Pekala bu krizler yeni mi… Hiç de değil. Suriye ve Libya’da sular onlarca yıldır duruldu mu? Pekala Akdeniz… Yıllardır burada güç yatakları, boru sınırları, “bölgenin jandarmasının” kim olacağı, milletlerarası nakliyecilik bahislerinde komplo teorilerine uzanacak biçimde hararetli tartışmalar sürmedi mi? Kıbrıs’ta yarım asırlık çözümsüzlük yok muydu? Yunanistan ile Ege tansiyonu artık mi var oldu? AB kulübündeki ikili standart yaklaşım yeni mi fark edildi?
LONDRA’NIN TAVRI DEĞERLİ
Türkiye bölgesel ana oyunculardan ancak güya alanda kimsenin istemediği oyuncu misali bir tavırla karşı karşıya. Birçoğu yıllar içinde göz nazaran göre yapılan yanılgıların, öngörülmezliklerin, ulusal bütünlüklü dış siyasetin popülist yaklaşımlarla iç siyasete kurban edilmesinin sonuçları. Alenen görünen ise her koldan baskının arttığı. Ankara’nın lisanında daima “haklıyız, geri adım atmayız, pahalı bir yalnızlıktayız” söylemi.
Yabancı ülkelerle restleşmede en zirve isimlerle, en yüksek perdeden başlayan, adeta şahsileştirilen reaksiyonlarla birlikte diplomatik hareket alanlarının daralması… Bir yanda Paris sınırında iç siyasette sıkışan fakat daha güçlü bir Avrupa’yı oluşturma ismine hayata geçebilirliliği soru işaretli, büyük tezleri olan Macron’un Ankara’ya sert çıkışları… Öteki yanda Berlin’de başbakanlık koltuğuna vedaya hazırlanan Merkel’in Türkiye ile tümüyle iplerin kopmaması tarafındaki istikrar arayışı…
Tıpkı vakitte sığınmacı akını, Türkiye ile ekonomik bağların da tesiriyle göreli Ankara ile diyalogdan yana olan Berlin’in AB periyot başkanlığının sona ermesine az bir mühlet kala telaffuzunu sertleştirme atakları. AB’nin kendi başkanlarından yapılan, Batı’dan uzaklaşan Türkiye vurgusunun yanı sıra Ankara’nın pek de hazz etmediği bu tavra nitelemesi “sopa havuç” taktiği.
ABD ve Rusya’yla inişli çıkışlı bağlantılar de malum, neresinden tutsak tek bir gerçek yahut yanlışın olmadığı, ittifak, ortak anlayış, çıkar derken bir anda çatışma noktalarına basitçe savrulabilen kırılgan taban.
Pekala tekrar bu coğrafyaya uzak olmasına rağmen asırlarca bölgeyi dizayn uğraşında olan ülke İngiltere, tüm bu itiş kakışın neresinde. Artık bazıları diyecek ki “AB ile değerli boşanma, salgın derken kendi kederine gömüldü. Zati AB, üyeleri Yunanistan, GKRY ile dayanışma çerçevesinde bölgede ortak çıkar vurgusu yapıyor. Ancak artık Londra, AB ile birebir kulüpte değil”…
Doğrudur lakin İngiltere’nin günlük siyasette kilitlenmeleri, kriz halleri meşhur olduğu kadar dış siyasette görünmez bir halde tüm hesapların içinde olmayı başarması da ünlüdür!.. Geçmişin acı tarihi emperyal gücün böl-paylaş haritalarına da uzanan birçok örneğiyle doludur. Fakat bu ortalar sessizliği, hem de Akdeniz denilince kilit Kıbrıs’ta garantör ülke olarak, dikkat caziptir. Son devirde Türkiye’yle diyalog kanallarını yaygın kullandığı ortada. Ancak bu krizlerde nerede duracağı Ankara açısından da kıymetli. Ankara-Londra çizgisinin ortak ya da karşı duruşları nerelerdedir?.. Şu ortalar cevabı hayli sisli…
Londra’nın Doğu Akdeniz konusunda nispi sessiz tavrını sanki AB üyesi de olan eski İngiliz sömürgesi Malta’nın verdiği reaksiyonlar üzerinden okumak ne kadar yanlışsız… Geçen ağustos ayında Türkiye ve Malta dışişleri bakanlarının, Libya’da Trablus merkezli idare ile birlikte toplantı yaptığını hatırlamakta da yarar var. Toplantının göçmen akışına karşı uğraş merkezli olduğu açıklamalarıyla birlikte birçok yorumda da Libya krizinde Malta’nın tansiyonu azaltma rolü oynayabileceği de savunulmuştu.
KKTC’de Tatar devriyle birlikte Kıbrıs’ta tarafların BM liderliğinde yine masaya oturtulması istikametinde teşebbüslerin olabileceği üzere, federasyon tartışmalarına son nokta konularak iki başka devlet vurgusuyla milletlerarası tanınma kampanyasının başlatılabileceği telaffuzları de artıyor… ABD’den Rusya’ya İngiltereye, Fransa’ya, İsrail’e birçok ülke için Akdeniz’de aktiflik savında Kıbrıs kartı daha da değerli hale geliyor.
GÜVENİLİRLİK EROZYONU
Türkiye’yi içinde olduğu coğrafyadan dışlama istikametinde çabaları tuzla buz etmek için yalnızca haklıyız demek kâfi olmuyor, yanına milletlerarası alanda kabul edilebilir farklı coğrafyadan müttefikler eklemek, lobi çalışmaları için dört koldan bastırmak gerekiyor. Sahneyi oburlarının sunduğu planların tartışma alanından çıkarıp, kendi yol haritanızı global çapta lanse ettiğiniz yere dönüştürmek kıymet kazanıyor. “Ortak çıkarlar”ın ne olacağı karşılığı da müttefik bulma istikrarının kilidi misali. Hele hele “medeniyetler çatışması” hortlak telaffuzuna taban hazırlayacak laf dalaşlarına girmek, her reaksiyona ayırt etmeden çabucak parmak sallamak istikrarsız bu coğrafyada güç, istikrar, güvenlik tehlikesi barındırıyor. Demokrasi bedellerinden toplumsal ekonomik gelişmelere ulusal, memleketler arası ölçekte güvenilirlik erozyonuyla nasıl gayret edileceği de önemli bir imtihan olarak önümüzde duruyor.
Cumhuriyet
