Organ Nakli Kısmından Prof. Dr. Onur Yaprak, karaciğer kanserinden korunmanın yollarını açıkladı. Dünya Sıhhat Örgütü’nün 2018 yılı raporuna nazaran dünya genelinde 9.6 milyon insanın kanserden hayatını kaybettiğini belirten Prof. Dr. Yaprak, “9.6 milyonun yüzde 8.2’si yani 782 bin kişi karaciğer kanserinden hayatını kaybetmiştir. Karaciğerde görülen kanserler karaciğerin kendi hücrelerinden köken alan hepatosellüler karsinom ya da kolanjio karsinom olabileceği üzere diğer organlarda gelişen kanserlerde sıklıkla metastaz yapar. Karaciğerde gelişen kanserlerin birçok da aslında bu metastaz yolu ile oluşan kanserlerdir ve karaciğerin kendi hücrelerinden kaynaklanan kansere oranla 20 kat daha fazla sıklıkta görülür” dedi.
KİMYASAL UNSURLARA MARUZİYET TETİKLEYEBİLİR
‘Hepatosellüler kanser’lerin birincil kanserlerin çoğunluğunu oluşturduğunu belirten Prof. Dr. Yaprak, şöyle devam etti: “Bu tip çabucak her vakit hepatit B, hepatit C, alkol, karaciğerin yağlanması üzere nedenlerle hasar almış bir karaciğerde gelişirler. Bu kanserler; bedendeki tüm organ kanserlerinin yüzde 5’idir. Kanserler içinde 6’ncı sıklıkta görülür. Birincil kanserlerin öbür bir tipi ise karaciğerin kendi dokusunda yer alan safra kanallarından kaynaklanmış kanserlerdir ve bunlar ‘kolanjio kanser’ diye isimlendirilir. Bu tip kanserlerde birincil kanserlerin daha azını oluşturmakla bir arada hepatosellüler tipe nazaran daha salgırgan seyrederler. Kolanjiyo kanserler için risk faktörleri daha az bilinmekle birlikte, safra kanallarını uzun mühlet etkileyen kronik iltihaplar sorumlu tutulmaktadır. Bu hastaların birçok 65 yaş üzeridir. Safra kanallarında kist ve taş oluşumu, parazit bulunması, sigara, hepatit B ve C, kimyasal unsurlara uzun müddet maruz kalmak, şişmanlık, diyabet esas risk faktörleridir.”
VİRÜSLE ENFEKTE KARACİĞERLER TEHLİKEDE
Prof. Dr. Yaprak, hepatosellüler kanserlerin ebediyen sıhhatsiz yahut virüsle enfekte bir karaciğerde geliştiğini belirterek, hepatit virüslerine karşı korunmak ve karaciğerimize iyi bakmakla bu kanserden çok büyük oranda korunabilineceğini açıkladı. Prof. Dr. Yaprak, ikazlarını şu formda sıraladı:
“Hepatit B ve C virüsleri ile bağışıklık durumunuzu ölçen kan tetkiki yaptırın: Karşılaşmamış iseniz hepatit B için aşı olun. Hepatit B ve C den korunmak için kan temasından uzak olmak gerekir. Bunun için diş tedavisi, dövme, piercing, manikür, pedikür, akupunktur üzere süreç yapılan yerlerin hijyenik olduğundan emin olun. Diş fırçası, tıraş bıçağı, jilet, tırnak makası üzere şahsî eşyalarınızı ortak kullanmayın. Uzun yıllardır hepatit B ve hepatit C taşıyıcısı olan bireylerde yıllık kanser gelişim riski yüzde 0.1-3 ortasındadır.
Alkolden uzak durun: Tertipli alkol kullanımı direkt karaciğerde hasara ve siroz gelişmesine yol açar. Karaciğerde siroz gelişen bireylerinde hayat uzunluğu 1/3’ünde karaciğer kanseri gelişir.
Obeziteden kaçının: Karaciğerinde yağlanmaya ilaveten ağır iltihapta gelişmiş olan şahıslarda 10 yıl içinde karaciğerde siroz yahut kanser gelişme riski yüzde 5-10 ortasındadır.
Kan şekerinizi denetim edin: Diyabet karaciğer kanseri için bir risk faktörüdür. Tip 2 diyabet hastalarında karaciğer kanseri gelişme riski 2-3 kat daha fazladır. İnsülin direnci tıpkı vakitte karaciğerde yağlanma, kronik iltihap ve siroz oluşturarak da kanser riski artışına yol açar.
Toksinlerden uzak durun: Gerek besinlerde gerek sanayide toksinlere maruziyete karşı dikkatli olun. Beklemiş yahut nemli ortamlarda makûs şartlarda saklanmış kuru besinlerde üreyen aflatoksin dediğimiz bâtın küfe uzun yıllar maruz kalmak karaciğer kanserine sebep olabildiği için bu tip besinleri tüketmeyin. Tekrar sanayide kullanılan kimyasal hususlar olan solventlerin (çözücü) solunması yada cilde teması yoluyla karaciğerde hasara yol açabildikleri bilinmektedir. Bu kimyasal unsurlar tarım ilaçlarının içinde de kullanılabilmektedir. Bu tip kimyasal hususlara de uzun periyodik maruz kalmamaya itina gösterin.”
Cumhuriyet
