Sıhhat Bilimleri Yüksekokulu Beslenme ve Diyetetik Kısmı Arş. Gör. Kübra Şahin, hava sıcaklığının artmasıyla birlikte, besinlerin daha kolay bozulduğunu hatırlatarak, azık kaynaklı zehirlenmelere karşı tavsiyelerini sıraladı.Şahin, “İnsanların sıhhatlerini koruyabilmeleri için yalnızca kâfi ve istikrarlı beslenmeleri kafi olmamakta, alınan azıkların insan sıhhatini tehdit etmemesi ve inançlı olması da şart” diyerek şunları kaydetti:
“Bu bağlamda, azık güvenliği ve hijyen üzere mevzuların değeri günümüzde giderek artmaktadır. Yaz aylarında sıcaklığın artmasıyla birlikte besin zehirlenmeleri görülme sıklığı da artabiliyor. Dünya Sıhhat Örgütüne nazaran besinler aracılığı ile insan organizmasına taşınan bakteri, virüs, parazit, toksin ve kimyasal unsurlar üzere kirleticilerden kaynaklanan besin zehirlenmelerine bağlı illetler, her yıl dünyada yaklaşık 600 milyon kişiyi yani her 10 şahıstan birini etkiliyor.”
MÜTENASIP SICAKLIKTA SAKLAMALI VE UYGUN PİŞİRMELİ
Bakterilerin yüksek sıcaklıklarda daha çabuk çoğaldığına ve bu nedenle müsait sıcaklıklarda saklanmayan besinlerin daha çabuk bozulduğuna dikkat çeken Şahin, “İyi pişmemiş yahut hijyen kurallarına uyulmadan hazırlanmış besinleri tüketmek ve pişmiş yiyecekleri buzdolabı dışında uzun müddet bekletmek, besinlerde meydana gelen bozulmaların en yaygın nedenleri arasında sayılabilir. Protein içeriği yüksek, et, tavuk, balık, süt ve süt eserleri ile yumurta üzere besinler inançlı bir formda saklanmaz ve hazırlanmazsa, bakteriyel bozulmalar gelişebilir” dedi.
BIRINCI BELİRTİLER 72 SAAT SONRA BİLE ORTAYA ÇIKABİLİR
Beslenme ve Diyetetik Eksperi Şahin, besin zehirlenmelerinin çoklukla bulantı, kusma, karın ağrısı, kramp ve ishal üzere belirtilerle kendini gösterdiğini hatırlatarak, “Bu belirtiler, zehirlenmeye yol açan etmene, besinin tüketim ölçüsüne ve bireyin hassaslığına bağlı olarak değişebiliyor. Birinci belirtiler ise tüketimin çabucak sonrasında aniden yahut 72 saat sonrasında bile ortaya çıkabilir” diye konuştu.
BESIN ZEHİRLENMESİ VEFATLA SONUÇLANABİLİR
Beslenme ve Diyetetik Kısmı Arş. Gör. Kübra Şahin, azık zehirlenmesinin bebek ve yaşlılarda vefatla dahi sonuçlanabildiğinin altını çizerek, “Gıda kökenli hastalık risklerini kıymetli ölçüde azaltmak ve aile ve topluluk sıhhatini korumak açısından DSÖ tarafından “Altın Kurallar” olarak tanımlanan kimi kolay tedbirlerin tüketiciler tarafından uygulanması önerilmektedir. sözlerini kullandı.
DSÖ’nün besin zehirlenmelerine karşı ‘Altın Kuralları’ ise şöyle sıralandı:
“Güvenli tüketim için işlenmiş besinler seçilmelidir. Meyve zerzevat üzere besinlerin doğal hali ile tüketilmesi önerilirken, sütün seçiminde çiğ süt alanına pastörize sütün tercih edilmesi eser güvenilirliği açısından değerlidir.
Pişirilecek besinlerde pişirme süreci tam ve kusursuz uygulanmalıdır. Çiğ et, çiğ tavuk ve çiğ süt üzere azıklar, pek çok patojen mikroorganizmanın bulaşı sonucu rahatlıkla üreyebileceği besin kümesidir. Besinlerinizin iyi piştiğinden emin olun. Kâfi müddet ve sıcaklıkta pişmeyen yiyecekler zararlı bakterilerin sindirim sistemine taşınmasına yol açabilir. Bu nedenle bu tip azıkların en az 70?’ye ulaşan homojen bir sıcaklıkta pişirilmesi gereklidir. Dondurulmuş et, tavuk ve balığın ise pişirilmeden evvel büsbütün çözünmesi sağlanmalıdır.
