tedavi Tatbikleri
Fizik tedavi pratikleri hayli konservatiftir. Termoterapi ve soğuk tedavisi hasta gerekli gördüğü sürece uygulanabilir. Ağrı besbelli hale geldiğinde, eklem yerine sıcak ya da soğuk pratiği ağrıyı azaltmada yardımcı olabilir. Termoterapide emel sıcak tesiri ile uygulanan yerdeki sirkülasyonu arttırmaktır. Sıcak su şişesi havluya sarılarak 10-15 dakika boyunca uygulanabilir. Bu pratik maksimum 30 dakika sürdürülmelidir. Soğuk tedavisi de ağrı azaltmada kullanılan umumiyetle tesirli ve olağan bir tekniktir. Hasta kendi ağrısını azaltmaya en iyi geri dönüşü veren seçeneği bulmalıdır.
3- Farmakolojik Tedavi
İlaçlar farklı kombinasyonlar halinde kullanılarak yaratılmak istenen tesir sağlanabilir. Orta ve şiddetli ağrı varlığında olağan analjezikler tercih edilir. Çok şiddetli ağrı varlığında ise narkotik analjezikler kullanılabilir. Non steroid anti inflamatuar ilaçlar enflamasyon varlığı düşünülen vakalarda 3 hafta boyunca verilebilir. Birçok kas gevşetici sedasyon tesirlidir, bu nedenle tasarrufu 3 haftadan fazla önerilmez. Ağrılı bruksizm vakalarında gece yatmadan evvel diazepam kullanılabilir. Analjezikler ile kombine edilebilirler. Birden fazla kronik ağrılı hastada depresyon ve uyku bozukluğu kelam mevzusudur. Bu nedenle çeşitli antidepresanların bu üzere durumlarda asıl tedavi biçimi olduğu söylenmektedir.
4- Homeopati
Homeopati tatbikinde bireye şahsi içerikli ilaçlar kullanılır. Bu cephesiyle standart içerikli ilaçlardan ayrılır. İlacın içeriği hazırlanırken kişinin geçmişi, psikolojisi ve illeti dikkate alınır. Bu metot, evlatlar için bile erişimi kolay, sürdürülebilir ve inançlıdır, zira rastgele bir yan tesire sebep olmadan gerektiği kadar denetim edilebilir.
5- Akupunktur
Klasik Çin akupunkturunun 2500 yıldan fazla bir geçmişi vardır. En iyi bilinen tamamlayıcı ve alternatif tedavilerden biridir. Akupunktur hudut sistemini uyarır ve ağrı sinyallerinin işlenmesini ve algılanmasını değiştirir ve başkaca hudut sisteminde endorfinler ve serotonin üzere doğal ağrı kesicileri muaf bırakır. Akupunkturun çeşitli diş illetleri için başarılı tasarrufu kanıtlanmıştır. Çeşitli klinik çalışmalar, akupunkturun klâsik tedavi formüllerini tamamlamada ümit verici bir rol oynayabileceğini test etmiş ve sonuçlanmıştır, zira akupunktur ekseriyetle inançlıdır, toksik değildir ve ortaya çıkardığı yan tesirler ihmal edilebilir seviyededir. Çalışmalar, akupunkturun kısa vadede analjezik tesirlere sahip olduğunu ve bu nedenle, bruksizm tedavisi için ağrıyı azaltıcı tesiri olduğunu bildirmiştir.
6- Ozon Tedavisi
Tıbbi noktalı ozon, bir oksijen ve ozon karışımıdır. Medikal tasarrufunda kas ağrısını azaltma emeliyle minimal invaziv tedavi metodu olarak çeşitli pratikleri bildirilmiştir. Ozon tedavisi tıbbi noktalı ozonun vücut boşluklarına ya da dolaşım sistemine uygulanmasıdır. O3; kaslar, tendonlar ve eklemler ile ilgili birçok vakayı tedavi etmek için kullanılır. Düşük komplikasyon riski ve yüksek muvaffakiyet orantısı ile tatmin edici bir tedavi olarak bruksizmin tedavisinde kullanılmaktadır.
7- Hipnoz
Hipnoz tedavisi gören hastalarda çene eklemi kaynaklı ağrıların azaldığı, semptomların görülme sıklığı, şiddeti ve vadesinde azalma olduğu bildirilmiştir. Mahsusen bruksizm kaynaklı çene eklem bozuklukları gerilimle de yakından bağlıdır. Bu nedenle hastanın gerilim faktörlerinden daha arınmış bir ömür sürmesi tedavi ilerleyişini etkileyecektir. Hipnoz usulleri ile hasta mevcut gerilimli durumundan bilinçaltına verilen telkinlerle kurtularak bu durumun sebep olduğu diş sıkma ve gıcırdatma da elimine edilecektir.
8- Botoks Pratikleri
Kronik bruksizm tedavisinde botulinum toksininin (Botoks) enjeksiyonu günümüzde sık tercih edilen bir metod haline gelmiştir. Botulinum toksininin küçük dozlarını direkt ilgili çiğneme kası içine enjekte ederek dişlerin istemsiz gıcırdatılmasını ve çenesinin kenetlenmesini durdurmak için kas olması gerektiği kadar güçsüzleştirilir. Bu tedavi ile çiğneme kasları değerli ölçüde rahatlar ve gıcırdatma nedeni ile dişler üzerindeki aşınma ve yıpranma azalır. Bruksizme bağlı meydana gelen baş ağrıları ortadan kalkar. Çiğneme ve yüz sözleri üzere istemli bir biçimde yapılan hareketler botoks enjeksiyonundan muhakkak etkilenmez.
Cumhuriyet
