Spor Hukukçusu Av. Dr. Kerem Solmaz; Beşiktaş’ın Victor Ruiz ve Fenerbahçe’nin Max Kruse’ye karşı davaları neden kaybettiğini, Türk kulüplerine karşı ikili standart olup olmadığını, hem kontratları futbolcuların tek taraflı feshedip, hem de nasıl kulüplerimizi tazminat ödemeye mahkum ettirdiklerini münasebetleriyle açıkladı.
Av. Dr. Kerem Solmaz; FIFA, UEFA ve TFF tarafından atılan adımlar ortasında en kıymetli mevzulardan birinin futbolcu kontratları olduğunu belirterek şu tabirleri kullandı:
TFF, FIFA VE UEFA İLE UYUMLU OLARAK PANDEMİ SÜRECİNDE ADIMLAR ATMIŞTIR
Pandemi süreci ile Türkiye resmi olarak 10 Mart günü Sıhhat Bakanlığı’nca ülkemizde tespit edilen birinci Covid-19 olayının açıklanması ile tanışmış, 11 Mart tarihinde ise Dünya Sıhhat Örgütü’nce Covid-19 salgını pandemi olarak ilan edilmiştir. Bu durum, hayatın her alanında olduğu üzere futbol üzerinde de tesir göstermeye devam etmektedir. Sosyal-ekonomik ve tüzel sonuçları olan salgın sebebiyle ortaya çıkan sıkıntıların tahlili hedefiyle FIFA, UEFA ve TFF tarafından atılan adımlar ortasında en değerli hususlardan biri de futbolcu sözleşmeleridir.
1 Nisan’da UEFA tarafından tertip kapsamındaki maçların ikinci bir bildirime kadar ertelenmesine karar verilmesinden çabucak sonra 7 Nisan günü FIFA, yayınladığı kılavuz ile salgının tesirleri kapsamında profesyonel futbolcu mukaveleleri, yaz transfer periyodu üzere mevzularda aldığı tavsiye kararlarını açıkladı. Yaşanan gelişmeler üzerine 13 Nisan’da Kulüpler Birliği Vakfı toplanarak salgının kulüpler ve futbolcu kontratları üzerindeki ekonomik tesirine ait aldığı tavsiye kararını müteakip 6 Mayıs tarihinde TFF İdare Konseyi tarafından mukavelelere ait tavsiye kararı alınarak ilan edildi.
KULÜPLER BİRLİĞİ VAKFI’ NIN YAKLAŞIMI REGÜLASYONLAR İLE UYUMLU DEĞİLDİR
FIFA ve TFF’nin yaklaşımı ve almış oldukları tavsiye kararları birbiri ile uyumlu olmasına rağmen Kulüpler Birliği Vakfı’nın bu süreçte probleme bakış açısının ayrıştığını ve bu iki düzenleyici kurumdan farklı olduğunu belirtmek gerekir. Kulüpler Birliği Vakfı tarafından yapılan açıklamada özetle “futbolcu, menajerlik, teknik takım vb. mukavelelerinde belirtilen fiyatların yapılandırılması, uyarlanması ve dondurulması konusunda karşılıklı olarak mutabakata varmaya çalışacaklardır, bakiye oyuncu ödemeleri, ligler başladıktan sonra ödenmeye başlayacaktır” tabirleri kullanmıştır.
Kulüpler Birliği Vakfı mukavelelerde yapılandırma, uyarlama ve dondurma konusunda muahedeyi önerirken, muahede sağlanamaması halinde bu sürece ilişkin mukavele ve alacakların dondurulabileceğinin söz edilmesi ve ayrıyeten her kulübün kendi ziyan durumuna nazaran indirim sayısını uygulayabilmesi gerektiği belirtilmiş olması milletlerarası spor yargı içtihatlarına ve normlara karşıttır. Bu yanılgı, futbol kulüplerimizin, pandemi sürecinde kontratlarını tek taraflı fesheden yabancı atletleri ile yaşadıkları türel ihtilafların olumsuz neticelenmeye başlamasının temel sebeplerinden biridir.
Hususun daha iyi anlaşılması için öncelikle “mücbir sebep nedir?” konusunu basitçe tanımlamak gerekir. Kontratlar yapılırken tarafların elinde olmayan, öngörülemeyen ya da öngörülse dahi alınacak tüm önlemlere karşın kaçınılmaz olan durumlar genel olarak zorlayıcı sebep olarak ele alınır. 
