Birleşmiş Milletler Genel Şurası tarafından 1993 yılında alınan karara nazaran, 22 Mart “Dünya Su Günü” olarak kabul ediliyor. Dünyada ise pak suya erişim konusunda ise tablo gün geçtikçe berbata gidiyor. UNESCO’nun Dünya Su Raporu’na nazaran dünya üzerinde 2 milyar insanın pak suya nizamlı erişimi yok, 4,3 milyar insan sıhhi tesisat kullanmıyor. Su kaynaklarının kısıtlı olması ve artan etraf kirliliği nedeniyle 2050 yılına kadar bu sayının artması bekleniyor.
Dünya Su Raporu’na nazaran pak suya erişim konusunda en çok da, farklı nedenlerle ayrımcılığa maruz kalan kümeler eza yaşıyor. Buna nazaran bilhassa cinsiyetleri, yaşları, sosyo-ekonomik durumları, etnik kökenleri, dinleri ve lisanları nedeniyle ayrımcılığa maruz kalan kümeler, pak su ve sıhhi tesisatlara erişim konusunda öbür kümelere nazaran daha dezavantajlı durumda.
UNICEF’in iddialarına nazaran ise, pak su, kâfi sanitasyon ve hijyen imkanlarının olmayışına bağlı ishalli hastalıklar yüzünden her gün 5 yaş altı bin 400 kadar çocuk ölüyor.
SU KAYNAĞINA ERİŞİM KAHRI EN ÇOK AFRİKA’DA
Dünya Su Raporu’na nazaran su kaynaklarına erişimi hudutlu olan insanların yarısından fazlası Afrika ülkelerinde yaşıyor. Gecekondu mahallelerinde yaşayan beşerler, kentin daha pak bölgelerinde yaşayanlara nazaran 10 ila 20 kat daha değerliye su alıyor. Fakat aldıkları suyun kalitesi büyük oranda daha düşük oluyor.
PAK SUYA ERİŞİMDE GÖÇMENLER DEZAVANTAJLI
Pak suya erişim konusunda dezavantajlı durumda bulunan kümeler ortasında yüklü olarak savaş bölgelerinden kaçan göçmenler bulunuyor. Bilgilere nazaran sığınma kamplarındaki pak su ve sıhhi tesisatların durumu, doluluk ve hijyen açısından korku uyandırıyor. Ekonomik krizin pençesindeki Venezuela’dan kaçarak hudut komşusu Kolombiya’ya sığınan göçmenlerin yaşadığı bölgeler ise raporda örnek olarak verilen kamplar ortasında yer alıyor.
KİŞİ BAŞINA DÜŞEN SU ÖLÇÜSÜ SON 20 YILDA YÜZDE 20 AZALDI
Birleşmiş Milletler (BM) 2020 Besin ve Tarım Raporu’na nazaran ise dünya genelinde bir milyar 200 milyon insan su külfeti ile karşı karşıya. Raporda; artan global rekabet, iklim değişikliğinin sonuçları, siyasi gerginlik ve çatışmaların bu bölgelerdeki problemleri daha da körüklediğine işaret ediliyor. Su sorunun en fazla kırsal kısımlarda yaşayan fakirleri, bayanları ve yerli halkları olumsuz tarafta etkilediği bilgisi de raporda yer alıyor.
Nüfus artışına bağlı olarak kişi başına düşen su ölçüsünün son 20 yılda yüzde 20 oranında azaldığı belirtilen raporda, bu oranın Kuzey Afrika ve Batı Asya’da yüzde 30’u bulduğu söz ediliyor.
TÜRKİYE’DE DURUM NE?
Türkiye de su kıtlığı çekme riskiyle karşı karşıya olan ülkelerin başında geliyor. Devlet Su İşleri’nin (DSİ) resmi sitesinde yer alan kriterlere nazaran, ülkede kişi başına düşen su ölçüsü kriteri üzerinden ülkeler “su zengini” yahut “su fakiri” olarak nitelendiriliyor. Bu sıralamaya nazaran kişi başına düşen yıllık su ölçüsü 8.000 m3’ten fazla olan ülkeler su zengini, 2.000 m3’ten az olan ülkeler su kıtlığı yaşayan ülkeler ve 1.000 m3’ten az olan ülkeler ise su fakirliği çeken ülkeler ortasında yer alıyor.
DSİ’nin bilgilerine nazaran Türkiye’de yıllık kişi başına düşen su ölçüsü yaklaşık 1519 m3. Bu ölçü ile de Türkiye, su kıtlığı çeken ülkeler kategorisinde yer alıyor. Lakin, TÜİK’in 2030 yılı için 100 milyonluk nüfus kestirimi göz önünde bulundurulduğunda, mevcut su ölçüsü ve tüketimi sabit kaldığında kişi başı kullanımın 1120 m3/yıl civarında olacağı öngörülüyor.
NASA’DAN TÜRKİYE’YE İKAZ: “SON 15 YILIN EN MAKUS DÖNEMİ”
Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Gravity Recovery and Climate Experiment Follow On (GRACE-FO) uydularıyla 11 Ocak 2021 prestijiyle Türkiye’deki yer altı sularının durumunu hesapladı. NASA yeryüzü gözlemevi tarafından yayınlanan datalara nazaran Türkiye’nin yer altı su rezervlerinin ortalama düzeyin altında yer alıyor ve kuraklık riskiyle karşı karşıya.
Yayımlanan raporda, “2021’in başlamasıyla birlikte Türkiye’nin büyük kısmında şiddetli kuraklık yaşanıyor. Ülkenin en kalabalık kenti olan (15 milyon) İstanbul etrafındaki çok sayıda rezerv 15 yılın en düşük düzeyinde. Bu şartlar devam ederse mahsul üretimi tehlikeye girebilir” tabirlerine yer verildi.
Türkiye’ye son ikaz ise Dünya Yaban Hayatı Fonu’ndan (WWF) geldi. Buna nazaran Türkiye’de İstanbul ve Ankara da dahil olmak üzere 10 kent su kıtlığıyla karşı karşıya ve bu durum kuraklığın beraberinde, planlama eksiliğinden kaynaklanıyor.
Dünya Yaban Hayatı Fonu datalarına nazaran Türkiye’nin su kıtlığı riski oranı 2.78’e düştü. Dünyanın en riskli bölgesi kabul edilen Filistin’de ise bu oran 3.67 düzeyinde. Dünyada en az riske sahip olan ülke ise 1.54 oranla Norveç.
Cumhuriyet
