Algoloji (Ağrı tedavisi) Kısmından Prof. Dr. Haci Ahmet Alıcı, “Kanser ağrılarının şiddeti, algılanması ve seyri her hastada birebir değildir. Tıpkı tür tümör ve evre kanserlerde bile ağrı birebir şeklide algılanmaz bu hastadan hastaya değişir. Kanserin yayılımı, evresi, tümörün cinsi üzere faktörler de hastaların ağrıyı farklı yaşamalarında hayli tesirlidir. Kanser hastalarında hem akut hem de kronik ağrıya rastlanır. Akut ağrının tarifi kolaydır ve nedenin tedavisi ile çarçabuk ortadan kalkabilir. Kronik ağrı birçok defa nedenin tedavisi ile geçmez. Bu hastalarda kişilik, hayat biçimi ve işlevsel yetenekte manalı değişiklikler olur. Tümörün süratle çoğalarak olağan dokuları tahrip etmesi sonucunda ortaya çıkan hem kanserin erken periyodunda hem de ileri periyodunda görülen göğüs prostat, yumurtalık ve rektum ağrıları akut ağrıdır. Kanserin ileri evresinde metastazlar sonucu ortaya çıkan omurga ve kalça kırıkları ve bağırsak tıkanıklığı da akut ağrı biçimindedir. Tümör cerrahisi, kemoterapi ve radyoterapi sonucu ortaya çıkan ağrıda akut ağrı şeklindedir” diye konuştu.
“METASTAZLA BİRLİKTE AĞRI ARTAR”
Kronik ağrının hastalığın ilerlemesine bağlı gelişebileceğine dikkati çeken Prof. Dr. Alıcı, “Tümörün yayılmasıyla ağrının şiddeti artar. Ruhsal faktörler ön plana çıkmaya başlar. Nedenin tedavi edilemediğini görerek ağrı tedavisine başlamak seçilecek en iyi yoldur. Ayrıyeten kronik ağrı kanser tedavisine bağlı olabilir. Cerrahi sonrası iyileşmeyen insizyona bağlı kronik ağrı sendromu, postoperatif nöropatik sendromlar, radyoterapi ve/veya kemoterapi sonrası çeşitli ağrı sendromları görülebilir. Kronik ağrıların en sık rastlanan sebebi kemiklere olan metastaz sonucu ortaya çıkar ve akciğer, göğüs, böbrek, prostat ve tiroit kanserlerinde görülür. Hareketle artan daima bir ağrıya sahiptirler ve ağrı geceleri daha fazla olmak üzere künt, sızlayıcı yahut derin, bıçak saplanması, batma tipindedir. Kas krampları ve çekilme usulünde ağrılarda görülebilir. Hudutlara ve omuriliğe yayılması sonucu daima yanıcı yahut aralıklı bıçak saplanması formunda ağrı ortaya çıkar. Bu bölgede uyuşma ve karıncalanma ve kas gücü kaybı ortaya çıkar” dedi.
“GEÇMEYEN AĞRI KANSER BELİRTİSİ OLABİLİR”
Prof. Dr. Alıcı, kanser belirtisi olan ağrıları ise şu halde açıkladı: “Kanserlerin birinci belirtisi ağrı olabilir. Lakin yumurtalık kanseri, rahim ağzı kanseri, birincil beyin tümörleri ve göğüs kanseri ağrıya yol açmadan ortaya çıkabilirler. Kimi kanserler ise ağrı ile belirti verebilir. Kemik kanserleri, kemik ve eklem ağrılarıyla, pankreas kanseri ise jenerasyon usulündeki ağrısıyla, karin içerisindeki organ kanserleri ise karın ağrısı ile rektum (son bağırsak) kanseri ise makatta özel bir ağrıya yol açarak ağrı ile belirti veren kanserlerdendir. Yeniden sırt ağrısı akciğer kanserinin, baş ağrısı ise beyin tümörlerinin belirtisi olabilir. Ani başlayan, keskin, daha evvel yaşanan ağrılardan çok daha şiddetli, hiç orta vermeden devam eden ağrı, kolay ağrı kesicilerle geçmeyen ağrılar kanser belirtisi olabilir. Bu tip ağrılarda kişi tabibe müracaat etmelidir. Ağrıyla birlikte bulantı, kusma, zayıflama, kabızlık, kansızlık, terleme makattan kan gelmesi, halsizlik, iştahsızlık üzere şikayetler varsa ivedi edilmelidir.”
