İstanbul Sanayi Odası (İSO), sanayi kuruluşlarının 2019 yılı dataları üzerinden yaptığı “İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu- 2019” araştırmasının sonuçlarını açıkladı. 2019 yılında İSO İkinci 500’ün üretimden satışları yüzde 14,2 oranında artarak 137,5 milyar TL’den 157 milyar TL’ye yükseldi.
Dünya ticaretinde korumacılık ve yavaşlamanın, KOBİ’lerin global kıymet ve tedarik zincirlerine iştirakini zorlaştırdığı bir yıl olan 2019 yılındaki bu artış, 2017’deki yüzde 30,9 ve 2018’deki yüzde 27,8’lik artışlarla kıyaslandığında, üretimden satışlardaki büyüme performansının yavaşladığına işaret etti. Kelam konusu bu oran tıpkı vakitte son üç yılın en düşük artışı olarak dikkat çekti. İSO İkinci 500 ortasındaki 463 şirket, üretimlerinin değerli bir kısmını dış pazarlara da yapıyor. Hasebiyle üretimden satışların artış suratındaki bu düşüşte, iç pazar kadar dış pazar taleplerindeki bozulma da tesirli oldu.
Sanayi kuruluşlarının 2019 yılı dataları üzerinden yapılan sıralamada, İSO İkinci 500’ün birinci üç sırası ise şöyle oluştu:
Üretimden satışlar büyüklüğüne nazaran İSO İkinci 500’ün birincisi, 482 milyon 130 bin lira ile “Panasonic Life Solutions” oldu. 482 milyon 54 bin liralık satışlarıyla “Kervan Gıda” ikinciliği alırken, 481 milyon 440 lira ile de AKA Otomotiv üçüncü sırada yer aldı. 2018 yılında 413,7 milyon ile 177,8 milyon TL bandında üretimden satış yapabilen şirketlerin girebildiği İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasında bu bant 2019 sıralamasında 482,1 milyon ile 201,2 milyon TL ortasında oluştu. İSO İkinci 500’ün bu yılki listesine 104 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 43 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu. Listeye geçen yılki İSO 1000 dışından giren yeni firma sayısı ise 61 oldu. 2018 yılının İSO İkinci 500 listesinden İSO 500’e çıkan firma sayısı ise 35 olarak gerçekleşti.
KOBİ’LERİMİZ İHRACAT, TEKNOLOJİ VE AR-GE’DE UMUT VERİYOR
İSO Idare Şurası Lideri Erdal Bahçıvan, şu değerlendirmede bulundu: “İSO İkinci 500 çalışmamız, en az İSO 500 çalışmamız kadar kıymetlidir. Bu çalışmamızın kıymeti ekonomimizde taşıdıkları tartının yanı sıra üretimin ve kalkınmanın da geleceğini temsil eden KOBİ’lerin durumunu yansıtmasından ileri geliyor.
İkinci 500 araştırmamızın kapsadığı yıl olan 2019, KOBİ’lerimiz için birçok açıdan güç bir yıldı. Sanayicilerimiz, bir yandan dünyada yükselen gümrük duvarlarının ve global iktisattaki yavaşlamanın tesirlerini hissederken, yurtiçinde de 2018’de yaşanan finansal şokların yaralarını sarmaya çalıştı. Hatırlanacağı üzere yılın birinci yarısında uygulanan ekonomik dengelenmeye yönelik sıkı para siyasetlerinin tesirleriyle iç talep zayıf seyretti. Satışlarda aşikâr bir ivme kaybı yaşandı. Bu nedenle İSO İkinci 500 şirketlerinin üretimden satışlarını yüzde 14,2, istihdamını da yüzde 4,1 oranında artırmasını bir muvaffakiyet olarak görmeliyiz.
2019 yılında dünya iktisadında görülen yavaşlama, Türkiye’deki KOBİ’leri de direkt ve dolaylı olarak olumsuz etkilemiştir. Türk KOBİ’leri, büyük şirketlere kıyasla bu yavaşlamadan daha çok etkilense de İSO İkinci 500’de yer alan şirketlerin ihracatını yüzde 9,4 oranında artırması dikkat caziptir. Bu performansı, İSO İkinci 500 firmalarının iç talepteki durağanlığı dış pazarlara yönelerek telafi etme konusundaki esnekliğini göstermesi bakımından pahalı bulduğumu tabir etmek istiyorum.
Araştırmamızda öne çıkan sonuçlardan bir başkası, firmalarımızın finansal riskleri yönetme ve karlılığı sürdürme konusundaki başarılı performansı. 2019’da faaliyet karlılığındaki düşüşe karşın, finansman masrafları ve kambiyo net ziyanında bariz bir düşüş ve vergi öncesi devir karlılığında iyileşme kelam konusu. Ayrıyeten firmalarımızın bu devirde ek borçlanmadan kaçınarak mali borçlarını yüzde 1,7 azalttığını ve öz kaynakları destekleyerek borç/aktif oranını yüzde 60’ın altına düşürebildiğini görüyoruz. Bu gelişmeler, 2018 türbülansının akabinde gerçek bölümde çok daha gözle görülür hale gelen bilanço riskinin hafifletilmesi açısından epey pahalı.
İSO İkinci 500 araştırmamızın bu yıl bizim için pahalı ve umut verici bir öteki verisi ise teknoloji yoğunluğuna nazaran katma kıymet dağılımında orta-yüksek ve yüksek teknolojilerin hissesinin yüzde 23,7’den yüzde 26,4’e yükselmiş olmasıdır. Tekrar gerek Ar-Ge yapan şirket sayısındaki yükseliş gerekse Ar-Ge harcamalarındaki artış üzere göstergeler KOBİ’lerimizin inovasyon ve teknolojik dönüşüm iştahının arttığını işaret ediyor. Yeniden de bu bahiste daha alınması gereken çok yol olduğunu buradan bilhassa vurgulamak istiyorum.
Başka yandan finansman ile ilgili zahmetler, İSO 500’deki üzere, İSO İkinci 500’ü oluşturan şirketlerimiz için de geçerliliğini korumaktadır. İSO İkinci 500’de finansman masraflarının faaliyet karına oranı, 2019 yılında yüzde 52,6’dan yüzde 47,5’e inmiş görünse de, finansman masraflarının bu şirketlerimizde de karlılığı kıymetli ölçüde sınırladığını söylememiz gerekiyor.
Her şeye rağmen İSO İkinci 500 bilgilerinde de görüyoruz ki, endüstrinin ve sanayicimizin 2019 yılının şiddetli şartlarında göstermiş olduğu performans takdire şayandır. Sanayicilerimiz bugünkü Covid-19 pandemi şartlarında görüldüğü üzere bir yıl evvel de zorluklara karşın iktisattaki en temel fonksiyonu olan üretmeyi sürdürüp, aş ve iş yaratmayı başararak Türkiye’nin ve Türkiye iktisadının yanında olma sorumluluğunu güçlü bir formda göstermiştir. Bu ruh ve azimle çalışan ve bedelli şirket bilgilerini bizimle paylaşarak ekonomik kamuoyu açısından son derece kıymetli bir data seti olan bu araştırmalarımızın ortaya çıkmasını sağlayan tüm sanayi kuruluşlarımıza buradan bir kere daha teşekkür etmek istiyorum.”
Cumhuriyet
