Huw Evans picture agency
AB ülkelerinin önderleri, Doğu Akdeniz buhranı ve Türkiye ile alakaları görüşmek üzere bugün ve yarın bir ortaya gelecekler.
Türkiye’nin Oruç Reis araştırma gemisini Antalya’ya çekmesinin akabinde tansiyonun azalması ve Almanya’nın teşebbüsü sonucunda Ankara-Atina ortasındaki görüşmelerin tekrar başlayacak olması AB Tepesi’nden Türkiye’ye karşı yaptırım kararı çıkmayacağını gösteriyor.
Buna rağmen Kıbrıs Cumhuriyeti, Türkiye’ye karşı somut tedbir alınması konusundaki baskısını sürdürüyor ve istediği adım atılmazsa Belarus’a karşı uygulanacak yaptırımları bloke etmeyi sürdüreceğini kaydediyor.
AB önderlerinin tepe sırasında Dağlık Karabağ konusunu da ele alabileceği, Fransa’nın Türkiye’nin oynadığı role ait dertlerini kayda geçirebileceği yapılan değerlendirmeler ortasında.
AB Kurulu Lideri Charles Michel’in liderliğinde ve 27 AB ülkesinin hükümet liderlerinin iştirakiyle Brüksel’de gerçekleşecek olan AB Tepesi’nde genel olarak birliğin dış siyaset gündeminde yer alan mevzular ele alınacak.
Getty ImagesZirveye AB Kurulu Lideri Charles Michel liderlik edecek.Başkanlar, Doğu Akdeniz buhranını ve Türkiye ile bundan sonraki süreçte izlenecek siyasetleri 1 Ekim’de akşam yemeğinde değerlendirecekler.
Bu bahislerin geniş iştirakli bir tepede ele alınmasına dönük birinci adım Doğu Akdeniz tansiyonunun en üst noktaya çıktığı Ağustos ayı ortasında atılmıştı. Charles Michel, başkanları 24-25 Eylül’de bir toplantıya çağırmış ve tansiyonun devam etmesi durumunda Türkiye’ye yaptırım da dahil olmak üzere sert tedbirler alınabileceği bildirisini vermişti. Geçen hafta yapılması gereken tepe, Michel’in yakın muhafaza takımında COVID-19 tespit edilmesi üzerine 1-2 Ekim günlerine ertelenmişti.
Ankara’daki diplomatik kaynaklar, Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bastırmasına rağmen doruktan Türkiye’ye dönük bir yaptırım kararının çıkmayacağını kaydediyorlar.
AB’nin Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’ne dönük dayanışma bildirilerinin yenileneceği, Türkiye’nin tek taraflı adımları kaçınması üzere daha evvelki AB metinlerinde yer alan ögelerin tekrarlanacağını kaydeden kaynaklar, son periyotta ilgili tarafların attığı yumuşama adımlarının bu noktaya gelinmesinde değerli olduğuna işaret ediyorlar.
Getty ImagesBu kapsamda, düğümü çözen adımın Türkiye’nin 12 Eylül’de misyon mühleti biten Oruç Reis araştırma gemisinin tartışmalı sularda kalış mühletini uzatmaması olduğu, AB devir lideri Almanya ve ABD’nin tarafların müzakereleri başlatması açısından bu adımı çok olumlu kullandığı bedellendirilen ögeler ortasında.
Yunanistan’ın isteksiz olmasına rağmen NATO’da Türk tarafıyla görüşmelere geçmesi ve akabinde 2016’dan itibaren askıda olan “istikşafi görüşmeler” için hem Ankara hem Atina’dan olumlu bildiriler gelmesi de Brüksel açısından yaptırım defterinin şimdilik kapanmasına yol açtı.
Bu gelişmeler aslında Türkiye’ye yaptırım konusunda aralıklı olan Almanya, İspanya ve İtalya üzere ülkelerin Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nden gelen baskıları daha kolay ötelemesine neden oldu.
Fransa ile yumuşama da değerli oldu
Doğu Akdeniz ile ilgili tansiyonun azalmasındaki değerli gelişmelerden biri de Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ortasında 22 Eylül’de gerçekleşen telefon görüşmesi oldu.
Getty ImagesYunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin en büyük destekçisi pozisyonuna gelen ve deniz kuvvetlerini Doğu Akdeniz’e göndererek askeri olarak da kendisini gösteren Fransa, Türkiye’nin faaliyetlerine en sert karşılık verilmesini isteyen AB ülkesi pozisyonuna gelmişti.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve Dışişleri Bakanı Jean-Yves le Drian, Türkiye’nin Akdeniz’de bir ortak olmadığını ve AB’nin buna nazaran bağlantılarını tekrar düzenlemesi daveti yaparken, Türkiye’de Fransa’yı tansiyonu tahrik ederek eski “emperyalist” hırslarını yaşama geçirmek ile suçlamıştı.
