Dünya’da birinci olarak New York’ta 1980’lerin başında erkek eşcinsel bireylerde ortaya çıkan HIV virüsü, toplumda erkek eşcinsellerden bulaşan hastalık olarak biliniyordu. Vakit içerisinde toplumun öbür kısımlarında de virüsün ortaya çıkmasıyla ismi değişti. HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) olarak değişen enfeksiyon, toplumu tehdit etmeye devam ediyor.
Hastalık olarak bilinen HIV, bilinenin bilakis hastalık değil, virüs ismi. HIV virüsü, tedavi edilmediği vakit AIDS’e yol açıyor. 1 Aralık tarihi ise Dünya AIDS Günü olarak kabul ediliyor. Dünyanın her yerinde HIV’in yayılmasına ve AIDS hastalığının artışına rağmen toplumsal şuurun yükselmesine yönelik birçok aktiflik düzenleniyor.
HIV virüs, en sık cinsel yolla bulaşıyor. Bunun yarı sıra kan yoluyla ya da gebelik sürecinde, doğum sırasında yahut emzirmeyle anneden bebeğe geçebiliyor. HIV’e sahip bir anne, gebeliği boyunca gerekli tedavileri olursa virüsün bebeğe bulaşma ihtimali epeyce düşüyor.
Gazete Kolektfi’ten Deniz Ogan’ın haberine nazaran, Toplumumuzda HIV ya da AIDS’in sarılma, öpüşme, tokalaşma ya da tıpkı ortamda bulunmayla bulaşılabileceği düşünülüyor. Bilinenin tersine ter, tükürük, idrar, gözyaşı, tıpkı tabak, çatal, bıçak, havlu yahut tıpkı tuvaletin ya da duşun kullanılması ve toplumsal davranışlarla bulaşmaz.
TOPLAM OLAY 22 BİN 345
Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı UNAIDS 2019 yılı raporuna nazaran; dünyada HIV başlangıcından günümüze kadar 74,9 milyon kişi HIV’e yakalandığı belirlendi. 32 milyon kişinin AIDS nedeni ile de öldüğü iddia ediliyor.
Müspet Hayat Derneği
T.C. Sıhhat Bakanlığı Aralık 2018 bilgilerinde, Türkiye’de kayıtlı 21 bin 520 HIV müspet ve AIDS hastası bulunduğunu açıkladı. Türkiye’de farkındalık kampanyalarının, test yahut teşhis imkânlarının artmasıyla HIV ve AIDS hastalarının sayısında bir artış görülüyor. Bakanlığa 1985 yılından 2019 yılının Kasım ayına kadar 22.345 HIV olumlu kişi bildirimi yapıldı. Datalara nazaran, hadiselerin yüzde 80’i erkekler oluşturuyor. Bildirimlerin yüzde 15,5’i ise yabancı asıllı şahıslar.
‘AIDS’Lİ BİREYLER TEDAVİ ALMAZSA ÖLÜR’
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Şafak Göktaş ile HIV ve AIDS ortasında farkı ve toplumun bu hastalıklar hakkında nasıl bilinçlenmesi gerektiğini konuştuk.
HIV ve AIDS nedir?
HIV ve AIDS toplumda karıştırılıyor. HIV, virüsün ismidir. Örneğin cinsel yolla, kan yoluyla ve emzirmeyle bulaşabilir. Asla sarılmakla, öpüşmekle, el sıkışmakla ya da tıpkı tabaktan yemek yemek üzere şeylerle bulaşmaz. HIV virüsünü kapan bireyle HIV müspet birey denir. Bu asla AIDS değildir. AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) Sonradan Kazanılmış Bağışıklık Sistemine Sebep Olan Sendromların hepsine deniyor. AIDS, hastalığın son evresidir. HIV müspet bir kişi, enfeksiyonu kaptıktan sonra fark etmedi ya da tedavi almayı reddettiyse bu bireyin varacağı son evre AIDS olur. Her HIV olumlu kişi AIDS olmaz. Günümüzde çabucak hemen hiçbir hadise AIDS’e dönmüyor. Zira erken teşhis koyarak çok ilerlemeden tedaviye başlıyoruz. 15 sene evvel çok geç teşhis konulduğu için AIDS olaylarını daha çok görüyorduk. Artık birçok hasta son evreye gelmeden erken teşhisle birlikte tedaviye başlıyor.
AIDS tedavi edilebilir mi?
