Habertürk müellifi Muharrem Sarıkaya, “Gizli virüs tehdidi…” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
Sarıkaya bugünkü yazısında, Türkiye’de artan koronavirüs vefatlarındaki artışa değindi. Covid-19 üzerinde genetik çalışmaları bulunan Prof. Dr. Hakan Savlı ile konuşan Sarıkaya, Türkiye’deki koronavirüsün hangi mutant olduğuna dair net bir bilgi olmadığını aktardı.
“Acilen Türk Covid-19 Genom Konsorsiyumu kurulmalı…” diyen Prof. Dr. Savlı, sonbaharda daha uzun müddet kapalı kalınabilme ihtimaline değindi.
Muharrem Sarıkaya’nın yazısı şöyle:
“‘SOHBAHARDA daha uzun müddet kapalı kalabiliriz…’
Bu cümlenin sahibi, uzun yıllar kanser, son periyotta de Covid-19 üzerinde genetik çalışmaları bulunan Prof. Dr. Hakan Savlı’ya ilişkin.
Bunu da bilimsel temele dayandırıyor; hatta durumun çok daha vahim bir noktaya ulaşmaması için elindeki bilimsel bilgilerle yetkilileri uyarıyor.
Talebi çok net:
‘Acilen Türk Covid-19 Genom Konsorsiyumu kurulmalı…’
Bunu önermesindeki neden, şu an ortada dolaşan koronavirüsün hangi mutant olduğuna yönelik kesin ve kâfi datanın elde bulunmaması.
Yani yeni bir Türk tipi virüs mü ortaya çıktı, yoksa Güney Afrika ve Brezilya’da görülen varyasyon daha baskın hale mi geldi?
Ölümlerin bu kadar artmasının gerisinde yalnızca olay sayısındaki artış mı yatıyor?
Bütün bunların görülebilmesi için virüsün genetik yapısının dizi tahlilinin çıkarılması gerekiyor.
Aktardığına nazaran şu an uygulanan PCR testleri ile bunu belirlemenin imkanı yok.
Durum bu türlü olunca, yani mutasyonların yapısını saptama sistemindeki boşluk nedeniyle, tespit edilemez olunca tehlike de büyüyor.
İNGİLİZ MUTANTININ ARDINA SAKLANMIŞ
Buna ait bir mühlet evvel Prof. Dr. Hakan Savlı’nın, Doç. Dr. Naci Çine ile gerçekleştirdiği bir araştırmasına bu sütunda yer vermiştim.
Prof. Dr. Savlı’nın uyarısı da gerçekleştirdikleri bu çalışmaya dayalı…
BÜYÜK BOŞLUK VAR
Kendisinin de altını çizdiği üzere, ‘mutasyonların yapısını saptama sistemimizde büyük bir boşluk var…’
Bu bahiste bütün sorumluluğun Sıhhat Bakanlığı’nın halk sıhhati laboratuvarlarına bırakılmış olması nedeniyle yeteri sayıda genetik dizin tahlilinin (Genom) yapılamadığı kanaatinde.
Bundan ötürü ihtarını net yapıyor:
‘Tek bir merkezin üzerine bu yükü bırakırsak ülkemizdeki mutasyon soyları şu andaki üzere karanlıkta kalır, nasıl bir düşmanla karşı karşıya olduğumuzu anlayamayız. Kesinlikle ancak kesinlikle yine tertip gerekiyor.’
Pekala, Türkiye’de bu hususta hiç mi çalışma yok?
Prof. Dr. Savlı, Türkiye’den memleketler arası Covid-19 GSIAD verisi sayfasına kayıtlı toplam 3 bin 650 dizinlemesi yüklenmiş çalışmanın olduğunu belirtti.
Bunun tek merkezli bir çalışma için hayli başarılı olduğunun da altını çizdi.
ELDE OLAN DATALAR ESKİ VİRÜSE GÖRE…
Lakin eldeki bu virüs dizi tahlillerinin geçen yıl boyunca yapıldığını anımsatıp ekledi:
‘Bugün prestijiyle virüs artık değişik bir virüs…Başlangıçta birkaç mutasyondan kelam ediyorduk, halbuki artık her virüs 20-25 mutasyon taşıyan birleşik bir yapıyla enfekte ediyor.’
Kelamlarını açmasını istedim…
Aktardığına nazaran, birinci sefer Vuhan’da ortaya çıkan virüsün başkalaşmış halleriyle karşı karşıyayız:
‘Ayrıntılı tarama yapılmadığı takdirde, kiminle karşı karşıya olduğumuzu bilemeyiz ve sürece gerçek müdahale edemeyiz…’
Ağır seyreden yeni soyların, eskilerin yerini alabileceğini, bundan da hiç kimsenin haberi olmadan önemli bir yayılmaya yol açabileceğini belirtti.
Her bir virüs mutantı için yapılacak müdahale biçiminin de başkasından farklı olması gerektiğinin altını çizdi.
