Ülkemizde birinci hadisenin bildirildiği 11 mart’tan bugüne COVİD-19 salgınında gel- git’ler yaşayarak 1 yılı doldurduk.
Sıhhat sistemimizde esirgeyici sıhhat hizmetleri anlayışının temelini oluşturan birinci basamak sıhhat hizmetleri Cumhuriyet tarihi boyunca birçok bulaşıcı hastalıkla çabada, anne-bebek vefatlarını azaltmada başarılı olmuş ve birçok hami sıhhat hizmetini başarılı bir formda ile uygulamış bir geçmişe sahiptir. Sıhhatte dönüşüm programının öncesinden başlamak üzere 1. basamağa yatırımlar azaltılmış, sistem işlemez hale getirilmiştir. Sıhhatte dönüşüm programının birinci uygulandığı ve en büyük yıkım verdiği alan burası olmuştur. Aile hekimliği sistemiyle birlikte birinci basamaktaki ebe, etraf sıhhat teknisyeni, sıhhat memuru vb. sıhhat çalışanlarından oluşan sıhhat takımı dağıtılmış, bir tabip ve bir hemşireden ibaret bir modele geçilmiştir. Sıhhat ocakları sistemi bölge tabanlı hizmet sunar. Böylelikle bulunduğu coğrafyadaki tüm nüfusun takibini yapabilirken aile hekimliği modeliyle liste tabanlı hizmet sunumuna geçilmiş, bırakalım birebir yerde ikamet etmeyi tıpkı vilayette bile bulunmayan şahıslar aile tabiplerinin listelerinde yer alabilirken hangi aile doktorunun listesinde olduğunu bile bilmeyen vatandaşlarımız da olmuştur.
Salgın ile aktif bir uğraş; ferdî ve toplumsal korunma, yaygın aktif PCR testi ile tarama, teşhis ve tedavi, izolasyon/karantina, filyasyon formunda bütüncül koordine halk sıhhati yaklaşımıyla ve epidemiyoloji biliminin rehberliğinde farklı uzmanlık alanlarının birikimine ve işbirliğine dayalı bir bakış açısını ve uygulamayı gerektirir…
Meskende kalma üzere bireylerin özgürlüklerinin sonlandırıldığı durumlarda, konutta kalanların tıbbi, ekonomik ve toplumsal ihtiyaçları için kamusal kaynaklar kullanılmalı, alınan tedbirler nedeniyle yaşanabilecek muhtemel maddi kayıplar toplumsal devlet prensipleri uyarınca telafi edilmeli, toplumsal dayanışma pratikleri geliştirilmelidir.
Muğla da salgın ile çaba de Muğla Tabip Odası olarak birinci teklifimiz geniş iştirakli VİLAYET CORONA PANDEMİ HEYETİ kurulmasıydı. Birebir formda sıhhat iş kolundaki dernek ve sendikaların önerisi de bu nitelikteydi. Bu konseyde Muğla Valiliği, Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Vilayet Sıhhat Müdürlüğü, Vilayet Emniyet Müdürlüğü, Üniversiteden Bilim İnsanları, Muğla Tabip Odası, Eczacılar Odası, Diş Tabipleri Odası ve Sıhhat iş kolundaki Sendikalar yer almasının gerekliliğiydi.
Nisan 2020 tarihinde Fethiye Devlet Hastanesinde Pandemi Heyeti Kuruldu. Hastane pandemi süreci sorumlu bir formda yönetilmeye çalışıldı. Tüm Türkiye’de olduğu üzere hasta sayıları mayıs ayının başında düşmeye başladı.
Haziran başında ‘Yeni normal’ olarak tanımlanan özgürlük, salgının ortadan kalktığı algısını yarattı. Sorumluluğu vatandaşlara bırakan, telaşlı bir olağanlaşma uygulaması, Seyahat sınırlamasının kaldırılması, Turizmin açılması kararı haziranda olaylarda süratli yükselişlerle karşılaşmamıza salgının sevk ve yönetiminde Muğla’da ve ilçe hastanemizde aksaklıklar yaşanmasına yol açtı.