Kür dediğimiz şey hastalığı büsbütün yok etmek. Şuan o denli bir şey yapılamıyor. Lakin tedavi altında HIV virüsünün artışı ve çoğalmasını yani bağışıklık sistemi hücrelerine saldırmasını engelleyebiliyoruz. Kişi bu virüsü kaptıktan sonra tedavi almazsa son evre olan AIDS’e kadar gidecek. AIDS olduktan sonra da tedavi olmazsa 6 ila 10 sene içinde ölecek. Tedavi durumunda biz ilaçlarla bu çoğalmaların önüne geçiyoruz ve HIV virüsünü uyur konumda bırakıyoruz. Bunun için de kişinin ilaçlarını her gün nizamlı olarak kullanması gerekiyor.
‘TOPLUM BU BİREYLERE YAKLAŞMAMAYI TERCİH EDİYOR’
Hastalarda HIV belirtileri nasıl ortaya çıkıyor?
HIV olumlu bireylerde birinci belirtiler genelde iki ila dördüncü haftalar ortasında çıkıyor. Genelde yüzde 85 ateş, kas ağrısı ve grip gibisi semptomlarla karşılaşıyoruz. Hasta bunu çok hoş söz eder: Kuşkulu temas yaşadım. Bu temas sonrasında iki ila üç hafta sonra grip oldum. Bu grip o kadar sertti ki kolay kolay geçmedi. En hoş betimleme budur. Birkaç hafta sonra ortaya çıkan geçmek bilmeyen grip belirtileri diyebiliriz. Döküntü ve baş ağrısı da bu şikâyetleri takip eder.
Tedavi sürecinde hastaları ne üzere zorluklar bekliyor?
15-20 sene öncesine kadar hastalar günde 9 ila 12 tane ilaç kullanması gerekiyordu. Artık hastaların günde bir yahut iki tablet kullanması yetiyor. Değerli olan birebir saatlerde kullanılması. Tedavi süreci sıkıntı değil fakat bizim toplumumuzda stigmatizm dediğimiz damgalamak olayı var. Türk toplumu, HIV olumlu bireylere yaklaşmamayı tercih ediyor. HIV’li ya da AIDS’li diyerek el sıkmayarak onları afişe etmeye çalışıyor. Geçtiğimiz ay Londra’da iki hafta boyunca HIV hastanesinde çalıştım. Hekimler HIV’li hastalarla sarmaş dolaş ve birlikte birbirlerinin konutlarında yemeğe gidiyorlar. Yurtdışında insan değerli… Biz de yalnızca siyasette değil toplumun her bölümünde bir ötekileştirme mevcut.
CİNSEL İLGİ VE KORUNMAYA DİKKAT
AIDS ve HIV ile uğraş etmek için kişisel olarak ne üzere tedbirler almalıyız?
En kıymetlisi cinsel yolla çok kolay bir halde bulaştığı için korunmasız bağının olmaması. Onun haricinde kan yoluyla da bulaşmaktadır. Bu yüzden bayanların kuaförde manikür ve pedikür setlerini yanlarında götürmeleri önerilmektedir. Herkese kullanılan aletleri asla kendinizde kullandırtmayın. Örneğin Anadolu’da birtakım berberler hala kan taşı kullanmaktadır. Bu biçimde bulaşan çok fazla Hepatit B olgusu mevcut. Şahsî aletlerin özel ya da tek kullanımlık olması gerekmektedir. Ayrıyeten hamilelikte bayanların HIV testi yaptırması gerekmektedir.
AIDS hastalığının artışı için halk nasıl bilinçlendirilmeli?
Türkiye’de resmi sayı ile gayri resmi sayı ortasında çok büyük fark var. Gayri resmi ve bizim iddia ettiğimiz sayı yaklaşık 80 bin civarında olduğudur. Yalnızca yüzde 25’ini biliyoruz. HIV olumlu olduğunu bilmeyen fakat HIV müspet olan ve korunmasız ilgi kurup bunu etraflarına yayan bir küme var. Bu yüzden daha da artacağı düşünülüyor. Pekala, nasıl dikkat etmeliyiz? Biz enfeksiyon hastalıkları tabipleri olarak basın açıklamaları yayınlayarak üniversitelerde konuşmalar yapıyoruz. Dernekler 1 Aralık Dünya AIDS Günü’nde açıklamalar ve etkinlikler düzenliyorlar. Lakin toplum olarak bilinçlenmemiz biraz vakit alacak zira bu durum eğitim ile alakalıdır.
Cumhuriyet
