İstanbul Asrî Film, Covid-19 salgınıyla uğraş kapsamında izleyicilerin salonda itimat içinde sinema izleyebilmeleri için bir seri önlem ve kurallarla kapılarını yine açtı. Yeni periyodun birinci programında çağdaş Macar filminin usta direktörlerinden Ildikó Enyedi’nin sinemaları nokta alıyor. Usta direktör için Türkiye’de birinci defa hazırlanan retrospektif, Türk Tuborg A.Ş.’nin ekleri ve Macar Kültür Merkezi işbirliğiyle gerçekleştiriliyor.
Michael Haneke ile başlayan, Krzysztof Kieslowski, Chantal Akerman, François Ozon ve Agnès Varda ile devam eden serinin altıncısı “Ildikó Enyedi Hakkında Her Şey” retrospektifi kapsamında direktörün filmografisinden sinemalar gösteriliyor.
Filminde cihan ile insan ruhunun esrarlarını çözmeye çalışan direktör bilimkurgudan büyüye, Yunan mitolojisinden halk masallarına farklı kaynaklardan beslenerek klâsik Macar filminin toplumsal gerçekçi üslubuna karşı devlet filminin tarihine yeni bir anlatı ve anlatım getirdi.
“Tamas ve Juli”
ENYEDI KİMDİR?
1955 doğumlu Ildikó Enyedi, Budapeşte’de evvel iktisat, sonra gösterim ve sinema akademisinde okudu. 1979 yılından itibaren kısa sinemalar ve belgeseller çekmeye başladı. Birinci uzun metrajı Köstebek (Vakond, 1987) dünya gezegenindeki kişilerin ömürlerini anlamaya çalışan bir ajan üzerine fantastik ve romantik bir sinema. Cannes’da Altın Kamera armağanına layık görülen ve 20. yüzyılın şekillendirdiği yeni, çağdaş dünyada kaderin cilvesiyle birbirlerinden ayrılan ikiz kız kardeşlerin hikâyesini masalsı bir lisanda anlattığı Benim 20. Yüzyılım’ın (Az én XX. Századom, 1989) akabinde dört sinema yaptı: David Bowie’nin Benim 20. Yüzyılım’ın büyüsüne kapılarak uygulayıcı yapımcılık rolünü üstlendiği ve şeytan tarafından yedi sihirli kurşun verilen bir avcının hikâyesini anlatan Büyü Avcısı (Büvös Vadász 1994), 31 Aralık 1999 gecesinde buluşmak için sözleşen madenci bir oğlanla onun yaz aşkı arasında geçen melankolik bir aşk sineması olan Tamás ve Juli (1997) ve Paris polisinin içinden çıkamadığı bir cinayet vakasını çözmek üzere kente davet ettiği doğaüstü güçlere sahip bir büyücüyü anlatan Büyücü Simon (Simon Mágus, 1999).
Enyedi bu sinemadan sonra film ekranlarına ara verdiği 17 yıllık periyotta Macar televizyonu için çalışmaya başladı, HBO Macaristan için Terápia isimli Macar dizisini çekti, üniversitede film dersleri verdi.
2017 yılındaki geri dönüş sineması Vücut ve Ruh (Testrol és lélekrol) ile Berlin’de Altın Ayı’yı kazandı ve Oscar yarışında devleti ismine aday oldu. Romantizmin pek beklendiği bir konum olmayan mezbahada geçen tekrar rüyamsı bu aşk hikâyesi, Enyedi’yi daha genç bir kuşakla buluşturdu.
“Beden ve Ruh”
INANÇLI BİR FILM KEYFİ
Müze umumunda alınan tedbirlere ek olarak, İstanbul Çağdaş Film da her gösterim günü ahir nizamlı olarak dezenfekte ediliyor. Her seans sonrası salondaki koltuklar hususî dezenfektanlarla siliniyor ve salon havalandırılıyor. Tüm çalışanların sıhhat durumu yakından takip ediliyor. Salona hudutlu sayıda (26 kişi) ve yalnızca maskeli izleyici kabul ediliyor.
‘ILDIKÓ ENYEDI HAKKINDA HER ŞEY’ PROGRAMI
“Beden ve Ruh” (“Teströl és Lélekröl), 2016 / 18 Temmuz 16.00
Direktör: Ildikó Enyedi
Oyuncular: Géza Morcsányi, Alexandra Borbély, Zoltán Schneider
Vücut ve Ruh, içine kapanık bir adam ve bayan arasındaki mistik aşk hikâyesini husus alıyor. Budapeşte yakınlarında bir mezbahada finans yöneticisi olan Endre, teftişe gelen Mária için daha birinci müsabakadan itibaren ağır hisler beslemeye başlar. Lakin hislerini ne kendisine ne de Mária’ya açabilir.Aşırı detaycı ve titiz, bir o kadar da çekingen Mária ile Endre bir müddet sonra tesadüfen birebir rüyayı gördüklerini fark eder. Gerçek hayatta dışa vuramadıkları aşkları, her gece buluştukları bu masalsı ortamda derinleşir. Enyedi’nin ara verdiği filme 17 yıl sonra geri dönüş sineması olan ve şiirsel anlatım ile sert gerçekliği ustaca harmanlayan sinema, 2017’de Berlin Sinema Festivali’nde büyük armağan Altın Ayı’ya layık görülmüştü.
