Getty Images
Hollanda Başbakanı Mark Rutte, toplulukta çok fazla kutuplaşmaya yol açacağı gerekçesiyle, devletinin kölelik tarihi için özür dilemeyeceklerini söyledi. Hollanda, kölelik geçmişi için özür ve tazminat noktasına, 2023’te anma yılı düzenleyecek,
Hollanda’da sömürgelerdeki köleliğin resmen kaldırılmasının bayram olarak kutlandığı ve Keti Koti (kırık pranga) günü olarak isimlendirilen 1 Temmuz’da, meclis hususî bir oturumla toplandı.
Memleketteki kurumsal ırkçılığın tartışıldığı hususî oturumda, hükümet ortağı Demokratlar 66 Partisi (D66) ve Hıristiyan Birliği Partisi (CU) ile muhalefetteki Yeşil Sol Parti (GL), Hollanda’nın kölelik geçmişi nedeniyle resmen özür dilemesi teklifinde bulundular.
Koalisyon ortağı iki partinin başkanları, kölelik geçmişiyle ilgili pişmanlık ya da utanç sözlerinin, tarihî sorumluluğu ortadan kaldırmadığını vurgulayarak, birçok insanın acısını kabul ederek, “tarihin kara sayfaları” için derhal özür dilenmesini istedi.
Yeşil Sol Parti önderi Jesse Klaver da, “Geleceğe ama geçmişimizi kabul ederek ilerleyebiliriz” diyerek, geçen ay lisana getirdiği özür teklifini yineledi.
Fakat Başbakan Mark Rutte, kölelik geçmişi için özür dilemeyeceklerini açıkladı. Rutte’ye nazaran, özür dilemek, toplulukta kutuplaşmayı arttırabilir.
“KÖLELİĞİ ANMA YILI”
Özür talebinin garip bir istek olmadığını söyleyen Hollanda Başbakanı, “Ama asıl soru, bugün yaşayan kişileri geçmişten sorumlu tutabilir misiniz? Başkaları de bunu acı verici olarak deneyimleyebilir” dedi.
Çok sağ partiler başta olmak üzere, meclis çoğunluğu, kölelik tarihi ile ilgili resmi özür davetine destek vermedi. Bunun üzerine D66 ve Yeşil Sol Parti, 1873’te köleliğin büsbütün kaldırılışının 150. yıldönümü olan 2023’ün “Köleliği Anma Yılı” olarak ilan edilmesini önerdi.
Teklif, Hollanda hükümeti tarafından da benimsendi. Başbakan Rutte, bu teklifin “iyi bir fikir” olduğunu söyledi. 2023 yılı, Hollanda’da kölelik kurbanlarının anıldığı yıl olacak.
HOLLANDA’NIN KÖLELİK TARİHİ
Hollanda, münhasıran “Altın Çağ” ismi bilinen 17. Yüzyıl’da, dünyanın en büyük köle tüccarlarından biriydi. Afrika’dan Amerika kıtasına en fazla köle taşıyan 2. büyük memleket olan Hollanda’ya ilişkin Garp Hindistan Şirketi (WIC), 1630’da Portekiz egemenliğindeki Brezilya’nın bir kısmını ele geçirince Afrika’daki köle ticareti ile de ilgilenmeye başladı.
WIC, 1637’de Garp Afrika’da tekrar Portekiz’in sömürüsü altındaki Gana’da üstünlük kurarak, köle ticareti için taban oluşturdu. Hollandalılar, 15 ile 19. Yüzyıl arasında köle olarak satılan 12 milyon Afrikalı’dan, yaklaşık 550 bin ile 850 binini Atlantik ötesine taşıdı.
Garp Avrupa’da köleliğin yasaklanmış olmasına karşın, köle tüccarlar Atlantik ötesi köleliği devam ettirdiler. 1654’te Brezilya’yı tekrar Portekiz’e kaybeden Hollanda, Karayipler’deki Curaçao’yu köle ticaretinde değerli bir istasyon haline getirdi.
Hollanda Televizyonu’na (NOS) nazaran, 1650 – 1675 yılları arasında Yeni Dünya’ya yapılan tüm köle nakillerinin yarısından Hollandalı tüccarlar sorumluydu. Hollandalılar, köleleştirilmiş Afrikalıları, İspanyol, İngiliz, Portekizli ve Fransız tüccarlara satıyordu.
Köle ticareti yalnızca Afrika’yla sınırılı değil. Hollandalılar’ın Asya’da da yaklaşık 1 milyon 135 bin kişiyi köleleştirdiği kestirime ediliyor.
Yasal köle ticareti 1814’te sona erdi gelgelelim Hollanda 1 Temmuz 1863’e kadar köleliği kaldırmadı. Bu tarihte köleliğe kağıt üzerinde son verilse de Surinam’da 33 bin, Antiller’de de 11 binden fazla köle çetinle fiyatsız çalıştırılmaya devam etti.
Hollanda, 1873’te köleliği büsbütün kaldırdı. 1 Temmuz, her yıl eski sömürgeler ve Hollanda’da Keti Koti (kırık pranga) Bayramı olarak kutlanıyor. Amsterdam’daki Ulusal Kölelik Anıtı’nda resmi merasimler düzenleniyor.
Cumhuriyet
