Pandemi süreciyle birlikte Türkiye’de kısıtlamaların başlamasından bu yana çabucak hemen hiç iş yapamayan kafe ve bar çalışanları, yaklaşık iki yıldır mağdur. İstanbul ve İzmir’de işsizlik ve geçim kasveti nedeniyle üç müzisyen intihar etti.
Kısıtlamalar çerçevesinde kapatılan cümbüş yerlerinde ve sokakta çalışan müzisyenler, problemlerini aktardı.
“BİZİM İSTEDİĞİMİZ HELALLİK DEĞİL, SİSTEMATİK BİR ÖMÜR BİÇİMİ”
Müzisyenlerin, pandemi devrinin yaklaşık 1.5 yıldır devam etmesine rağmen lakin bu yılın başında hatırlandığına dikkat çeken 4X4 kümesinin solisti müzisyen Deniz Tuzcuoğlu, şunları söyledi:
“Çünkü müzisyenler intihar ediyordu ondan sonra beşerler dedi ki ‘Aaaaa bu türlü beşerler vardı, bunlar da yaşıyorlardı, yiyorlardı içiyorlardı. Hayatımıza bir formda dahillerdi. Bunların da çocukları vardı, bir ömürleri vardı’ dendi. Kültür Bakanlığı’mız sağ olsun bir yardım yaptı. Bu yardım da açıkçası yanlışsız bir halde dağıtılmalıydı. Ölçüsünden bahsetmiyorum sahiden. Biz de kendi içimizde, arkadaşlarımızla projeler yapıp güç durumda olan müzisyenlere, arkadaşlarımıza, etrafımıza yardımcı olmaya çalıştık ancak bunlar alışılmış ki bir yere kadar. Son durumda ise oto yıkamacılar, bakırcılar, tamirciler vs. üzere zanaatkâr sınıfından elle iş yapan sınıfında görülerek, bir yardım öngörüldü bize. Sağ olsunlar bunun için de.
Ama bizim istediğimiz bu yani helallik kavramının artık Türkiye’de rasyonel bir yaklaşımda geçerli olmadığını düşünüyorum. Bizim istediğimiz helallik vesaire değil. Bizim istediğimiz sistematik bir ömür biçimi. Bize ‘Siz bu işinizi yapamıyorsunuz, evvelden sistem içerisinde bu türlü böyle yapıyordunuz lakin artık yapamıyorsunuz, bu yüzden de size bu türlü bir yol gösteriyoruz’ denilmesini istiyoruz. Bunun için de yalnızca doğal, olağan haklarımızı istiyoruz. Eğitim hakkımızın, sıhhat hakkımızın, toplumsal yaşama hakkımızın bize verilmesini istiyoruz. Aşıyla korunmak istiyoruz ve bu formda hayatımıza, yeniden sistemimiz içerisinde yaşamaya devam etmek istiyoruz, öbür da bir şey değil. Sistemi kuranların bize bir yol göstermesi, yeni bir sistem göstermesi, yeni bir yol önermesi gerekiyor. Biz de bunu bekliyoruz. Bir biat kültürü değil.”
