Getty Images
Sonbaharın yaklaşmasıyla beşerler kapalı ortamlarda daha çok vakit geçirmeye başladı. Ortam havalandırmasını iyileştirmek, bu süreçte koronavirüsten kaçınmak için kilit kıymette.
Koronavirüsü yenmek için aylardır ellerimizi yıkamamız ve toplumsal arayı müdafaamız söyleniyor. Öte yandan bilim insanları ve mühendisler, çocukların okula döneceği ve daha çok kişinin ofislerde çalışacağı sonbahar aylarında, kapalı ortamda soluduğumuz havayı da dikkate almamız gerektiği görüşünde.
Soluduğumuz havayı iyileştirmek 5 formda mümkün.
1-HAVASIZ ORTAMI TERK EDİN
Bir odaya girdiğinizde ortamın havasız olduğunu hissediyorsanız, havalandırmada bir sorun var demektir. Gereğince pak havanın bulunmaması, koronavirüs kapma ihtimalinizi artırır.
Aktüel çalışmalar, havada salınan küçük virüs zerrecikleri yüzünden koronavirüsün kapalı alanlarda hava yoluyla bulaşmasının mümkün olduğunu ortaya koyuyor.
İngiltere’de salgından evvel yapılan çalışma ortamı düzenlemelerine nazaran, ofis ortamına kişi başına saniyede 10 litre pak hava sağlanması gerekiyor. Salgın günlerinde bu, daha da değerli hale geldi.
Yetkili Bina Hizmetleri Mühendisleri Kurumu Müdürü Dr. Hywel Davies, “Eğer bir ortamı havasız buluyorsanız, arkanızı dönüp orayı terk edin.” diyor ve pak hava almanın değerini hatırlatıyor:
“Dış ortamdan kâfi ölçüde havayı içeriye sağlıyorsanız, binada virüs taşıyan bir kişi bile varsa ortamdaki bulaşıcı maddeyi seyreltmiş olursunuz. Bu da başka şahısların hastalığı kapma riskini azaltır.”
2-KLİMANIN CINSINE DİKKAT EDİN
Sıcak günlerde klima ofislerde ve dükkanlarda çok ilgi görüyor. Lakin klimanın cinsini denetim etmek değerli.
En kolay çeşidi, duvarda ya da tavanda asılı beyaz bir kutu olarak gördüğünüz split klimalar. Bu tip klimalar ekseriyetle havadan odayı çeker, soğutur ve tekrar odaya üfler. Öteki bir deyişle, içerideki havayı devridaim yapar.
Süratli bir ziyarette değil lakin saatlerce bulunulan bir ortamda bu durum risk yaratabilir.
Çin’deki bir restoranda yapılan çalışma, bu tip klimaların virüsü yayabildiğini tespit etti. Restorandaki müşterilerden birisi virüs taşıyordu lakin şimdi semptomları göstermediği için bunun farkında değildi.
Araştırmacılar, bu müşterinin konuşurken ve nefes alıp verirken ortama yaydığı zerreciklerin klima yardımıyla ortama yayıldığına kanaat getirdi. Sonuç, ortamdaki dokuz kişinin daha virüsü kapması oldu.
Dr. Davies, “Eğer ortama kâfi dış havayı sağlamış olsalardı, muhtemelen daha az kişi enfekte olacaktı.” diyor.
Getty Images3-KLİMANIN “TEMİZ HAVA ORANINI” ÖĞRENİN
Günümüzde pencereleri açmanın mümkün olmadığı çağdaş binalarda pak havayı nasıl alabiliriz?
Muhtemelen içerideki kirli havanın çekilip dışarıdan havanın sağlandığı havalandırma sistemlerine güveniyorsunuz. Fakat bu sistemlerde bulunan hava sürece ünitesinde, içeriden alınan havayla dışarıdaki hava belirli oranlarda karıştırılarak yine bina içine veriliyor.
Koronavirüs riski nedeniyle uzmanlar, içeriye verilen havada pak havanın azami düzeyde bulunmasını tavsiye ediyor.
İngiltere’de hükümetin bilimsel tavsiye kümesi (SAGE) üyesi Prof. Cath Noakes, “Temiz havanın yüzde 100 ya da buna yakın bir seviyede olmasını” tavsiye ediyor:
“Ne kadar pak hava olursa, virüsü binada devridaim yapma riski o kadar azalır.”
Klimanın kelam konusu ayarının bina yöneticileri tarafından yapılmakta olduğunu unutmamak gerek. Klimayı yüzde 100 pak hava ile çalıştırmak, kışın havayı ısıtmayı, yazın ise soğutmayı gerektirdiği için, maliyeti artıracaktır.
4-FİLTRELERDE VİRÜS OLUP OLMADIĞINI DENETIM EDİN
Çağdaş havalandırma sistemlerindeki filtreler yanlışsız değildir. ABD’de Oregon Üniversite Hastanesi’ni inceleyen bilim insanları, klima filtrelerinde koronavirüs izlerine rastladı.
Projeyi yürüten Prof. Kevin van den Wymelenberg, filtreleri temizlemenin, binada virüs taşıyan kimse olup olmadığını ortaya çıkarabileceği görüşünde.
Güney Kore’de bir binanın 11. katındaki bir davet merkezinde, bir kişinin 90 şahsa virüs bulaştırdığı tespit edildi.
Getty ImagesFiltrelerin denetim edilmesi durumunda virüsün varlığı daha kolay tespit edilebilir. Prof. van den Wymelenberg filtrelerden gelen bilgilerin enfeksiyonla uğraşta bizlere yol gösterebileceğini belirtiyor.
5-HAVA AKIMINI DİKKATE ALIN
Pak havanın kilit kıymette olduğu herkesin malumu. Lakin havanın deveranını modelleyen bir uzman, işlerin bundan ibaret olmadığı konusunda uyarıyor.
Formula 1 araçlarını tasarlayan Nick Wirth, bugünlerde süpermarketlere ve besin sürece şirketlerine hava dolanımını nasıl yönetebilecekleri konusunda danışmanlık veriyor.
Wirth, örneğin kapalı ortamda pencere kenarında oturan kişinin virüs taşıması durumunda, havanın dolaşma tarafındaki bireylere de virüsün bulaşabileceğini söylüyor:
“Pencereyi açtığınızda hava nereye gerçek gidecek? İnsanların bu hava akımının direkt üzerinde olmasını istemeyiz. Daha çok pak hava genelde faydalıdır fakat dolaşan havada virüs bulunması istenmeyen sonuçlara yol açabilir.”
Prof. Cath Noakes’a bu senaryodan bahsettiğimde, bol pak havanın virüsleri seyrelterek tüm riskleri azaltacağını savundu. Açık bir pencerenin daha çok şahsa virüsü taşıyabileceğini, lakin bunun daha az ölçülerde olacağını belirtti.
Bu bahiste uyuşmazlıklar olması şaşırtan değil. Koronavirüsle ilgili hâlâ çok az şey biliyoruz. Fakat binaları daha inançlı hale getirmek için gösterilen uğraşın bir modülünün soluduğumuz hava olduğunu söyleyebiliriz.
Cumhuriyet
