İran Atom Gücü Kurumu, Fordow uranyum zenginleştirme santralindeki 1044 santrifüjün faal olduğunu duyurdu.
ABD’nin nükleer muahededen çekildiğini açıklamasının akabinde mutabakat gereği aktivitesini kısıtladığı santrallerde faaliyetlerini artıran İran, Fordow’daki uranyum zenginleştirme programının tekrar başladığını Kasım 2019’da duyurmuştu. Tahran idaresi, Mayıs 2019’dan bu yana muahedenin koşullarını uygulamayı sırayla sonlandırıyor.
Kutsal yerlerin bulunduğu Kum kenti yakınlarındaki yer altı santrali Fordow’daki zenginleştirme faaliyetlerinin durması, 2015’te imzalanan nükleer muahedenin kaidelerinden biriydi.
ABD, muahededen Mayıs 2018’de çekilmiş ve İran’a tek taraflı yaptırımları yine uygulamaya koymuştu.
Muahedenin tarafı olan öbür P5+1 ülkeleri (Almanya, Fransa, İngiltere, Çin, Rusya) ise İran’ın muahede kurallarından çekilmemesi için müzakereler yürütmüştü.
İran Atom Gücü Kurumu Lideri Ali Ekber Salihi, İran parlamentosunun haber ajansı ICANA’ya yaptığı açıklamada “Fordow’da şu an 1044 santrifüj, zenginleştirme çalışması yapıyor.” dedi:
“1044 makinenin zenginleştirme yapmayacağına dair nükleer muahedeye bağlıydık, lakin mutabakatın iptal edilmesiyle birlikte gereksinim epey bunu yapacağız ve zenginleştirilmiş malzemesi de saklayacağız.”
İran, mutabakatla birlikte zenginleştirilecek uranyuma ve saklama kapasitesine de hudut getirmeyi kabul etmişti. Gelişmiş santrifüjlerin imaline ve var olanların kullanımına da kısıtlamalar getirilmişti.
Kasım ayındaki açıklamanın akabinde İngiltere, Fransa, Almanya ve Avrupa Birliği; Fordow’daki aktivitelerin tekrar başlamasının 2015’te imzalanan mutabakatın ihlâli manasına geleceğini açıkladı ve Tahran’dan mutabakata uymasını istedi.
Tahran ise yaptırımların sona ermesi ve mutabakatın getireceği ekonomik beklentilerin gerçekleşmesi halinde mutabakata tekrar uyacağını söylüyor.
Birleşmiş Milletler’in nükleer silah izleme kümesi, 4 Eylül’de İran’ın zenginleştirilmiş uranyum deposunun, muahedenin müsaade verdiğinin 10 katından fazla olduğunu açıkladı.
ABD Lideri Donald Trump’ın nükleer mutabakattan çekilmesinin akabinde İran ve ABD ortasında tansiyon yaşanmış; son olarak Ocak ayında İranlı kumandan Kasım Süleymani, ABD’nin düzenlediği hava operasyonunda Bağdat’ta öldürülmüştü.
ABD ve İran, Milletlerarası Adalet Divanı’nda karşı karşıya geliyor
AFPNükleer mutabakat, 2015’te Barack Obama ABD Başkanı’yken imzalanmıştı.Pazartesi günü ABD ve İran, ABD’nin kademeli olarak tekrar uygulamaya başladığı yaptırımlarla ilgili olarak Birleşmiş Milletler’in (BM) oluşturduğu memleketler arası duruşmada karşı karşıya gelecek.
Tahran, 2018’de muahededen çekilmesinin akabinde Washington’ı Lahey’deki Milletlerarası Adalet Divanı’na şikayet etmişti.
BM üyeleri ortasındaki uyuşmazlıkları çözmek için 2. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan duruşma, birinci hafta bu mevzunun bu duruşmada görülmeye uygun olup olmadığını tartışacak. Pazartesi günü ABD tarafı, çarşamba günü de İran tarafı duruşmaya hitap edecek. Mevzunun karara bağlanması aylar sürebilir.
Şayet duruşma, davayı görme yetkisi olduğuna karar verirse, kesin sonuca varılması da yıllar alabilir.
İran, Trump idaresinin yine uygulamaya koyduğu yaptırımların 1955’te İran ve ABD ortasında imzalanan Dostluk Mutabakatı’na ters olduğunu savunuyor.
Duruşma, Ekim 2018’de, şimdi duruşma görülmeye başlamamışken insani materyaller üzerindeki yaptırımların kaldırılması gerektiğine hükmetmişti.
ABD de buna karşılık olarak 1955’te imzalanan mutabakattan da çekildiğini açıklamıştı.
- İran nükleer mutabakat taahhütlerinden hiçbirine uymayacağını açıkladı
- 7 soruda Trump’ın ‘felaket’ dediği İran ile nükleer muahede
- İran’la nükleer mutabakat sürdürülebilir mi?
- İran’la nükleer muahede: Taraf ülkelerden ABD’ye reaksiyon, mutabakata takviye
- ABD, İran nükleer mutabakatından çekildi
Cumhuriyet