“NE HALİNİZ VARSA GÖRÜN ÜZERE BİR DURUMLA KARŞI KARŞIYAYIZ”
Müzisyen olarak beklediği saygıyı göremediğini ömürlerini sürdürebilmek için enstrümanlarını kıymetlerinin altında satan müzisyenler olduğunu belirten Serhad Raşa ise şöyle konuştu:
“2020 mart ayından, yani pandeminin resmi olarak ilanından bu yana 15 ay geçti. Bu 15 ay içerisinde birçok insan işinden oldu. Birçok esnaf dükkânını kapattı. Birçok şirket iflasını verdi. Toplumun her bölümü bundan çok önemli bir formda etkilendi. Bu çok önemli etkilenen kesitten bir tanesi de sanatkarlar. Sahne sanatkarları, oyuncular, müzisyenler sanatın her koluyla ilgilenen insan bundan çok ağır nasibini aldı. Mart 2020’den bu yana kapalı olan yerler son açıklanan genelge ile ya da işte neyse artık hala kapalı, hala onunla ilgili bir iyileştirme yok. Birtakım devlet dayanakları yapıldı ancak bu 15 aylık süreç içerisinde 1000’er lira üzere bir maddi yardım yapıldı ancak bu hiçbir şey tabir etmedi. Sonuçta 4 tane faturayı ödediğin vakit 1000 lirayı veriyorsun aslında ya da bir markete gidip bir file bir şey aldığın vakit, bir poşet bir şey aldığın vakit aşağı üst o kadar para harcıyorsun esasen. Ancak son genelgeye bakıyoruz hala bununla ilgili bir gelişme yok bununla ilgili bir iyileştirme yok. Adeta şöyle bir şey var: yani ne haliniz varsa görün bize ne sizin probleminizden der üzere adete bir sözle, bir durumla karşı karşıyayız.
“İNSANLAR CANINI DİŞİNE TAKMIŞKEN, HAYATINA SON VERİRKEN KİMSE KİMSEYE HELALLİK VERMEZ”
Bu kesimde yalnızca sanatkarlar, müzisyenler, oyuncular çalışmıyor. Bu bölümde komiler, garsonlar ne biliyim işte lojistikte çalışan beşerler, salonların sorumluları salon temizlikçileri yani bu işten milyonlarca insan konutuna ekmek götürüyor ve bu milyonlarca insan bu formda mağdur oluyorlar. HES koduyla ben şu an bir iş yerine gidip alışveriş de yapabiliyorum, bir yere gidip bir şey de yapabiliyorum. Pekala neden HES koduyla bu yerler açılmıyor? Bu konser salonları açılmıyor? Tedbirli bir halde bu işler devam etmiyor? Bu çok önemli bir sorun ve çok ağır bedeller ödeniyor bir buçuk yıldır. İntiharlar var müzisyen intiharları var 100’ün üzerinde. Ondan sonra bir açıklama yapılıyor helallik isteniyor. Vallahi hayat bu türlü bir şey değil. Yani beşerler canını dişine takmışken, hayatına son verirken kimse kimseye helallik vermez. Bu türlü biline.”
“SANATÇIYA HAK VERİN Kİ HAKLARINI SİZE HELAL ETSİNLER”
Londra’da yaşayan ve orada pandemi sürecinde birçok dayanak aldıklarını tabir eden müzisyen Onur Uz ise şunları söyledi:
“Yıllardır İngiltere’de yaşayan bir Türk müzisyen olarak buradaki ve Türkiye’deki sanatkara yönelik bakış açısının farkını şahsen yaşayanlardanım açıkçası. İngiltere’de pandeminin başladığı birinci günden itibaren sanatı ve sanatçıyı korumak üzere birçok hükümet yardımlarının anında açılmasına ilaveten birçok sivil toplum kuruluşu, mahallî belediyeler ve hukukî kişilikler de sanatkarın yanında durdu. Buradan Türkiye’deki otoritelere seslenmek istiyorum ve sanatkara hak verin ki haklarını size helal etsinler diyorum.”
“HANGİ HAK VAR Kİ HELAL EDELİM!”