FIFA tarafından Covid-19 salgınının zorlayıcı sebep kabul edilmesi, kulüplere futbolcu mukaveleleri ile ilgili tek taraflı karar alma ve tasarrufta bulunma hakkı, yetkisi katiyen tanımamaktadır. FIFA’nın tavsiye kararındaki temel vurgu mukavele istikrarının korunması ve karşılıklı olarak adil bir tahlile varılması gerektiğidir. Bu bağlamda 7 Nisan tarihli FIFA Kılavuzu ve 6 Mayıs tarihli TFF Tavsiye Kararları ile salgın sürecinde ortaya çıkan futbola dair sıkıntılara dönük hakkaniyete uygun tahlil bulunmaya çalışılmaktadır. İlgili mevzuatlarda yapılan değişiklikler ve kelam konusu kararlara karşın kulüplerin futbolculara ve öteki borç bağı içerisinde bulunduğu kişi ve kurumlara yapması gereken ödemelere ait sorumlulukları devam etmektedir. Bilinmelidir ki kulüplerin yaşanılan salgın sürecindeki ekonomik kayıplarını sebep olarak göstermek suretiyle futbolcuların isteğini almadan mukavelelerde tek taraflı değişikliğe gitmesi, fiyatları kendi belirledikleri oranda indirmesi mümkün değildir.
Bu noktada genel bir bilgiye değinmek gerekir. FIFA talimatları uyarınca, içerisinde yabancılık ögesi bulunan ihtilaflar kapsamında, FIFA’nın yargı mercileri tarafların başvurusu halinde ilgili uyuşmazlığı incelemekle yetkili olup, bu durumda uyuşmazlık münhasıran FIFA düzenlemeleri çerçevesinde çözümlenmektedir. Bir öbür tabir ile futbol kulüplerimiz ile yabancı futbolcuları ortasında kontrata dayalı olarak doğabilecek uyuşmazlıklarda kural olarak FIFA Uyuşmazlık Tahlil Dairesi (Dispute Resolution Chamber “DRC”) ve nihayetinde CAS (Court Of Arbitration for Sport “Spor Tahkim Mahkemesi”) yetkilidir.
Mukavelelerin karar ve şartlarını değiştirmeye yönelik tek taraflı kararlar, DRC yahut Oyuncu Statüsü Komitesi (PSC) tarafından iyi niyetli, makul ve orantılı olması halinde tanınacaktır. Bir kararın makul olup olmadığını değerlendirirken DRC yahut PSC sınırlama olmaksızın;
-Kulübün, futbolcuyla öncelikle karşılıklı olarak bir ortaya gelerek uzlaşma iradesi gösterip göstermediği,
-Kulübün mukavele yapılırken ile uyarlamanın yapıldığı ya da tek taraflı düzenleme tarihindeki ekonomik durumundaki değişim,
-Yapılan uyarlamanın ya da tek taraflı düzenlemenin orantılılığı,
-Uyarlamadan ya da tek taraflı düzenlemeden sonra futbolcunun net geliri,
-Uyarlamanın ya da tek taraflı düzenlemenin tüm takıma mı yoksa belli futbolculara mı uygulandığı ?
kriterlerini birlikte ele alarak bu şartların tamamının sağlanıp sağlanmadığına nazaran kıymetlendirmektedir.
2010 Real Betis – PSV Eindoven ve 2015 Club Atletico Miniero – FC Dynamo Kiev ortasında gerçekleşen davalarda taraflardan birinin kusurlu davranışlarının bulunması ve mukaveleye muhalif davranması halinde dahi zorlayıcı sebep nedeniyle büyük finansal problemler yaşanıyor olmasının dahi yasal sorumlulukları ortadan kaldırmayacağına hükmetmiştir. Yeniden birebir biçimde 2016 Panathiniakos – FIFA ve 2018 Zamalek Sporting Club – FIFA davalarında da zorlayıcı sebebin bulunduğu ve kulüp ekonomilerini olumsuz etkilendiği süreç içerisinde kulüpler tarafından ayrıca sportmenler ile transfer mukavelelerinin yapılmış olmasının kulüpler bakımından zorlayıcı sebebin varlığına dayanılarak yapılan savunmaların inandırıcı olmaktan uzak olduğu ve sorumlulukları ortadan kaldırmayacağına karar vermiştir.
Görüleceği üzere zorlayan sebebe dayalı olarak kulüplerin kontrata dayalı yükümlülüklerin ihlallerinden sorumlu tutulmayacağı haller CAS tarafından epeyce dar yorumlanmakta ve lakin objektif ve mutlak manada bir ifa imkansızlığının bulunduğu kurallarda bu taraftaki savunmaları kabul edilmektedir.
İKİLİ STANDART MI UYGULANMAKTADIR ?