Kaynaklar, telefon görüşmesinde, her iki tarafın da münasebetleri ve telaffuzları olağanlaştırma konusunda samimi bir hal takındığını, politik farklılıkların olmasına rağmen diyalog içinde kalınması konusunda uzlaşma gerçekleştiğini kaydettiler.
Bu kapsamda, Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Fransız muhatabının daveti üzerine yakın bir gelecekte Paris’e bir ziyaret düzenlemesi öngörülüyor.
Getty ImagesTansiyonun düşmesi sürecinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarında diyalog ve işbirliği bildirilerini ön plana çıkarması ve Yunanistan ile Kıbrıs Cumhuriyet dışındaki AB önderlerine gönderdiği mektupta yapan bir lisan ve çerçeve çizmesi de AB başşehirlerinde not edildi.
Erdoğan’ın mektubunda işlediği görüşler ve iletilerin “tam yerinde” olduğunu kaydeden diplomatik kaynaklar, başta Almanya Şansölyesi Angela Merkel olmak üzere birçok AB önderinin bu mektuba olumlu karşılık verdiklerini kaydettiler.
Kıbrıs tedbir, Yunanistan ‘liste’ istiyor
Bu gelişmelere rağmen kıta sahanlığının Türkiye tarafından vakit zaman ihlal edildiğini ve bundan sonraki süreçte de Türk araştırma gemilerinin bölgeye dönmeyeceği konusunda teminat verilmediğini kaydeden Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti, AB Doruğu’ndan somut bir sonuç çıkması gerektiğini düşünüyorlar.
Kıbrıs Cumhuriyeti, hali hazırda Türk gemilerinin adanın kıta sahanlığında hidrokarbon faaliyeti yürüttüğünü, münasebetiyle Türk hükümetine karşı tedbir alınması gerektiğini savunuyor. Hatta bu adımın atılmaması durumunda AB’nin Belarus’a karşı almayı planladığı yaptırım kararlarını veto etmekle tehdit ediyor.
Getty ImagesYunanistan yaptırım uygulanmayacaksa bile, muhtemel yaptırımların duyuru edilmesini istiyor.Diplomatik kaynaklar, Kıbrıs’ın bu vetosunun AB içinde olumsuz karşılandığını, birliğin ortak dış siyaset üretme yeteneğine yeni bir darbe vurması açısından eleştirildiğini belirtiyorlar.
Yunanistan ise yaptırım uygulanmayacaksa bile, Türkiye’nin ileride atabileceği tek taraflı adımlar ve AB ülkelerinin egemenlik alanlarını ihlal etmesi halinde uygulanacak yaptırımların şimdiden duyuru edilmesini istiyor.
Yunanistan, alınması gereken tedbirlerin Türk iktisadına ziyan verecek halde hazırlanmasını ve bir daha ihlal gerçekleştirmesi durumunda Türkiye’nin neyle karşılaşacağını bilmesi gerektiğini savunuyor.
Türkiye AB’den olumlu adımlar bekliyor
Türkiye’nin de AB doruğundan beklentileri var. Cumhurbaşkanı Erdoğan, mektubunda Ankara ile Brüksel ortasında varılan 18 Mart 2016 göçmen mutabakatının günün gerçeklerine nazaran yenilenmesi, gümrük birliğinin güncellenmesi üzere adımların atılmasını ve böylelikle Türkiye-AB münasebetlerinin adım adım ileriye taşınması beklentisini lisana getirdi.
Ankara’nın beklentileri ortasında AB’den göçmenler konusunda sağlanan fon ölçüsünün artırılması, vize serbestisine ait son kalan kriterler konusunda kolaylık sağlanması üzere adımlar da bulunuyor.
ReutersDağlık Karabağ nasıl tesir edecek?
Dorukta Ermenistan ve Azerbaycan ortasında 27 Eylül’de başlayan çatışmaların da gündeme gelmesi bekleniyor.
Taraflara çatışmaları sonlandırması ve Minsk Kümesi çatısı altında yine görüşmelere dönmesi davetinde bulunan AB’nin tepe sırasında Türkiye’nin bu süreçte oynadığı rolü de görüşmesi sürpriz olmayacak.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, 29 Eylül’de yaptığı bir açıklamada, Türkiye’yi çatışmaları körüklemekle suçlamış ve Fransa’nın Ermenistan’ın yanında yer alacağı iletisini vermişti.
Kaynaklar, Türkiye’nin Dağlık Karabağ’a ait durumunun genel olarak dış siyaset tercihlerini yansıttığını, bugün Doğu Akdeniz’de geri adım atmasına rağmen, gemilerini yine göndermesinin önünde bir mani bulunmadığına ait değerlendirmelerin başta Paris olmak üzere birtakım üyeler tarafından gündeme taşınabileceğini kaydettiler.
Cumhuriyet
