İTÜ öğretim üyelerinden Prof. Dr. İsmail Koyuncu, Prof. Dr. İzzet Öztürk, Prof. Dr. Mustafa Yanalak, Prof. Dr. Özcan Arslan, Doç. Dr. Ebru Dülekgürgen, Doç. Dr. Mustafa Cihan Erşahin ve Dr. Öğr. Üyesi Türker Türken’in müsilaj sıkıntısına ait görüş ve teklifler yer alıyor.
Müsilaj oluşumu ve sebep olduğu ziyanlarla ilgili tahlil modellerinin de yer aldığı raporda, İTÜ Uydu Haberleşme ve Uzaktan Algılama Merkezi (UHUZAM) tarafından sağlanan uydu imgelerine de yer veriliyor.
MÜSİLAJ SIKINTISININ NEDENLERİ ORTAYA KONUYOR
Aktüel datalarına nazaran, Marmara Denizi havzasındaki belediye atıksularının %53’ü mekanik arıtma, %42’si ileri biyolojik (C, N, P giderimle) arıtma, %5’i ise biyolojik (C, kısmi N, P giderimli) arıtma sonrası denize deşarj edilmektedir.
Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’nda yürütülen modelleme çalışmaları sonuçlarına nazaran, Marmara’da ötrofikasyon denetimi ve alt katmandaki çözünmüş oksijen düzeyinin daha da berbata gitmesinin önlenmesi; öteki bir deyişle, alıcı ortamın yüzme su sporları ve balıkçılık üzere gayelerle kullanımının sağlanması için, başta İstanbul olmak üzere Marmara’ya yapılacak bütün noktasal atıksu deşarjları öncesi biyolojik C, N ve P giderimli arıtma uygulanması önerilmektedir.
Son 10 yılda başta İstanbul, İzmit ve Bursa olmak üzere Marmara’ya yapılan kentsel ve endüstriyel atıksu deşarjları öncesi biyolojik N ve P giderimli arıtma uygulamaları sürat kazanmıştır. Kelam konusu uygulamaların sonucu olarak bilhassa Haliç, İzmit ve Gemlik Körfezlerinde bariz su kalitesi iyileşmeleri sağlanmış ve biyo-çeşitlilik artmıştır. Lakin Yenikapı, Kadıköy, Küçükçekmece ve Büyükçekmece Ön Arıtma Tesisleri çıkış sularının deşarj edildiği Büyükçekmece Baba Burnu ~ Tuzla Yarımadası aksı kuzeyi ile su alışverişinin sonlu olduğu İzmit Körfezi doğu bölgesinde alt katmandaki çözünmüş oksijen düzeylerinin < 2 mg/L olduğu gözlenmektedir.
İŞTE 10 UNSURDA MÜSİLAJ PROBLEMİNE TAHLİL TEKLİFLERİ:
1. Marmara Denizi’ni, Boğazları ve deniz ilişkilerini içine alan Marmara Havzası bir bütün olarak ele alınıp değerlendirilmelidir.
2. Marmara Denizi’nde müsilaj oluşum süreçlerini arttıran kirletici yüklerinin azaltılması için disiplinlerarası bilimsel temelli bir yaklaşım uygulanmalı ve üniversite-kamu-sanayi-özel sektör-STK işbirlikleri geliştirilmelidir.
3. İleri Biyolojik AAT çıkış sularının azami oranda kentsel yeşil alanların (varsa tarım alanlarının) sulamasında ve/veya sanayide kullanılarak, Marmara’ya verilen atıksu ölçüsünün azaltılması sağlanmalıdır.
4. Atıksu arıtma tesislerinde geri kazanıma öncelik verilmelidir. Bu kapsamda yenilikçi, az yer kaplayan ve güç verimliliği yüksek atıksu arıtma proseslerinin uygulanmasına geçilmelidir.
5. OSB ve tekil sanayi tesislerinin faal izleme ve kontrollerle öncelikli ve tehlikeli hususları belediye kanal şebekesine deşarj etmeleri önlenmelidir.
6. Marmara Denizi üst katmanında ekolojik kaidelerin oluşumu desteklenmelidir. Karadeniz, Marmara ve Ege Denizi ortasındaki balık göçüyle balık sığınma/yumurtlama alanları korunarak bu bölgelerin sürdürülebilirliği sağlanmalıdır.
7. Su kalitesi daima takip edilmeli, evsel ve endüstriyel AAT deşarjlarının izleme, kontrol ve yaptırım kapasitelerinin geliştirilerek, standartlara uygun olarak işletilmeyen tesislere caydırıcı yaptırımların uygulanması ile izleme datalarının paylaşımı sağlanmalıdır.
8. İleri biyolojik atıksu arıtma tesislerinin işletiminin, uzman özel kesim firmalarınca, taban 8-10 yıllık mukavelelere dayalı olarak işletilmeleri yaygınlaştırılmalıdır.
9. Bilhassa müsilaj ve kirlenmenin izlenmesi için farklı mekânsal ve zamansal çözünürlüklerde uydu imajları temin edilmelidir. Faal uydu sistemleri incelenerek çalışmalara entegre edilmelidir.
10. Marmara Denizi ve Havzası için karar dayanak sistemi olarak da hizmet edecek dinamik bir Coğrafik Bilgi Sistemi (CBS) kurulmalıdır. Marmara Denizi ve etkileşimde olduğu alanlar hakkında daima olarak aktüel bilgi üretilmeli, bu alanlardaki yapılaşma ve meydana gelen değişim belirlenmeli ve Marmara Denizi ekosistemine olan tesirler ortaya konulmalıdır.
Cumhuriyet