FIFA DRC’nin yaklaşımı da CAS içtihatları paralelindedir. 2019 Nikolay Budurov – Esteghlal ortasındaki ihtilafta DRC, Covid-19 pandemisinin zorlayıcı sebep kapsamındaki tesirini şu biçimde değerlendirmiştir;
Kelam konusu uyuşmazlık FIFA tarafından Nisan ayında yayınlanan Tavsiye Kararlarından, kılavuzdan 7 ay sonra ortaya çıkmıştır. Herkes tarafından daha iyi anlaşılması gayesiyle ihtilafın içeriğini özetlemekte yarar var.
Bulgar sportmen ile İran’lı futbol kulübü ortasında 30 Ocak 2020 – 31 Mayıs 2020 ortasında geçerli olacak formda kısa periyotlu bir mukavele imzalanmıştır. Mukaveleye nazaran futbolcuya her ay için 25.000 Euro, menajerine ise 10.000 Euro ödenmesi gerekmektedir lakin İran’ da 27 Şubat itibariyle hükümet sokağa çıkma yasağı, karantina ilan etmiştir. Futbolcu 6 Mart’ ta ülkeyi terk ederek İran’dan ayrılmıştır. 14 Mart tarihinde Kulüp bir sonraki davete kadar idmanların ertelendiğini resmi olarak atletlerine duyurmuş, tıpkı gün futbolcu Nikolay Budurov kulübe ihtarname göndererek geriye dönük olarak kendisine ödenmesi gereken ve ama ödemesi yapılmayan 2 aylık fiyatını ve menajerlik kurulunun 15 gün içinde ödenmesini aksi takdirde 30 Mart itibariyle mukaveleyi tek taraflı haklı nedenle feshedeceğini bildirmiştir.
İran kulübü tarafından ödemenin yapılmaması üzerine futbolcu mukaveleyi feshetmiş, Esteghlal tarafından da futbolcu aleyhine 6 Mart’ta ülkeyi müsaadesiz terk etmesi sebebiyle disiplin süreçleri başlatılmıştır.
21 Mayıs günü Nikolay Budurov, Esteghlal Kulübü ile ortasındaki tüzel ihtilafın çözülmesi hedefiyle FIFA DRC’ye başvurmuştur. Gerçekleştirilen yargılamada DRC, COVID-19 salgınının zorlayan sebep teşkil ettiğini fakat İran’ da futbol karşılaşmalarının askıya alındığı tarih itibariyle futbolcunun 2 aylık ödenmemiş alacağının bulunduğunu ve bu alacağın Kulübün kusurlu davranış sebebiyle ortadaki kontrata ters olarak yerine getirmediğini, bu türlü bir tersliğin yalnızca pandeminin varlığı öne sürülerek savunulamayacağını vurgulayarak Esteghlal Futbol Kulübü aleyhine karar vermiştir.
Gecikmiş ödeme sorunu ülkemiz futboluna yabancı bir sorun değildir. Futbol kulüplerimizin yaşadığı ekonomik sıkıntılar pandemi süreci ile ortaya çıkmış problemler da değildir. Hasebiyle futbolcular tarafından kulüplerimiz aleyhlerine başlatılan yasal süreçlerde Covid-19 salgınını öne sürerek ve bizatihi zorlayan sebebin varlığına dayalı olarak gerçekleştirilen savunmalar kabul edilmemektedir. CAS ve DRC emsal kararlarında belirtilen aksilikler maalesef ülkemiz futbol kulüpleri içinde geçerli ve geçmişten bugüne gelen problemlerdir.
UEFA’nın, kendisine bağlı liglerin ve kulüplerin ekonomik yapılarına ait dataları açıkladığı ‘Avrupa Kulüp Futbolunun Görünümü’ raporuna nazaran Türkiye Muhteşem Ligi, Avrupa’nın en çok ziyan eden ligi pozisyonundadır ve borçluluk ölçülerine bakıldığında Türk futbolunun iflasa sürüklendiği ortaya çıkmaktadır. Genel olarak futbol kulüplerimizin atletlerine karşı ekonomik yükümlülüklerini tam ve vaktinde yerine getiremiyor olması yaptırımı ağır olan kronikleşen bir meseledir.
Pandemi süreci de dahil olmak üzere, birtakım yabancı futbolcuların devam eden mukavelelerini tek taraflı olarak feshetmeleri taraftarları şaşırtmış ve doğal olarak hayal kırıklığına uğratmış olmasına rağmen kamuoyunun beklentisinin bilakis başlatılan yargısal süreçler kulüplerimiz aleyhine neticelenmekte ve hatta kulüplerimiz kontratlarını feshetmiş eski futbolcularına çok büyük ölçülerde tazminat ödemeye mahkum edilmektedir. Hasebiyle bir ikili standardın varlığından değil, kulüplerimizin ekonomik ve yapısal meselelerinden bahsetmek gerekir.
Cumhuriyet