“Tamas ve Juli” (“Tamás és Juli”), 1997 / 18 Temmuz 14.00
Direktör: Ildikó Enyedi
Oyuncular: Márta Angyal, György Barkó, Csaba Czene
İldikó Enyedi, bu sinemasını Fransız televizyonu için, on farklı memleketten direktörün iştirakiyle gerçekleşen ….’nın Gözünden 2000 yılı (2000 Vu Par) isimli girişim kapsamında çekti. Enyedi, farklı direktörlerin gözünden 20. yüzyılın getirdiği değişimleri işlemek isteyen bu seriye, madenci Tamas ile utangaç yuva muallimi Juli’nin kösteklerle dolu aşkını perdeye taşıyarak katıldı. Devrin ulusal ve global telaşlarını bir kenara bırakarak temelde insanın gereksinimlerine odaklanan direktör, 1999’u 2000 yılına bağlayan yılbaşı gecesinde buluşmak için sözleşen bu iki sevgilinin kasabadaki barda buluşma hikayesini anlatıyor. Bir yüzyılın dönümünde biten, temiz lakin bir o kadar da çetrefil olan bu aşk hikayesi Enyedi’nin kendine has toplumsal gerçekçi üslubuyla, büyülü bir görsellikle perdeye taşınıyor.
“Büyücü Simon” (“Simon Mágus”), 1999 / 19 Temmuz 16.00
Direktör: Ildikó Enyedi
Oyuncular: Péter Andorai, Julie Delarme, Péter Halász
Paris polisi, bir cinayeti aydınlatmaya yardımcı olması için tabiat üstü güçlere sahip büyücü Simon’dan yardım velev. Simon, Paris’e adım attığı anda dikkatini çeken genç Jeanne’ı bir türlü aklından çıkaramaz. Cinayeti kolay kolay çözdükten sonra Paris’te kalmaya devam eder ve Jeanne’ı tekrar bulur. Bu ikili birbirleriyle birebir lisanı konuşamasalar da aralarında bir aşk doğar. Jeanne üç günlüğüne imtihanlarına girmek için mektebe gittiği sırada, Simon’u kendisinin baş rakibi olarak gören Peter hazırlanmakta olduğu yeni bir numaraya Simon’u da dahil ederek onu düelloya davet eder. İldikó Enyedi, bu sinemasında İncil’de tabiat üstü güçleri olduğu anlatılan “Büyücü Simon” (Simon Magus) hikayesini günümüz Parisi’ne uyarlayan fantastik bir drama imza atıyor.
KISALAR / 19 Temmuz 14.00
“İlk Aşk” (“Elsö Szerelem”), 2008
Direktör: Ildikó Enyedi
Oyuncular: Juli Droste, Pálma Pásztor, Anna Kis
Genç kız, daha evvel hiç tanışmadığı bir erkekle karanlık ve ıssız bir otoparkta buluşur. İzleyici kendisi için garip, lakin kız için hiç de şaşırtıcı olmayan bir durumla karşı karşıyadır. Kız aşık olmuştur, 16 yaşındaki biri için tek değerli şey bu aşktır…
“Flört: Hipnoz” (“Flirt: Hipnózis”), 1979
İldikó Enyedi, ünlü bir Macar tabip tarafından hipnotize edilir. Daha evvelden oraya konumlandırılmış kamera ise bu süreci kaydeder. Enyedi, “Bir direktörün, ‘yokluğunda’ da kendisini film yoluyla tabir edebileceğini” kanıtlamak için bu sineması yaptığını söyler.
“İstila” (“Invázió”), 1986
Sinemada kurmaca bir memleketin kurmaca bir kenti ilkel görünümlü bir yaratık ordusu tarafından istila edilir. Onları ışıksız ve ısısız bırakmak için ana güvenlik binası dışında tüm elektrik hatları kapatılır. Ama kent çoktan istila edilmiştir. Kentin sakinleri, büyük kürklü giysiler giyen, asrî bir lisan konuşamayan bu yaratık istilasından korunmak için konumun altına saklanırlar.
“Avrupa’dan Avrupa’ya” (“Európából Európába”), 2004
Bu sıra dışı sinema, Macaristan’ın Avrupa Birliği’ne girişini belgeliyor. Macar filminin öne çıkan on direktörünün iştirakiyle ortaya çıkan sinemada, her direktör kendi kültürel mirasının Avrupa’ya neler katacağına ve Avrupa’nın da kendi kültürlerine eklerinden bahsediyor. Sinemanın İldikó Enyedi’ye ilişkin kısmında ise topluluğun farklı kesim ve mesleklerinden bayanlar ön plana çıkıyor.
Cumhuriyet