– Muğla’daki Fethiye başta olmak üzere turizm ilçelerine, yerleşik nüfusun yaklaşık 10 katı kadar tatilci akını oldu. Tatilcilerle birlikte bulaş arttı.
– Salgın şartlarında sıhhat kurumlarında vatandaşlara olağan sıhhat hizmetlerinin aksatılmaması, vatandaşların mağdur edilmemesi üzere tabirlerle açıklanarak sıhhat çalışanları sorumlu kılındı.
-Elektif ameliyatların yapılabileceği ve ameliyat yapma kararının uzman doktorlarca verileceği bir uygulama getirildi.
– COVİD-19 hastaları için ayrılmış iki poliklinik ile PCR testleri tarama niteliğinde ve yurtdışı çıkışlarındaki denetim testleri,ilçemiz spor ekiplerinin testleri Devlet Hastanemizde yapılmaya çalışıldı.
– Pandeminin başlarında Şahsî Kollayıcı Ekipman konusunda düşünce yaşandı.
Ekim sonuna kadar COVİD-19 pandemisi yüksek seyir gösterdi kısıtlamalar, 4-5 günlük kapanmalar sonunda 2020 Kasım ayında hadiselerde kısmi düşüşlerin yaşanması yeni bir olağanlaşma ile karşılanmış her gevşeme sert yaşanan yükseliş ve piklerle sonlanmıştır. Okulların açılmaya çalışılması, bilhassa kış mevsimi nedeniyle hasta sayıları artmaya tekrar başlamış devlet hastanesinde yine mekânsal ve çalışma şartları ve kuralları açısından yeni planlamalar yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Aralık ayında iki olan devlet hastanesi COVİD-19 servis sayısı üç servis olarak arttırılmıştır.
Gel-gitli süreçlerin sonucunda sıhhat tertibindeki daima değişimlerin sıhhat çalışanlarında iç çatışmalara, huzursuzluğa ve yorgunluğuna tükenmişliğe neden olmuştur.
Devlet hastanesinde standart takımın dahi altında yetersiz sayıda sıhhat işçisi ile çalışılmakta; çalışan işçi de yorgun ve bitkin durumdadır. Her müspet çıkan sıhhat çalışanı arkadaşımızın aldığı rapor, her eklenen yeni pandemi servisi için hemşire seçimi COVİD dışı servis işlerinin artması, nöbet sayısının artması manasına geliyor. Hemşireler 2-3 servise bakıyor, birinde ikisinde çalışıyor nöbetini diğer bir serviste tutuyor. Çalışan sayısının yetersizliği, müsaadeleri kullanamamak, emekliye ayrılamamak vb. yasaklar da sıhhat çalışanlarının bunalmasına neden oldu.
Fethiye’deki özel hastanelerde ise; her an işten çıkarılma korkusu yaşayan tabip dışı işçi yasaklarda mecburî fiyatsız müsaade almak zorunda bırakıldı. Az çalışan ile çok iş yapılması istendi. Hafta sonu yasaklarda hasta olmasa bile çalışıldı. Esnek mesai uygulanmadı. Huzursuz olan sıhhat çalışanı iş yükünden fazla bunları düşünmekten yoruldu. COVİD-19 semptomu olan özel hastane çalışanları bunu işten çıkarılırım niyeti yahut maaş kesintisi nedeni ile sakladı.