Pişirme sonrası besinler bekletilmeden tüketilmelidir. Pişirilmiş besin oda sıcaklığında bekletildiğinde mevcut mikroorganizma sayısı artmaya başlar. Uzun müddet beklemelerde risk daha da artar. Inançlı tüketimi sağlamak açısından azık pişirme sonrası yenilebilecek sıcaklığa geldiğinde derhal tüketilmelidir. Pişmiş yiyecekleri kritik sıcaklıklar olan 5-63? arasında bekletmeyin. Yiyecekler piştikten sonra buz yahut soğuk su ile dolu bir kapta soğumasını sağlayarak buzdolabında koruma edin.
Pişirilmiş azıkların korunmasına itina gösterilmelidir. Pişirme sonrası besinler derhal tüketilmeyecekse, ya 60?’nin üzerinde ya da 10?’nin altındaki koşullarda tutulmalıdır. Bebek besinlerinin pişirme sonrası hiç bekletilmemesi tercih edilmelidir. Sıklıkla yapılan bir cürüm da, fazla ölçüde hazırlanan besinin sıcakken buzdolabına konmasıdır. Böylece azık süratle soğutulamaz ve mikroorganizmalar için makul üreme koşulları oluşur.
Besinlerin yine ısıtılması tam ve kusursuz uygulanmalıdır. Azığın koruması sırasında süratle artan mikrobiyal yük, besinin 70?’nin üzerinde homojen olarak ısıtılması ile azaltılabilir. Buzdolabından çıkararak ısıttığınız bir yiyeceği, tekrar buzdolabına geri koyup tekrar ısıtmayın.
Çiğ ve pişmiş azıkların birbiriyle temasından sakınılmalıdır. Pişirilmiş bir besin çiğ azık ile temas ederse, çiğ besinde bulunan mikroorganizmalar pişmiş besine bulaşarak “çapraz bulaşa neden olur. Çapraz bulaşmanın engellenebilmesi için çiğ azık ile temas eden yüzeyler, bıçak ve öbür yardımcı ekipmanlar yıkanıp temizlendikten sonra pişmiş azık için kullanılmalıdır. Çiğ etler ve zerzevatları buzdolabında onlar için münâsib olan farklı raflarda saklayın. Et, tavuk ve balıkları buzdolabında iyi paketlenmiş bir formda saklayın. Düzgün paketlenmeyen paketlerden sızacak et suları, sair besinlere bulaşmalara ve bozulmalara yol açabilir.
Besinlerin hazırlanmasında kullanılan parçalama tahtaları, bıçak üzere araç ve gereçleri kullanırken çok dikkatli olun. Et, balık ve tavuk üzere besinlerin hazırlanmasında kullanılan bu tıp araç ve gereçleri çok iyi yıkamadan zerzevat ve gayrı besinlerin hazırlanmasında katiyen kullanmayın. Aksi takdirde besinlerden birbirine bulaş yani çapraz bulaşma kelam konusu olabilir, bu da değerli olabilecek besin zehirlenmelerine yol açabilir.
El ariliği katiyen ihmal edilmemelidir. Şahsî hijyeninize dikkat edin. Besin hazırlama sürecine başlamadan evvel, çiğ besin ile çalışıldıktan sonra ve mahsusen tuvalet sonrası eller kesinlikle yıkanmalıdır. Besin hazırlığını yapan sağlıklı bireylerin ellerini kesinlikle sabunla en az 2 dakika olacak halde yıkamaları besin zehirlenmelerini önlemek açısından kıymetlidir.
Mutfaktaki yüzeyler ak tutulmalıdır. Azık hazırlamada kullanılan yüzeyler, besin artık ve kırıntıları, tabak ve öbür mutfak gereçleriyle temas eden bezler mütemadi bulaş kaynağı olabileceğinden sıklıkla yıkanarak temizlenmelidir.
Besinler kemirgen ve haşerelerden korunmalıdır. Bu hayvanlar sıklıkla azık kökenli hastalık etmeni patojenleri taşıyabilmektedirler. Azıkların ağzı saklı kaplarda koruma edilmesi en iyi himaye yoludur. Tahıllar ve kuru baklagilleri kuru ortamlarda ve 15°C -20°C arasındaki sıcaklıklarda koruma edin.
Ak su tasarrufu gerekliliği unutulmamalıdır. Azık hazırlamada içme suyu niteliğinde su kullanılmalıdır.
Market alışverişlerinde et, süt ve süt eserleri ile dondurulmuş besinleri alışverişinizin ahir alın. Bu besinleri market sepetinde uzun vade bekletmek bakterilerin üremesine ve bozulmalara yol açar. Dondurulmuş besinleri, çözdürmek için bir gün öncesinden buzdolabına alarak 0-4°C aralığında yahut mikrodalga fırınlarda çözdürün ve çözdürdüğünüz besinleri tekrar dondurmayın.
Bilhassa yaz aylarında açıkta satılan yiyeceklerin tüketiminden kaçının.”
Cumhuriyet