KURUM TABANLI YERLERDE HASTALAR İZOLE EDİLMELİ
Bunu daha evvel Halk Sıhhati Uzmanı Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz da lisana getirmiş ve ‘Güney Afrika ve Brezilya mutantları konutlarda değil, katiyen kurum tabanlı yerlerde izole edilmesi gerekir’ demişti.
Lakin bunların tespiti konusunda o kadar geniş kapsamlı bir çalışma kelam konusu değil.
Prof. Dr. Hakan Savlı’nın üzerinde durduğu da bu nokta.
Birinci basamakta hiç isminden dahi kelam edilmeyen İngiliz soylu mutant virüs yokken, bugün ülkenin tamamının bununla kaplanmış durumda olduğunu belirtip ekledi:
‘Güney Afrika soyunun ayak seslerini duyuyoruz…’
Bunun tespiti için de hemen, “Türk Covid-19 Konsorsiyumu”nun kurulması gerektiğini vurgulayıp devam etti:
‘Tekrar kapanmak istemiyorsak, kamuoyuna ve sıhhat otoritelerine bugün daima tıpkı cümleyi tekrarlamak gerekiyor. Zira salgının bahtını değiştirecek en hassas cümlelerden biri Türk Covid-19 Genom Konsorsiyumu kurmaktan geçiyor.’
İNGİLTE’DE YAPILAN 100 KATTAN FAZLASI
Nedeni de açık…
Yalnızca 3 bin 650 şahıstan alınan virüsün dizinlemesini yapmanın yetmeyeceğini belirtti, İngiltere örneğini verdi.
Aktardığına nazaran, İngiltere Covid-19 Genom Konsorsiyumu kurup bugüne kadar tam dizinleme yaptığı sayı 440 bini geçmiş.
Yani Türkiye’de yapılanın 100 katından fazlası.
‘Bu da salgındaki en kritik noktalardan birini farkında olmadan nasıl daima birlikte gözden kaçırdığımızı gösteriyor’ dedi.
İvedilikle Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki insanları ağır bakıma düşüren virüslerin haritalarının çıkarılması, bu virüslerin hangi soyları temsil ettiklerinin belirlenmesi gerektiğini söyledi.
Kapanma kararının uygulanmasından evvel Türkiye’de çok ağır bir nüfus sirkülasyonunun yaşandığı bir devirde taramanın fakat bir konsorsiyum içinde yapılabileceğine dikkat çekti.
Bunun için Sıhhat Bakanlığı’nın ruhsat verdiği genetik teşhis merkezleri, tıp fakültelerindeki genetik yahut biyoloji anabilim kısımları, hatta diğer fakültelerindeki yeni nesil dizileme aygıt bulunan kısımlarının devreye sokulabileceğini söyledi.
HEM AYGIT HEM DE YETİŞMİŞ İNSAN VAR
Bir noktaya daha vurgu yaptı:
‘Bunun için Türkiye, hem aygıt, hem de yetişmiş insan gücü açısından çok iyi durumda…’
Virüs konusunda en hassas noktanın burası olduğunu da bildirdi, aşıların, ilaçların, kapanıp açılma kararlarının bir alternatifinin bulunduğunu, lakin virüsü tanımanın öteki bir yolu olmadığını söyledi.
‘Bu bahiste bugün prestiji ile zayıf durumdayız’ dedi.
HİNDİSTAN MUTANTI KAÇ ŞAHISTA VAR?
Sıhhat Bakanı Koca, İstanbul’da 5 bireyde bugüne kadar hiç görülmeyen Hindistan mutantının tespit edildiğini dün söyleyince Prof. Dr. Hakan Savlı’nın kelamları kulağımda bir daha çınladı.
Zira Prof. Dr. Savlı da iş çığırından çıkmadan dizin tahlili yapılması gerektiği görüşünde.
Zira aşı olmasının üzerinden bir ay geçmiş olmakla birlikte virüs kaptığında önemli formda hastalananlar var.
Daha kıymetlisi 2,5 yaşındaki bir çocuğun da koronavirüsten hayatını kaybettiğini anımsattı.
Birçok kişinin klinik datalarına ulaşılmasının bilim beşerlerine yasaklandığını, bunlara erişip dizin taraması yapmak istendiğinde de müsaade mühletinin aylar aldığını da belirtip şu soruyu yöneltti:
‘PCR’dan kaçan bir Güney Afrika soyu mu, yeni bir Türk mutasyonu mu, yoksa öteki bir klinik tablo mu? Bir genomik konsorsiyum kurulup bilgiler bu konsorsiyuma açılmalı ve oradan alınan bilgilere nazaran gayret edilmeli… Bu topraklarda bir Türk mutasyonu olup olmadığını Ruslar, Fransızlar, Amerikalılar gelip bizim için inceleyemez. Eninde sonunda her ülke kendi mutasyon dizilemelerini tek başına yapmak zorunda.’
Bu konsorsiyumun ileride kanser ve ender hastalıklarla ilgili çalışmalarda da kullanılabileceğini söyledi.
Haksız değil, zira yeni yüzyılın tıbbı, genom üzerine heyeti.
Data savaşını kazanan, hür türlü virüsü de yenme başarısına ulaşıyor…”
Cumhuriyet