Salgında COVİD-19 aşı siyaseti açık ve şeffaf olarak yürütülmüyor. Nitelikli, fiyatsız aşı ve süratli aşılama sağlanmamıştır. COVİD-19 pandemisi insan hayatını ve toplumsal yaşantıyı önümüzdeki periyot de önemli biçimde tehdit ediyor. Hastalık bulaşmasını engellemek için 14-28 gün müddetle vatandaşların ekonomik olarak desteklendiği tam kapanma sağlanmamış, getirilen standart tedbirler (maske-mesafe-temizlik-havalandırma) ve kısıtlama önlemleri ne yazık ki salgının denetim altına alınabilmesi için kâfi olamamıştır. Salgının denetim altına alınabilmesi için tesirli aşıya olan gereksinim giderek artıyor. Ülkemizde aşılamanın başlamasının üzerinden geçen 1,5 ayda nüfusun lakin %2’sinin tam aşılaması(2 doz aşı) yapılmıştır. 1. Basamaktaki COVİD-19 aşıları dışındaki aşılamalarda da problem yaşandı (zatürre, grip ve çocukluk aşıları). Aile hekimliklerinde gruplandırma kapsamında çalışan işçiye birden fazla yerde aşı yapılmadı.
İlçemizde ise 15 Ocak tarihinden itibaren aşılama hizmeti devlet hastanesinde verilmeye başlandı. Hastanedeki bir servis kapatılıp 15 aşı odası oluşturuldu.
Sonuç olarak Pandemi idaresinde yataklı tedavi kurumları merkez olarak ele alınmıştır. Bulaşıcı hastalık tarama, teşhis, tedavi uygulamalarını yataklı tedavi kurumlarında yaparak, öteki hastalığı bulunan hastaların takip ve tedavileri aksamış, hem de yataklı tedavi kurumları tüm hastalıkların bulaşıcı hastalık ile buluşma merkezi haline getirilmiştir. 2. Basamak Tedavi edici bir kurum olan Devlet hastanesinde, standart takım sayısının altında çalışan sayısı ile
•2 adet 24 saat Pandemi polikliniği
•Pandemi yataklı servisi
•İşe girişler, yurtdışına çıkışlar, teşhis hedefli PCR testleri yapılması
•Hastane meskende bakım ve aşılama hizmetleri, filyasyon çalışmasına dayanak
•Normal poliklinik ve Ameliyat hizmetleri
•15 aşı odası ile Aşılama hizmetleri verilmekte
•Tüm bunların üzerine tabipler için dört branşta Göz, Nöroloji, Kardiyoloji, Anestezi için süreksiz görevlendirmelerle öbür ilçelerde hizmet verilmektedir.
•Şimdi 1 Mart’ta başlayan olağanlaşma sürecinde salgında yeni bir dalga ve pik yaşanabilir”
•Türkiye de 1 Mart 2021 tarihi prestiji ile 2.700,000 kişi hastalandı, 33.000.000 test yapıldı.
•380’i Sıhhat çalışanı olmak üzere 28,700 kişiyi kaybettik.
•15 Ocaktan beri toplam 8 milyon doz aşı yapıldı
•Tüm Fethiye de yaklaşık 1200 hasta yatarak tedavi oldu yeniden tahminen 350’ye yakın vatandaşımızı kaybettik. Sırf Fethiye Devlet Hastanesinde yaklaşık 100 ün üzerinde sıhhat çalışanı COVİD 19 ile enfekte oldu PCR olumluluğu saptandı. Bir kısmı yatarak tedavi gördü. Bir sıhhat çalışanını kaybettik. Fethiye’de tahminen 30 bin PCR testi yapıldı. Tüm Fethiye de yaklaşık 15 ocaktan 1 mart tarihine kadar 10 bin aşılama yapıldı.
•Tam bir olağanlaşma beklenilmemeli kontrol altına alınma ya da risklerin azaltılmasından kelam edilmelidir. Bunun için ise iyileşen hasta sayısının, günlük teşhis konan hasta sayısının iki katı olması, bulaş riskinin ortadan kalkması yahut aşının ikinci dozunun büyük oranda (% 70) yapılması gerekmektedir.
Cumhuriyet
