Petrol ve doğalgazı dünya pazarlarına taşıyan boru sınırları için kritik ehemmiyette bir koridor olan Güney Kafkasya’da Azerbaycan ile Ermenistan ortasında Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle yıllardır süren tansiyon dün sıcak çatışmaya dönüştü. Bakû, Ermenistan’ın Karabağ ateşkes rejimini ihlal ederek cephe sınırına saldırdığını duyurdu, buna karşı cevap verildiğini belirtti.
Taraflar savaş durumuna geçildiği iletileri verirken bölgede büyüyen ateşte ortalarında bir çocuğun da bulunduğu en az 5 sivilin ömrünü yitirdiği ve askeri kayıplar olduğu haberleri gündeme yansıdı. Dikkatlerin Ankara’nın Moskova ile ABD, AB alakaları çerçevesinde kuvvetli başlıklar halindeki Suriye, Libya, Doğu Akdeniz tansiyonlarında olduğu bir devirde Kafkasya’da tansiyon yükseldi. Rusya’nın yakın müttefiki Ermenistan’ın işgali altındaki Dağlık Karabağ’da hudut bölgelerinde geçen temmuzdan bu yana yer yer alevlenen çatışmalar savaş haline evrildi. Kimi yorumda ateşin, geçen hafta Rusya’nın Ermenistan, Belarus ve Çin’in de yer aldığı Kafkas 2000 tatbikatının akabinde gelmesine işaret edildi.
‘100’DEN FAZLA YARALI VAR’
Azerbaycan Savunma Bakanlığı, dün sabah saatlerinde Ermenistan’ın ülke topraklarına taarruz başlattığını açıkladı. Bakû, ordunun “Ermenistan’ın savaş faaliyetlerini bastırmak ve halkın güvenliğini sağlamak için karşı saldırı” başlattığını bildirdi. Azerbaycan meclisi de ülkenin kimi bölgelerinde “savaş hali” duyuru edildiğini duyurdu.
Ermenistan hükümeti de Dağlık Karabağ’daki gelişmeler nedeniyle ülkede “savaş durumu” duyuru ettiğini açıkladı. Erivan, “Karabağ’da Azerbaycan güçleriyle çatışmalarda 16 Ermeni askerinin öldüğünü, 100’den fazla kişinin yaralandığını” belirtti. Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’da 4 helikopter, 15 İHA, 10 tank ve zırhlı araç kaybettiğini de tez etti. Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Hikmet Hacıyev, Karabağ’daki Ermeni kuvvetlerinin “ateşkes rejimini bariz bir biçimde ihlal ettiğini ve ağır silahlarla Azerbaycan silahlı kuvvetlerinin cephe çizgisindeki durumlarına ağır bir hücum başlattığını” söyledi.
AA’nın haberine nazaran, Azerbaycan Başsavcılığı, Gaşaltı köyüne Ermenistan güçlerinin gerçekleştirdiği havan topu akınında 5 sivilin ömrünü yitirdiğini duyurdu. Öte yandan Azerbaycan Savunma Bakanlığı bir helikopterin düştüğünü ve askerlerin sıhhat durumunun iyi olduğunu belirtti. Savunma Bakanı Zakir Hasanov “Dağlık Karabağ’da Ermenistan ordusunun savunma sınırı kırıldı ve çatışma bölgesindeki 7 köy denetim altına alındı” dedi. Ele geçirilen köylerin Fuzuli-Cerbayil bölgesinde Garakhanbeyli, Şarvanj, Kand Horadiz, Üst Abdurrahmanlı, Boyuk Marcanlı köyleri ile Ağdara bölgesi ve Murovdağ olduğu belirtildi.
Gelişmelerin akabinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, televizyonda ulusa seslendi. Ermenistan’ı Karabağ barış görüşmelerini baltalamakla suçladı, Ermeni güçlerine karşı zafer kelamı verdi. Aliyev’in eski Sovyetler Birliği Devlet Lideri Joseph Stalin’in Rusya’da İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi sırasında yaptığı konuşmadan ünlü bir alıntıyı tekrarlayarak “Davamız adil ve biz kazanacağız” kelamları dikkat çekti.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da televizyondan yaptığı açıklamada saldırıyı Azerbaycan’ın başlattığını savundu. Azerbaycan ordusunun Dağlık Karabağ’da sivillere saldırdığını tez etti. “Azerbaycan’ın otoriter rejimi bir kere daha Ermeni halkına savaş duyuru etti” diyen Paşinyan, Güney Kafkasya’da öngörülemeyen sonuçları olabilecek tam ölçekli bir savaşın eşiğinde olunduğu görüşünü lisana getirdi.
TÜRKİYE’Yİ AMAÇ ALDI
Paşinyan, konuşmasında Türkiye’nin Bakû’ya dayanağına karşı çıkışlar yaptı. Türkiye’nin müdahalesi konusunda uluslarası toplumun devreye girmesi gerektiğini ileri sürdü. Memleketler arası tanınırlılığı olmayan, Ermenistan işgalindeki Dağlık Karabağ’ın başkanı Araik Harutyunyan da Türkiye de ortalarında olmak üzere kimi ülkeleri “Azerbaycan’a paralı asker göndermekle” suçladı. Harutyunyan “Türk ordusu esasen tatbikat kisvesi altında Azerbaycan’da” tabirini kullandı.
