Türkiye’de 2020 yılında yaklaşık 230 bin yeni hadise tespit edilmiş olup en sık görülen kanserler erkeklerde akciğer, prostat, kalın bağırsak, mesane ve mide kanseri; bayanlarda ise göğüs, tiroit, kalın bağırsak, akciğer ve rahim kanserleridir. Kanser olaylarının üçte birinin farkındalık ve erken teşhisle önlenebildiğini, öbür üçte birinin ise erken teşhis ve uygun tedavi ile büsbütün iyileşebildiğini vurgulayan Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Yeşim Yıldırım, “Tarama programları, farkındalığın arttırılması, virüslerin neden olduğu kimi kanserlere karşı kollayıcı aşılama, çevresel etkenlerin azaltılması, genetik risk faktörleri bulunanlarda çeşitli önleyici tedbirler alınması üzere gerekli stratejik yaklaşımlarla ve erken teşhis ve tedavi ile milyonlarca hayat kurtarılabilir” dedi.
Doç. Dr. Yeşim Yıldırım, “IARC (International Agency for Research on Cancer) araştırmasına nazaran her 5 bireyden birinde tüm ömrü boyunca kanser gelişme riski olduğu iddia ediliyor ve yaklaşık her 8 erkekten biri ve her 11 bayandan biri kanser nedeniyle hayatını kaybediyor” açıklamasında bulundu.
Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Yeşim Yıldırım, kanserle ilgili 11 efsane ve 11 gerçekle ilgili kıymetli bilgiler verdi.
İşte kanserle ilgili yayılan 11 efsane ve gerçekleri…
Yanlış: Kanser muhakkak iyileşmez.
Gerçek: Bugün kanser istatistiklerine baktığımızda tüm kanser tiplerini içeren ortalama 5 yıllık sağ kalım yaklaşık yüzde 67’dir. Birtakım kanserler için bu oran erken evrelerde yüzde 90 ve üzeri olabilmektedir. Hatta yeni geliştirilen immünoterapi, akıllı ilaçlar üzere amaca yönelik şahsileştirilmiş tedavilerle yaygın kanserde bile şifa sağlanan hasta kümeleri vardır.
Yanlış: Kanser bulaşıcıdır.
Gerçek: Hayır, kanser bulaşıcı bir hastalık değildir, yalnızca nadiren organ nakli yapılmış şahıslarda şayet verici şahısta kanser varsa nakil yapılan şahısta kanser gelişebilir. Kansere neden olabilen Hepatit B, Hepatit C üzere virüsler ya da rahim ağzı kanserine neden olan HPV virüsü bulaşıcı olabilmektedir. Lakin kanser kendisi şahıstan bireye bulaşmaz.
Yanlış: Biyopsi yaptırmak ya da ameliyat olmak kanserin dağılmasına yol açar.
Gerçek: Gelişen teknikler ve özel prosedürlerle yapılan biyopsi ve cerrahi süreçlerde kanserin yayılma mümkünlüğü çok düşüktür.
Yanlış: Şekerli besinler tüketmek kanserin kötüleşmesine neden olur.
Gerçek: Hayır. Yapılan çalışmalar kanser hücresinin olağan hücreye nazaran daha fazla şeker (glukoz) kullandığını göstermekle birlikte şekerli besinler yemenin kanseri daha berbata götürdüğünü gösteren bir çalışma yoktur. Şekerli besinleri büsbütün keserek kanserin durdurulduğunu ya da küçüldüğünü destekleyen çalışma da yoktur. Lakin şekerli besinlerden güçlü beslenmek çok kilo alımına ve hasebiyle obeziteye ve karaciğer yağlanmasına neden olarak birçok kanser gelişimi için risk oluşturmaktadır.
Yanlış: Olumlu ya da negatif niyetler kanser oluşmasını ya da iyileşmeyi olumlu ya da olumsuz tesirler.
Gerçek: Bugüne kadar ferdî tavırların kanser gelişimine neden olduğunu gösteren bir çalışma yoktur lakin doğal olarak kanser tanısı almak telaş, keder, tasa ve olumsuz kanıları arttırabilir. Sosyopsikolojik dayanaklarla bu olumsuz süreçler ve telaşlar azaltılabilir.
Yanlış: Mutfakta, ocakta ya da fırın başında yemek yapmakla kanser kötüleşir.
Gerçek: Hayır, yemek yapmak üzere günlük aktiviteler kanserin yayılmasına yol açmaz.
Yanlış: Cep telefonları kansere neden olur mu?
Gerçek: Cep telefonları radyo frekans dalgaları kullanarak sinyal iletirler ve bu radyo frekans dalgaları non-iyonize radyasyon formundadır. Öbür bir değişle DNA hasarı yapabilecek güce sahip değillerdir. UV ışınları ya da X ışınları üzere iyonize radyasyon formunda değildirler. Bu mevzuda yapılan 400 binden fazla kişiyi içeren 20 yıllık bir araştırmada beyin kanseri gelişimi ile cep telefonu kullanımı ortasında bir münasebet bulunmamıştır. Danimarka Kohort çalışmasında ve 13 ülkeyi içeren Interphone çalışmasında cep telefonu kullanımı ile beyin tümörü gelişimi ortasında alaka bulunmamıştır lakin daha az sayıda olay içeren diğer bir çalışmada tükürük bezi tümörleri ile bağlantılı olabileceği bildirilmiştir. Kanser olmayan iyi huylu beyin tümörleri (menenjiyom) ya da akustik norinoma, vestibuler svannoma üzere hastalıklarla alakalı olabileceği öne sürülmektedir. Çalışmalar kesin sonuç vermese de önlemli olmak ismine kulaklık kullanmak ve cep telefonu kullanımını azaltmak makul olacaktır.
Yanlış: Bitkisel tedaviler kanseri iyileştirir.
Gerçek: Hayır, kimi çalışmalar tamamlayıcı tedavilerin kansere bağlı birtakım yan tesirleri azalttığını göstermekle birlikte genel olarak bitkisel eserler tedavi edici değildir. Bununla birlikte bitkisel tedaviler kanserde kullanılan ilaçlarla etkileşim yaparak tedavinin aktifliğini azaltmakta ya da yan tesirleri arttırmaktadır.
Yanlış: Ailesinde kanser hastası olan bireylerde katiyen kanser gelişir.
Gerçek: Kanserlerin yaklaşık yüzde 5-10’u kalıtımsaldır, yani kansere yol açan bir genetik mutasyonun (değişimin) aktarılması ile oluşur. Geri kalan yüzde 90-95 kanser hastasında kanser, doğal yaşlanma sürecinde, karsinojenlere ya da çevresel faktörlere (sigara, radyasyon gibi) maruziyet sonucu gelişmektedir.
Yanlış: Kanser tedavisinde tek tedavi kemoterapidir.
Gerçek: Hayır, günümüzde kanserin moleküler alt yapısının daha iyi anlaşılmasıyla birlikte daha tesirli ve daha az yan tesire sahip akıllı ilaçlar ve immünoterapi üzere tedaviler de çok yaygın kullanılmaktadır.
Yanlış: Kanser her vakit geri gelir, nükseder.
Gerçek: Erken evre birçok kanserde uygun tedavilerle kanserin geri gelme ihtimali epeyce düşüktür.
Cumhuriyet