“HER TEDAVİNİN AĞRISI FARKLIDIR”
Kanser tedavisinde her tedavi tipinin kendine mahsus yan tesirleri bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Alıcı, kelamlarına şöyle devam etti:
“Kanserin ameliyatla alınması, ameliyat alanında ağrıya neden olabilir. Ameliyat sonrası ağrının birçoklarının ameliyat sırasında meydana gelen hudut hasarıyla ilgili olduğu düşünülmektedir. Bir uzvu yahut göğsü çıkarılmış bireyler, uzuv yahut göğüs hala varmış üzere ağrı hissedebilirler. Radyasyon tedavisi de ciltte kızarıklığa ve yanma hissine neden olabilir. Radyasyonun bedenin hangi kısmına uygulandığına bağlı olarak ishal, ağız yaraları yahut yorgunluk üzere öbür sıkıntılara neden olabilir. Işın tedavisine bağlı bağırsak iltihabı ışın tedavisi sonrasında yüzde 2 ila 10 sıklığında gözlenir. Işın tedavisinden 3 ay-30 yıl sonra ortaya çıkabilir. İshal, kanlı dışkı, karında kramp biçiminde ağrılar ve daima ıkınma hissi vardır. Işın tedavisine bağlı omurilik hasarı süreksiz yahut kalıcı olarak görülebilir. Süreksiz tip boyun hareketleriyle ortaya çıkar. Kalıcı tipte ise ağrı şiddetlenerek süreklilik kazanır. Kemoterapinin yan tesirlerinde ise mide bulantısı, yorgunluk, enfeksiyon, saç dökülmesi ve hudut ağrısı görülebilir. Akut yahut kronik olarak görülebilir. Kemoterapide kullanılan yüksek kortizonun birden kesilmesinden ötürü steroid pseudoromatizması dediğimiz yaygın kas ve eklem ağrıları ile kendini belirli eden bir tablo ortaya çıkabilir. Ayrıyeten uzun müddetli kortizon kullanımına bağlı kol ve bacak kemik uçlarında hassasiyet omuz ve kalçada hareketle şiddetlenen künt ve sızlayıcı ağrı ortaya çıkabilir.”
“KANSER AĞRILARI TEDAVİ EDİLEBİLİR”
Prof. Dr. Alıcı, “Kanser ağrısı uyutmayan, depresyona yol açan, yorgunluk, bitkinlikle ortaya çıkan dayanılmaz ağrılardır. Kanser olmak her vakit ağrı çekmek manasına gelmez. Fakat ağrı yaşayanlar için bunu kanser olmanın olağan bir kesimi olarak kabul etmek zorunda değilsiniz. Bu ağrıların kesinlikle tedavi edilmesi gerekir. Her kanserli hasta ağrı çeker anlayışı yanlış bir anlayıştır. Kanser hastaları hiçbir vakit ümitsizliğe ve ıstıraba terk edilmemeli. Kanser ağrısını denetim etmenin birçok farklı sistemi vardır. Acı çekmediğinizde, daha iyi uyuyabilir ve yemek yiyebilir, aileniz ve arkadaşlarınızla birlikte olmanın tadını çıkarabilir, işinize ve hobilerinize devam edebilirsiniz. Ağrınız olduğunda hekiminize ve hemşirenize söyleyin, zira ne kadar ağrınız olduğunu sırf siz bilirsiniz, sizi bir ağrı uzmanına yönlendirebilir. Kanser ağrıları en şiddetli ağrılar ortasındadır ve yüzde 60 ila 95 ortasında tedavi edilebilir. Tedavi edilebilir ağrıların yaklaşık yüzde 80’i kolay, yüzde 20’si de sıkıntı denetim edilebilen çeşitten ağrılardır” sözlerini kullandı.
“AĞRI POMPALARI, HUDUT BLOKLARI UYGULANABİLİR”
Prof. Dr. Haci Ahmet Alıcı, “Ağrıyı hafifletebilecek girişimsel prosedürler ve cerrahi tekniklerin yanı sıra birçok ilaç ve kanser tedavisi ve bunları uygulama yolları vardır. Ağrı denetimi, kanser tedavisinin de bir kesimidir. Hastanın tabibinden ağrısını denetim etmede en tesirli olan metodun ne olduğunu öğrenmesi hakkıdır. Kısaca hastanın ağrı kesici isteme hakkı vardır. Kanser ağrılarında medikal ve girişimsel olmak üzere iki cins tedavi vardır. Medikal tedavide ağrı kesici ilaçları kullanıyoruz. Girişimsel süreçler ise ağrını iletilmesinden sorumlu hudutların bloke edilmesini sağlayan hudut blokları, ağrı kesici ilaçların verildiği port pompa sistemleri, kordotomi dediğimiz ağrının beyne iletilmesini sağlayan ağrı yollarının radyofrekans ile tahrip edilmesi, birtakım cerrahi sistemler, kemoterapi ve radyoterapi sayılabilir” diye konuştu.
Cumhuriyet
