Merkez Bankası rezervlerinden yapılan döviz satışlarına son devirde kamu bankalarının kendi bilançolarından yaptıkları satışlar da eklendi.
Kamu bankalarının geçen yıl Aralık ortasında neredeyse sıfır olan net döviz açık konumları Haziran’dan itibaren bariz artış göstererek Temmuz itibarıyla 8 milyar doların üzerine çıktı. Merkez Bankası’nınkiyle birlikte bakıldığında Türkiye’nin 2019 başından bu yana piyasaları müdahaleyi de içeren yekun döviz arzı da 100 milyar doları aşmış durumda.
Bankacılık kesimi 2001 yılındaki buhrandan bu yana, kısa devirler haricinde döviz açık ya da fazlası durum taşımayı tercih etmiyordu. Lakin tarihi olarak gözlenen bu tercih, bu yıl itibarıyla kamu bankalarında değişti.
BDDK olgularına nazaran kamu bankalarının net döviz açıkpozisyonu 22 Mayıs’taki 4.3 milyar dolar seviyesinden 3 Temmuz itibarıyla 8.3 milyar dolara yükseldi. Şahsi bankalarda ise bu orantı son birkaç yıldır 2-3 milyar dolar döviz fazlası seviyesinde bulunuyor. Seviye değişse de umumî olarak olumluda ve stabil bir seyir izliyor.
TCMB’NİN REZERVLERİ ERİDİ DESTEK KAMU BANKALARINDAN
Reuters’a haber veren bir bankacılık kaynağı, “TCMB rezervlerinden geçen yıl 30-32, bu yıl 60 milyar dolar satış gerçekleştirdi. Haziran ayında belirginleşmek üzere kamular da bu trende katılmış görünüyor. Bankaların alabileceği açık durum özkaynaklarının yüzde 20’si ile sonlandırılıyor. Gelgelelim baktığımızda şu anda kamu (mevduat) bankaları yüzde 25’i aşmış durumda. TCMB’nin rezervlerindeki kaybın kuvvetli olması nedeniyle kamunun TCMB’ye bankacılık kanalından destek olduğunu düşünüyoruz. 2001’den beri birinci kere yaşanan bu sürecin devam edip etmeyeceği de çok önemli” dedi.
BDDK bankaların yabancı para net umum döviz konumunun, yasal öz kaynağın %20’si üzerine çıkmasını istemiyor. Düzenlemeler kısa müddetlerle bu hududun aşılmasına müsaade verse de bunun senede altı kereyi aşmaması gerekiyor. Kalkınma ve mevduat bankalarını içeren kamu bankalarının net döviz durumunun öz anaparaya orantısı ise 3 Temmuz haftasında yüzde 20.7’ye yükselerek birinci sefer bu eşiği aştı. Bu orantı bir evvelki hafta %16.8 seviyesindeydi.
Reuters’in haberine nazaran, kamu bankalarının döviz arzını belirginleştirdiği Haziran ortasından bu yana ise dolar/TL 6.85 etrafında dar bantta neredeyse hareketsiz bir seyir izliyor.
SORULAR CEVAPSIZ KALDI
Esas kamu bankalarından Halkbank, mevzu hakkındaki sorulara cevap vermedi. Vakıfbank ve Ziraat Bankası haber anında şimdi yanıt iletmedi. Merkez Bankası kamu bankaları ile eş güdüm içinde hareket edip etmediği sorusuna haber anında karşılık vermedi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) sorulara karşılık vermedi.
Bankacılara nazaran TL’deki stabil seyirdeki en değerli etken kamunun döviz arzı. Bankacıların TCMB datalarından yaptığı hesaplamaya nazaran, Mayıs sonu itibarıyla kamunun TCMB rezervlerinden yaptığı döviz arzı yaklaşık 55 milyar dolar seviyesinde.
TCMB’nin lokal bankalarla gerçekleştirdiği swap ittifakları dahil edilince hesaplanabilir hale gelen bu meblağ Goldman Sachs’ın kestirimine nazaran Haziran da dahil edildiğinde 60 milyar dolara ulaşıyor. Geçen yıl da 30-32 milyar doları bulan bu arz, kamu bankalarının da iştirakiyle 2019’dan beri bakıldığında 100 milyar doların acilen üzerine çıkmış durumda.
Kamunun artan döviz arzının TCMB rezervlerinde negatif tesiri son devirde bir ölçü yavaşlasa da devam ediyor. TCMB’nin yekun rezervlerinde Şubat ayından Mayıs ortasına kadar yaşanan ve 23 milyar dolara kadar ulaşan düşüş evvel durdu sonra rezervler hudutlu artış göstermeye başladı.
Fakat donelere nazaran TCMB’nin rezerv kayıplarının azaldığı devirde ise kamu bankalarının döviz açık durumlarını belirginleştirdiği görülüyor.
DIŞ KIRILGANLIK ARTIYOR
TCMB’nin son devirde TL’deki paha kaybını sınırlama ve koronavirüs tesirini azaltma ismine attığı adımlar sonrası bankaya ilişkin döviz rezervlerinin sert düşüşle negatife geçmesi, piyasada dış kırılganlıklara yönelik soru işaretlerini artırıyor.
TCMB son yatırımcı içtiması da dahil olmak üzere rezervlerdeki düşüşe ait kapsamlı bir tahlilde bulunmuyor. TCMB Yöneticisi Murat Uysal içinden geçildiği periyotta rezerv dalgalanmalarının alışılagelmiş ve muvakkat olduğunu bağımsız döviz kuru politikasın bir değişiklik olmadığını belirtiyor.
Tahvil/bono piyasasında yabancı tartısının azalması ve yabancı yatırımcı hissesinin %23’lerden %4’lere kadar sert düşmesinde Türkiye piyasalarına olan itimat eksikliği öne çıkıyor. Son devirde bu tasalara TL’deki kıymet kaybını durdurma gayeli TCMB rezervlerinden azalış da eklendi. TL yıl başından beri dolar önünde, emsal para ünitelerinden sonlu da olsa daha iyi bir performans gösterse de de son 5 yılda %60 ile gelişmekte olan memleket para ünitelerinden açık ara negatif ayrıştı.
Cumhuriyet
