İzmir’in Karabağlar ilçesine bağlı Tırazlı Köyü’nde antik taş ocağı bulundu. Tırazlı-Kesikkaya Antik Taş Ocağı’nın, Helenistik ve Roma periyotlarında ağır olarak kullanıldığı düşünülüyor.
Smyrna Antik Kenti Hafriyat Lideri Doç. Dr. Akın Ersoy, bu ocaktan çıkarılan kabaca işlenmiş taş blokların, mevcut dere yatakları da kullanılarak kızaklarla denize indirildiğini ve deniz yoluyla mavnalarla Smyrna/İzmir Limanı’na nakledildiğini söyledi.
Birebir vakitte İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Toplumsal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalışan Doç. Dr. Ersoy, taş malzemeyi ocaktan çıkarmanın ve inşaat alanına nakletmenin epey emek isteyen ve maliyetli bir iş olduğunu lisana getirerek “Antik Çağ’da günümüzdeki Kemeraltı ile örtüşen antik limana ulaştırılan taş bloklar olasılıkla uygun bir alanda, günümüz konteyner depolama alanları üzere bir alanda depolanır ve sonrasında kağnılarla inşaat alanına taşınırdı. Örneğin Smyrna Agorası’na ulaştırılır ve ince işçilikleri yapıldıktan sonra yapının mimari projesinde belirlenen yerde kullanılır yahut yerleştirilirdi” dedi.
SMYRNA’NIN TAŞ GEREKSİNİMİNİ KARŞILAMIŞ
Doç. Dr. Ersoy Antik Çağ’da kentlerin yer seçiminde değerli birtakım kriterler göz önüne alındığını hatırlatarak şöyle konuştu: “Örneğin kentin inşasında gerekli olan kil, kum ve kereste gereksiniminin nerelerden ve nasıl karşılanacağına ait tahliller yapılır, birebir vakitte kentin surlarının, tiyatro, tapınak, agora üzere anıtsal yapıların inşasında gerekli olacak mermer ve gibisi taş ocaklarının yerleri de belirlenirdi. Devrin kent plancıları, mimarları ve taş ustaları kentin muhtaçlıklarını ve tedarik noktalarını tek tek tespit ederlerdi.” Antik Çağ’ın anıtsal yapılarında taş ocaklarının kıymetli olduğunu söz eden Doç. Dr. Ersoy, “Tırazlı-Kesikkaya Taş Ocağı’nın da Helenistik Devir’in başında, Smyrna Kenti’nin Kadifekale-Kemeraltı ekseninde kuruluşundan itibaren kullanılmış olan bir taş ocağı olduğu anlaşılıyor. Ele geçen seramik buluntular ve yerinde kesilmi ş halde korunmuş olan blok ve sütunlar bilhassa Roma Dönemi’nde giderek büyüyen ve zenginleşen Smyrna’nın, bu durumuna paralel olarak sayıları artan görkemli anıtsal yapılarının gereksinimini karşılamak üzere bu taş ocağının daha da faal olarak kullanıldığı anlaşılıyor” dedi.
Doç. Dr. Ersoy tek bir ocağın, büyük bir kentin yapılarının taş muhtaçlığını karşılayamayacağını, bunun dışında öteki ocakların da varlığını bildiklerinin altını çizerek “Ancak Smyrna Agorası’nda tespit edilen breşik rekristalize kireçtaşı birçok sütunun bu ocaktan geldiği anlaşılıyor” diye konuştu.
“TARİHSEL COĞRAFYAYA SAHİP ÇIKILMALI”
Günümüzde olduğu üzere antikçağda da kent merkezinin etrafında çeşitli donatıların yer aldığını belirten Doç. Dr. Ersoy kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu manada Smyrna’nın kırsalında değirmenler, çiftlikler, köyler, taş ocakları, su kaynakları ve kaleler bulunmaktadır. Kentlerin bu donatılara sahip kırsal alanları o kentin tarihî coğrafyası olarak tanımlanır. Bu tıp alanlar yahut donatılar, antik kentin tarihi mirasını ve birikimini oluşturur. Ne yazık ki günümüzde tehdit altındalar ve kentlerin tarihi hafızasının bir modülü olan bu alanların korunması gerekir. Başlangıç olarak bu noktaların sit alanı olarak tescili yapılmalıdır. Sonrasında etraf sakinleri ve ilgili icracı makamların bu cins alanlara sahip çıkması gerekir” dedi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın müsaadesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin takviyesiyle İzmir Katip Çelebi Üniversitesi tarafından yürütülen yüzey araştırması 2019’da sona erdi.
Cumhuriyet
