Tırnaklardan, saç tellerine kadar bedendeki birçok dokuda metabolik aktivitenin gerçekleşmesi için gereken hormonların salgılanmasını sağlayan tiroit bezinin eksik ya da fazla çalışması hayat kalitesini düşürmektedir. Anne karnındaki bebeğin zeka gelişimi açısından da annenin tiroit hormonları büyük değer taşımaktadır.
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Ethem Turgay Cerit, tiroit hastalıkları ve tedavileri hakkında bilgi verdi:
METABOLİZMADAN SORUMLUDUR
Tiroit bezi, boynun ön kısmında “Adem elması” denilen kıkırdak çıkıntının çabucak altında yer alan, kelebek formunda ve yaklaşık 15-20 gram yükünde bir bezdir. Bedendeki birçok metabolik aktivitenin çalışmasını sağlayacak olan hormonları üreten tiroit bezinin her türlü büyümesine ise “Guatr” ismi verilmektedir.
TİROİT BEZİ HASTALIKLARI İKİ KÜMEYE AYRILIR
Tiroit bezi hastalıkları genel olarak iki halde ortaya çıkmaktadır. Birinci kümede tiroidin az çalıştığı hipotiroidi ve çok çalıştığı hipertiroidi üzere işlevsel hastalıklar bulunurken, ikinci kümede ise nodüller ve tiroit bezi kanserleri yer alır.
ÜLKEMİZDE HAŞİMOTO HASTALIĞINA ÇOK SIK RASTLANIYOR
Tiroit bezinin az çalışması manasına gelen hipotiroidinin iyot eksikliği, otoimmün tiroit bezi iltihaplanmaları (Haşimoto tiroiditi) ve tiroit bezi cerrahisi olmak üzere üç değerli sebebi bulunmaktadır. Bu sebepler ortasında ülkemizde en sık haşimoto hastalığına rastlanmaktadır. Haşimoto hastalığında bağışıklık sistemi sağlıklı tiroit bezi hücrelerine saldırarak, hormon üretiminin bozulmasına neden olmaktadır.
“ANNE-KIZ” HASTALIĞI OLARAK DA BİLİNEN HAŞİMOTO’DA AİLE HIKAYESI KIYMETLIDIR
Tiroit bezi hastalıklarında aile hikayesi kıymetli bir risk faktörüdür. Haşimoto tiroiditi olan bayanların kızlarında da bu hastalığın görülme ihtimalinin yüksek olması nedeniyle “anne kız hastalığı” olarak da bilinir. Bununla birlikte Tip 1 diyabet üzere otoimmün hastalığı olanlarda tiroid bezi hastalığı görülme riski daha fazladır ve bu şahısların takip edilmesi gerekmektedir.
Mutsuzluk ve yorgunluğun sebebi hipotiroidi olabilir
Hipotiroidi hastalarında halsizlik, yorgunluk, cilt kuruluğu, kilo alımı, ödem, saçlarda kuruma ve dökülme, kaşların dökülmesi, soğuğa tahammülsüzlük, çok üşüme, reflekslerin ve hareketlerin yavaşlaması, kemik ve kas ağrıları, uyuşmalar, tansiyon ve kolesterol yüksekliği, adet düzensizliği, kabızlık, hafıza sorunları, şişkinlik, unutkanlık, depresif belirtiler, isteksizlik, sabah uyanma zahmeti ile kısırlık üzere belirti ve bulgular görülebilmektedir. Bu tesirler hipotiroidi olanların ömür kalitesini önemli oranda düşürür.
HİPERTROİDİ SEBEPLERİNE DİKKAT!
Kanda tiroit hormonlarının fazla bulunmasına tirotoksikoz denir. Hipertiroidi ise tiroit bezinin olağandan fazla hormon üretmesi durumudur. Tirotoksikoz sebepleri ortasında süreksiz tiroit bezi iltihaplanmaları (subakut yahut sessiz tiroiditler), toksik nodüller ve Graves hastalığı bulunur.Tirotoksikozun ve hipertiroidinin hangi sebepten kaynaklandığı, fizik muayene,ultrason, sintigrafi ve kanda bakılan hormon ile antikor testleriyle belirlenmektedir.
Çarpıntı, ellerde ince titreme,sinirlilik, huzursuzluk, sıcağa tahammülsüzlük, çok sıcak basması, iştah artmasına karşın kilo kaybı, saçların incelmesi, kırılması ve dökülmesi, ishal, gözlerin dışarı yanlışsız çıkması, adet düzensizliği ve kısırlık hipertiroidinin belirtileri ortasında yer alır. Bu bulgulara sahip olan şahısların endokrinoloji uzmanına başvurması gerekmektedir.
TEDAVİ BIREYE ÖZEL PLANLANIR
Tiroit hastalıklarında fiziki muayene büyük kıymet taşımaktadır. Hastanın boynunun elle muayene edilmesinin yanı sıra, ultrasonografi, kan testleri, gerektiği durumlarda tiroit sintigrafisi ve kuşkulu nodülü olan hastalarda da ince iğne biyopsisi yapılır. Hipotiroidi ve hipertiroidi hastalıklarının tedavileri şahıslara ve hastalık nedenlerine nazaran farklılık göstermektedir. Hipotiroidi hastalığında hormon seviyesi kişinin yaşına, cinsiyetine, gebelik durumuna nazaran tabip tarafından değerlendirildikten sonra, yetersiz görülmesi durumunda sentetik tiroit hormonu ile destek tedavisi uygulanır. Hipotiroidi hastalarının ilaçlarını aksatmadan her gün kullanması gerektiği unutulmamalıdır. Ağrılı tiroit bezi iltihaplanmalarında iltihap baskılayıcı tedavi uygulanır. Toksik nodül ve Graves hastalığında ise ilaç tedavisi, ameliyat yahut radyoaktif iyot (atom) tedavilerinden uygun olanı seçilir.
TİROİT HORMONLARI ANNE KARNINDAKİ BEBEK İÇİN HAYATİ EHEMMIYET TAŞIR
Gebelikte hem hipotiroidi hem de hipertiroidi görülebilmektedir. Gebeliğin birinci 12-13 haftasında bilhassa bulantı kusma şikayetleri fazla olan hamilelerde gebelik hipertiroidisi görülebilmektedir. Bu durum ekseriyetle süreksiz olmaktadır. 12-13. haftadan sonra düzelme eğilimi gösterir. Gebelikte öbür bir hipertiroidi sebebi ise Graves hastalığıdır. Bunun gebelikte kullanılabilen ilaçlarla tedavi edilmesi gerekmektedir. Gebeliğin 20. haftasına kadar bebeğin tiroit hormonu gereksinimi anneden karşılanır. Annenin tiroit hormonu seviyelerinin kâfi olması hamilelikte olmazsa olmazlar ortasında yer almaktadır. Zira, tiroit hormonları bebeğin zeka gelişimi açısından çok büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bu açıdan gebelikte alınan iyot takviyesine de gerekli itina gösterilmelidir. Anne adaylarının aksi önerilmedikçe ülkemiz şartlarında günde 100-150 mcg iyot dayanağı alması önerilmektedir.
Cumhuriyet
