Getty Images
ABD Etraf Muhafaza Kurumu’nun da fonladığı bağımsız, kâr hedefi gütmeyen bir kuruluş olan Sıhhat Tesirleri Enstitüsü’nün Global Hava Durumu 2020 isimli raporuna nazaran hava kirliliği geçen yıl, yaklaşık yarım milyon bebeğin hayatlarının birinci ayında erken vefatlarına yol açtı. Ölümlerin birçoklarının kalkınmakta olan ülkelerde görüldüğü açıklandı.
Belgelenen bebek ölümlerinin yaklaşık üçte ikisi, bilhassa yemek pişirmek için, kömür, odun ve tezek yakılması kaynaklı, kapalı alan hava kirliliğiyle de kontaklı.
Raporu yayımlayan Sıhhat Tesirleri Enstitüsü’nden Katherine Walker, “Bu basamakta sistemin tam olarak nasıl işlediğini bilmiyoruz lakin bebeğin büyümesini ve doğum kilosunu azaltan bir şeyler var. Birçok ülkedeki birçok çalışmanın gösterdiği epidemiyolojik bir ilişki var” dedi.
Havadaki kirleticilere maruz kalmak, anne karnındaki bebekler için de ziyanlı. Erken ya zayıf doğuma yol açabiliyor. Bu ikisi de yüksek bebek vefat oranlarıyla alakalı.
Tıp uzmanları, yıllardır kirli havanın yaşlılar ve sıhhat problemleri bulunanlar üzerindeki tesirlerini araştırıyordu. Fakat artık anne rahmindeki bebekler üzerinde tesirlerini yeni yeni anlamaya başlıyorlar.
Düşük kilolarda doğan bebekler çocuklukta enfeksiyona ve zatürreye daha yatkın oluyorlar. Erken doğan bebeklerin akciğerleri de tam gelişmemiş olabiliyor.
Getty ImagesKapalı yerlerde yemek pişirmek için yakılan ateşlerden kaynaklanan kirliliğin de değerli olduğuna dikkat çekiliyor.’19. yüzyıl Londrası gibi’
California Üniversitesi Epidemiyoloji Uzmanı Prof. Beate Ritz ise Hindistan, Güneydoğu Asya ve Afrika’daki kapalı yer hava kirliliğinin 19. yüzyıl Londrası üzere olduğunu söyledi.
Ritz, “Bu, çağdaş kentlerde gördüğümüz hava kirliliği değil. Bu, kapalı yerlerde kömür ateşlerinin yandığı 150 yıl öncesinin Londrası’nda görülen kirlilik. Kapalı yerde hava kirliliği, karar vericilerin gündemindeki esas meselelerden biri olmadı lakin olmalı” diye konuştu.
Getty ImagesKirli havadan kaçış yok
Hava kirliliğinin çocuk vefatlarında öte ziyanlar da verdiğini belirten Ritz, kirliliği azaltmanın hayatta kalanların alabileceği hasarları azaltmak açısından da kıymetli olduğunu vurguladı:
“Bu kirlilik, beyne ve başka organlara da ziyan veriyor. Yani hayatta kalabilmeleri yetmez, hava kirliliğini tüm bu organlara tesiri nedeniyle de azaltmalıyız.”
Kapalı yerdeki kirliliğin tesirleri büyük ihtimalle daima vardı ve insanların kapalı yerlerde yakılan ateşlerde yemek pişirdiği yüzyıllar boyunca, fark edilmeden varlığını sürdürdü. Bilhassa de meskende daha çok vakit geçiren bayanlar ve çocuklar olumsuz etkilendi.
Lakin sorun artık, nüfus yoğunluğu, araçların ve endüstrinin yarattığı açık havada kirlilikle daha da berbatlaştı. Bu faktörler, yüzmilyonlarca insanın daima, kirli havadan kaçamadan yaşamak zorunda kalması manasına geliyor.
Geçen yıl, dünya genelindeki 6,7 milyon mevtin uzun müddet hava kirliliğine maruz kalmaktan kaynaklandığı sanılıyor. Kirli hava, felç, kalp krizi, şeker hastalığı, akciğer kanseri ve öbür kronik akciğer hastalıklarından vefat riskini artıran bir faktör.
Cumhuriyet
