Bu nedenle Çin ile Hindistan arasında salı günü Keşmir’in Ladakh kesiminde yaşanan çatışma nitekim şoke etti yerküreyi. 20 Hindistan erinin öldürülmesi, acilen uzlaşma mekanizmaları devreye girmiş de olsa kolay es geçilecek bir vukuat değil. İki memleket arasında her ne kadar ismi “Fiili Denetim Hattı” olarak belirlense de akıllıca tanımlanmamış bir had var.
40’lı yıllardan kalma, İngiliz sömürgecilerin çizdiği bir had aslında bu. Hindistan, topraklarının, Çin Halk Kurtuluş Ordusu erlerince 2016-2018 yılları arasında tam 1025 sefer “işgal” edildiğini tez ediyor.
Meğer laf konusu hududun belirsizliğinden dolayı bu tıp geçişlerin olması doğal. Hasebiyle sorunun ne olduğunu bildiği halde Hindistan’ın durumu “işgal” olarak isimlendirmesi fazlaca abartılı.
O DÜZGÜN ALAKALAR
Hindistan’ın o periyot başbakanı olan Rajiv Gandi’nin 1988’de devrin Çin önderi Deng Şiaoping’i ziyaret etmesi çok kıymetli bir gelişmeydi. İki önder bu had anlaşmazlığı problemini “geçici” olarak bir kenara bırakarak “ileriye dönük bir ilişki” kurabilme konusunda uzlaşmıştı.
GandiDeng muahedesi, daha sonra bir seri hudut idaresi muahedesine da yol açtı; inanç artırıcı tedbirler ile ilgili 1993 ve 1996 mutabakatları ve had müzakerelerini yönlendiren siyasi parametreler üzerine 2005 ittifakı daima Gandi-Deng görüşmesinde atılan temeller üzerine kuruldu.
Olağan bu uzlaşmada iki devletin “iç ekonomik kalkınmayı” sağlamak için istikrarlı bir dış ortama muhtaçlık duymalarının da üleşi vardı. Deng’in başlattığı ekonomik refomların bir benzerini Gandi de deniyordu. İki memleketin yerküre sahnesinde eşit sayılacak güçleri de vardı.
HİNDİSTAN ESKİ HİNDİSTAN DEĞİL
Bağlantısızlar Hareketi’nin başkanı, dış siyasette barışçıl tavrıyla bilinen Hindistan artık o Hindistan değil. Çin’in en değerli rakipleri ABD ve Japonya ile güçlü stratejik münasebetler kuran bir memleket bugün.
Çin, Rusya ile kuzey hadlerini dengeledi. Bu, ABD’yi nahiyede zayıflatan değerli bir adım. Burada çözemediği sorun olarak Hindistan’la hudut sorunu kalıyor Çin’in. Hindistan’ın Hindu milliyetçisi, sağcı Başbakanı Narendra Modi, Çin’i engellemeyi misyon edinmiş durumda.
Zira Çin’in pan-Asya egemenliği arayışı Güney Asya’da ABD ve müttefiklerinin desteğiyle aktif olmaya çalışan Hindistan’ın bu gayretinin önünde handikap. Bu nedenle kelam konusu hadde daha şiddetli çatışmaların yaşanması kaçınılmaz görünüyor.
Cumhuriyet