GÖRÜŞMELERE DÖNÜLSÜN DAVETI
Tansiyonun akabinde Erivan’ın müttefiki Rusya’dan diyalog atağı geldi. Kremlin, Rusya Devlet Lideri Putin ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın dün telefonla görüştüklerini duyurdu. Görüşmede çatışmanın daha fazla tırmanmasına müsaade verilmemesi konusunun ele alındığı belirtildi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı da “tarafları derhal çatışmayı durdurmaya ve durumu istikrara kavuşturmak için görüşmelere başlamaya çağırıyoruz” dedi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov her iki ülkenin dışişleri bakanı ile görüştü.
Rusya Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Minsk Grubu’nun öteki üyeleriyle birlikte, durumu istikrara kavuşturmaya yönelik arabuluculuk eforlarını sürdüreceğini belirtti. AB, Almanya ve Fransa’dan da müzakerelere geri dönülmesi daveti yapıldı. İran’dan da arabuluculuk önerisi geldi.
ANKARA’DAN ŞARTSIZ TAKVIYE
Ermenistan işgali altındaki Dağlık Karabağ cephe çizgisinde Azerbaycan ile Ermenistan silahlı kuvvetleri ortasında yaşanan çatışmalarla ilgili Türkiye’den Azerbaycan’a tam takviye iletisi yükseldi. Ankara’dan birinci açıklama dün sabah saatlerinde, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’dan geldi.
Bahisle ilgili bir soruya cevaben açıklama yapan Aksoy, Karabağ cephe çizgisinde Ermenistan ordusunun birçok köyü ağır silahlarla ağır biçimde ateşe tuttuğunu öğrendiklerini belirterek “Uluslararası hukukun açık ihlali olan ve sivil kayıplara da yol açan Ermeni saldırısını şiddetle kınıyoruz. Bu hücumlarla Ermenistan bölgede barış ve istikrarın önündeki en büyük mani olduğunu bir defa daha göstermiştir” dedi.
‘AZERBAYCAN NASIL İSTERSE…’
“Azerbaycan, halkını ve toprak bütünlüğünü korumak için yasal müdafaa hakkını elbette kullanacaktır” diyen Aksoy, “Bu süreçte, tek yürek olarak Türkiye’nin Azerbaycan’a dayanağı tamdır. Azerbaycan nasıl isterse, o halde yanında olacağız. Memleketler arası toplumu da haklının yanında durmaya davet ediyoruz” sözlerini kullandı.
ÇAVUŞOĞLU-LAVROV GÖRÜŞTÜ
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da evvel Rus mevkidaşı Sergey Lavrov, daha sonra Azerbaycan Dışişleri Bakanı Jeyhun Bayramov ile telefonda görüştü. Türk Dışişleri yetkilileri, Çavuşoğlu’nun Lavrov’la “Ermenistan’ın saldırganlığı” konusunu ele aldığını bildirirken Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan Lavrov-Çavuşoğlu görüşmesine ait yapılan açıklamada, “Dağlık Karabağ’da acil ateşkes ve temas çizgisinde durumun istikrara kavuşturulmasının” vurgulandığı bildirildi.
Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar da Azerbaycan Savunma Bakanı Zakir Hasanov ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Akar’ın görüşmede Türkiye’nin Azerbaycan’a takviyesini vurguladığı belirtildi. Akar’ın “Toprak bütünlüğünü müdafaa gayretinde tüm imkânlarımızla sonuna kadar Azerbaycan Türkü kardeşlerimizin yanında olacağız” dediği aktarıldı.
Ulusal Savunma Bakanlığı’nın toplumsal medya hesabı üzerinden ise “Şehitlerimizin kanının yerde bırakılmayacağı inancıyla Ermenistan’ın kalleşçe hücumunda şehit olan Azerbaycan Türkü kardeşlerimize Allah’tan rahmet, tüm Azerbaycan halkına başsağlığı dileriz” tabirlerine yer verildi.
YILLARDIR BÜYÜYEN GERGİNLİK
Dağlık Karabağ’daki sorun, SSCB’nin dağılmasından sonraki süreçte ortaya çıktı. Dağlık Karabağ Ermenilerinin 1988’de Ermenistan’a bağlanmak için referandum düzenlemesi, iki ülke ortasındaki toplumsal çatışmayı körükledi. 1992’de Rus askerlerinin bölgeden çekilmesiyle Azerbaycan ve Ermenistan ortasındaki gerginlik vakit zaman sıcak çatışmalara dönüştü. 1994’te Bişkek Protokolü ile ateşkes sağlanmış olmasına karşın taraflar hukuken hala savaş halinde.
AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) bünyesinde kurulan Minsk Kümesi, tahlil için kurulmuş bir platform olarak çeşitli teşebbüslerde bulundu fakat kalıcı barış sağlanamadı. Temel uyuşmazlık noktaları olan Dağlık Karabağ’ın statüsü, Ermenistan’ın işgal ettiği topraklar, yerlerinden edilmiş şahısların durumu hususlarında bugüne kadar hiçbir ilerleme kaydedilmedi.
Cumhuriyet
