Kamu mevduat bankalarının açık konumu yasal hududa dayandı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) 10 Temmuz tarihli haftalık olgularına nazaran kamu bankalarının döviz cinsi varlıkları ve yükümlülükleri arasındaki fark neredeyse ikiye katlanarak 10 Temmuz itibarıyla 9 milyar 740 milyon doları buldu. Kamu bankalarının yasal özkaynakları ise tıpkı periyot içinde 32 milyar 232 milyon dolar seviyesinde bulunuyor ve buna nazaran net döviz açığı, varlıklarının yüzde 30,22’sine denk geliyor. Ve yüzde 20’lik yasal sonun üzerine çıkmış durumda. Yasal hududu üç haftadır aşıyor kamu mevduat bankaları. BDDK bir yılda 6 defa yasal aşıma müsaade veriyor. Ve haftalık orantılarda oluşabilecek aşım meblağının takip eden iki hafta içinde giderilmesi mecburî. Lakin BDDK verisi kamu mevduat bankalarının ortalamalarını gösteriyor. Yasal orantının aşımı konusunda değerlendirmeler banka banka bakılarak yapılıyor.
ARALIK 2019’DA NET DÖVİZ FAZLASI VARDI
BDDK olgularına nazaran 13 Aralık 2019 haftasında net döviz fazlasına sahip olan kamu mevduat bankalarının o devirde yasal özkaynakları da 29.9 milyar dolardı. Döviz net durumu ise 108 milyon dolar artıda bulunuyordu. 20 Aralık 2019’da 1.5 milyar dolarlık açık verildi ve bu tarihten itibaren açık katlanarak artmaya başladı.
Bu yılın birinci haftasında 4.3 milyar dolar net döviz açık konumu olan kamu mevduat bankalarındaki olumsuz seyir mayıs ile birlikte hızlandı. Dolar kurunun 6 Mayıs’ta kırdığı 7.26 liralık rekorun öncesi ve sonrasında kamu mevduat bankalarının döviz açık durumu 5 milyar doların üzerine çıktı. Haziran sonu itibariyle de kamu mevduat bankalarının döviz net durumu evvel 6.7 milyar dolara, 3 Temmuz’da 8.3 milyar dolara ve son olarak 10 Temmuz’da da 9 milyar 740 milyon dolara yükseldi. BDDK’nın belirlediği yabancı para net durumu yasal özkaynak orantısı olan yüzde 20 hududunu ise bu yıl birinci sefer 26 Haziran haftasında aştı kamu mevduat bankaları. 26 Haziran haftasında nispet yüzde 20,9 oldu. 3 Temmuz haftasında yüzde 25,8’e çıktı ve son olarak 10 Temmuz’da ise yüzde 30,22’ye ulaştı.
YERLİ VE YABANCI MEVDUAT BANKALARI ARTIDA
Dünya gazetesinin haberine nazaran, yabancı mevduat bankaları ise 10 Temmuz haftasında 1 milyar 651 milyon dolarlık net döviz fazlası konumuna sahip. Yerli mevduat bankalarının ise net döviz fazlası 2.3 milyar dolar seviyesinde.
Kamu mevduat bankalarının net döviz açık durumuna geçtiği 20 Aralık 2019 haftasında da yabancı mevduat bankalarının döviz fazla durumu 1 milyar dolar seviyesindeydi. Yerli şahsi mevduat bankalarının da birebir hafta net döviz fazla durumu 2.2 milyar dolardı.
Analistler kamu mevduat bankalarının bu görünüm nedeniyle yüksek döviz riski üstlenmiş durumda olduğuna dikkat çekerek döviz konumu açığı yüzünden kur artışlarının kur zararına yol açacağına işaret ediyor.
Kuru malûm bir seviyede tutmak için Merkez Bankası rezervleri ile kamu bankalarının kullanıldığını belirten analistler lakin son devirde rezervlerdeki kayıp nedeniyle kamu bankalarının kendi bilançolarından döviz arzına başladığını ileri sürüyor.
DÖVİZ ARZI 100 MİLYAR DOLARI BULDU
Reuters’in haberine nazaran bankacıların TCMB datalarından yaptığı hesaplama, mayıs sonu itibarıyla kamunun Merkez Bankası rezervlerinden yaptığı döviz arzı yaklaşık 55 milyar dolar seviyesinde olduğunu gösteriyor. TCMB’nin lokal bankalarla gerçekleştirdiği swap ittifakları dahil edilince hesaplanabilir hale gelen bu meblağ Goldman Sachs’ın varsayımına nazaran haziran da dahil edildiğinde 60 milyar dolara ulaşıyor. Geçen yıl da 30-32 milyar doları bulan bu arz, kamu bankalarının da iştirakiyle 2019’dan beri bakıldığında 100 milyar doların derhal üzerine çıkmış durumda.
BDDK YÖNETMELİĞİNDE AÇIK DURUM İÇİN NE DİYOR?
BDDK’nın yabancı para net pozisyon/özkaynak orantısına ait yönetmelik unsuru şöyle:
“MADDE 6 – (1) Yabancı para net umum pozisyon/özkaynak standart nispetindeki aşım fiyatının tespitinde esas alınacak haftalık nispet, iş günleri üzerinden hesaplanan günlük nispetlerin mutlak kıymetlerinin olağan aritmetik ortalamasıdır.
(2) Yabancı para net umumî pozisyon/özkaynak standart orantısının azami hududunun aşılması halinde, bankalar aşımın nedenlerini, bildirim cetvelinin Kuruma gönderilme müddeti içinde bildirmek zorundadır. Haftalık orantılarda oluşabilecek aşım fiyatının takip eden iki hafta içinde giderilmesi zaruridir. Bir takvim yılı içerisinde haftalık nispetlerde, giderilen aşımlar dahil altı kezden fazla aşım gerçekleştirilemez.”
Cumhuriyet