İstanbul’da yaşayan müzisyen Hâkim Yılmaz da ekonomik eza nedeniyle hayatlarına son veren müzik işçilerine dikkat çekti ve şunları söyledi:
“Bildiğiniz üzere tüm dünya üzere Türkiye de bir yılı aşkın müddettir koronavirüsle çaba ediyor. Tüm bölümler üzere müzik kesimi de önemli manada ziyan görmüş bir halde ve bu süreç nedeniyle girdikleri ruhsal ekonomik çıkmazlar sonucunda ne yazık ki 103 müzik işçisi intihar etti hayatına son verdi. Bu bahis hakkında bir farkındalık yaratabilmek ismine ‘Müzik Susmaz’ ismiyle bir proje başlattık. Bu proje kapsamında Selçuk Balcı, Niyazi Koyuncu müziğin bestekarı ve kelam muharriri Özcan Şenver, Aranjör Kerim Ulaş Dönmez, Karoft, Ayla Yılmaz, Hilmi Arayıcı, Fikriye Kılınç, Zeda, Hakan Çağlar, Tuğçe Elmas ve Hüseyin Turan üzere isimler bir ortaya geldik ve bir farkındalık yaratmak istedik. Son günlerde konuşulan gerek toplumsal medyada gerekse klâsik medyada bahsi geçen helallik hususuyla alakalı bir cümle kurmak gerekirse de hangi hak var ki helal edelim”
“MÜZİK SUSMAZ”
“YETKİLİLERİ BİZİMLE BİRLİKTE MASA BAŞINDA TAHLİL ÜRETMEYE DAVET EDİYORUZ”
Müzisyen Hakan Çağlar da koronavirüs salgını sürecinde ekonomik ve ruhsal düşünceler nedeniyle hayatlarına son veren müzisyenlere adadıkları “Müzik Susmaz” projesine değinerek, şunları söz etti:
“Müzik Susmaz projesi biz sanatçı ve müzik işçilerinin 15 aydır çektiği zorlukları sanatla tabir etme gayretimizdir. Kamu çalışanlarına ve tüm dallara sağlanan düzenlemeler yalnızca bize yapılmadı. Yetkilileri bizimle bir arada masa başında tahlil üretmeye davet ediyorum. Müzik Susmaz müziğimizi korona müddetince yitirdiğimiz müzisyen dostlarımıza ithaf ediyoruz.”
“BENİ MAĞDUR EDEN HİÇ KİMSEYE, BU KİŞİ BABAM BİLE OLSA HAKKIMI HELAL ETMİYORUM”
30 yıla yakın müddettir müzikle uğraştığını ve profesyonel olarak dokümanlı bir sanatçı olduğunu belirten Doğan Karatepe ise pandemi sürecinin başından beri işsiz olduklarını belirterek, şunları söyledi:
“Geçen yılın 10’uncu ayından sonra bize 4 ay biner liradan 4 bin lira takviye verdiler. Meslek birliklerinin asil üyesi olduğum için alabildim onu da. Mesken kiram bin 500 lira. Sizce yetebilir mi? Yeni dayanak gelmedi şimdi. Ben babama bile hakkımı helal etmiyorum. Beni kim mağdur ettiyse, hakkım varsa babama bile, beni mağdur eden hiç kimseye hakkımı helal etmiyorum. Onlar saltanat sürecek, ben burada sürüneceğim. Benim cürmüm ne? Yetenekli, resmi kayıtlı müzisyen, bestekar, aranjör, kelam yazarıyım bütün işlerimizi kapattılar. Herkes dışarda, müzik yapılsa bu kadar tehlikeli olmaz. Bırakın işlerimizi yapalım. İnsanlara bin lira sadaka verir üzere verilmez. 10 bin lira da verse istemem. Parasında değilim. Kıymetli olan işimizi açsın. Bakın, onurlu beşerler sadaka beklemez. Biz tahminen bin lira bile kazanamayacağız, tahminen 300 lira kazanacağız lakin ben alnımın teriyle kazanmak istiyorum. Kimsenin sadakasıyla değil. Kurtuluşa gidin, tuzu kuru şöhret arkadaşlarımız var, onların gerisinde müzisyenlik yapan müzisyenlerin hallerini görün. Bir sigara parasına muhtaçlar. Boş vakitlerimizde da parka çıkıyoruz, boş vakitlerimiz derken esasen boşuz da…”
Cumhuriyet
