BBC
Afganistan’ın fakir bölgelerinden Kairkot’ta yaşayan Zarka bir erkek şiddeti mağduru. Kocası, kıskançlık yüzünden Zarka’nın burnunu kesti.
Afganistan bayana yönelik konut içi şiddetin çok yüksek olduğu ülkelerden bir tanesi. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu’nun yaptığı bir araştırmaya nazaran ülkede bayan nüfusunun yüzde 87’si hayatlarında en az bir kez bir çeşit fizikî, cinsel yahut ruhsal şiddetle karşılaşıyor.
Kocaları ya da erkek akrabalarından şiddet gören bayanlar ortasında asitli yahut bıçaklı taarruza uğrayanlar da var.
10 yıldır evli olan ve altı yaşında da bir oğlu olan Zarka da o bayanlardan birisi. Kocası bir çakıyla Zarka’nın burnunu kesti.
Zarka bu hücumun akabinde Kabil’de yüzünün eski halini alması emeliyle bir ameliyat geçirdi. Lakin Zarka, boşanırsa oğlunu kaybedeceğinden korkuyor.
“Dayağı rutin haline getirdi”
Tedavi sürecinden sonra BBC’ye konuşan Zarka, kocasından gördüğü şiddeti anlattı.
“Herkesten şüpheleniyordu” diyor. Kocasının kendisine yönelik yönelttiği suçlamaların akabinde ise günlük bir rutin haline gelen fizikî şiddetin geldiğini söylüyor.
“Bana ahlaksız biri olduğumu söyledi. Ona bunun hakikat olmadığını söyledim” formunda konuşuyor.
28 yaşındaki kocasının onu dövmesine alışık olduğunu lisana getiren Zarka, onun bu kadar ileri gideceğini hiç düşünmediğini söz ediyor.
Ameliyatı üç saat sürdü
Zarka, tedavisinden sonra aynaya baktığında duyduğu memnuniyeti lisana getiriyor: “Bugün aynada kendimi gördüğümde, burnum oldukça iyileşmişti.”
Üç saat süren ameliyat sırasında lokal anestezi altındaydı.
Savaşın parçaladığı ülkede bu çeşit bir yüz rekonstrüksiyonunu yapabilen az sayıdaki cerrahtan biri olan Dr. Zalmay Han Ahmedzay, hastasının kaydettiği ilerlemeden şad: “Ameliyatı çok başarılı geçti. Enfeksiyon yoktu – biraz iltihap vardı, lakin bu sorun olmadı.”
BBCDoktor Ahmedzay, ameliyatı fiyatsız olarak yaptı.Son on yılda kocaları, babaları ve erkek kardeşleri tarafından yaralanan düzinelerce bayan, Dr. Ahmadzai tarafından tedavi edildi.
Dr. Ahmedzay, yaşananları şu sözlerle pahalandırıyor: “İslam hukukunda yüz yaralanmalarına müsaade verilmez. Lakin İslam’dan evvel de var olan bu acımasız şiddet hâlâ devam ediyor.”
Uzun seyahat
Zarka, Kabil’in 250 kilometre güneyinde Pakistan hududuna yakın Kairkot bölgesinde çok yoksul bir aileden geliyor. Okuma yazma bilmiyor.
Köyü aktif bir biçimde Taliban’ın denetimi altında. Mahallî siyasetçiler ve militanlar ortasında yapılan hassas müzakereler, Zarka’nın Kabil’e tedavi için ulaşmasına yardımcı oldu.
Bu mühlet zarfında, Dr. Ahmedzay Covid-19’a yakalandı ve karısını salgın sebebiyle kaybetti. 49 yaşındaki tabip, vefatı sonrasında karısını Jalalabad kasabasına defnetti. Zarka, Kabil’e vardığında ise Dr. Ahmedzay işinin başına döndü.
“Bana geldiğinde durumu çok berbattı. Burnu makus bir formda iltihaplanmıştı” diyor Dr. Ahmadzai.
15 Haziran’da Zarka’yı inceleyen Dr. Ahmedzay sonrasında ona antiseptik ve anti-inflamatuar ilaçlar verdi. Solgun görünen ve kan pahaları yerinde olmayan hastasına çoklu vitamin tabletleri de veren Dr. Ahmedzay, yaklaşık beş hafta sonra Zarka’yı yine kabul etti ve onu 21 Temmuz’da ameliyat etti.
Dr Zalmay Han Ahmedzay‘Evlendiğimde yaşımı bile bilmiyordum’
Kocasıyla akran olan Zarka, o güne kadar büyükbaş hayvancılıkla geçimlerini sağladıklarını söylüyor.
Onayı olmaksızın küçük yaşta amcası tarafından eşiyle nişanlandırıldığını anlatan Zarka, “Çok gençtim. Ne hayat hakkında bir şey biliyordum ne de evlilik hakkında. Bırak evliliği, kaç yaşında olduğumu bile bilmiyordum” diye konuşuyor.
Takas evliliği
Yıllar sonra, kocasının dört kız kardeşinden biriyle evlenen amcası tarafından takas edildiğini öğrenen Zarka evliliği için, “Amcam gelinin bedelini ödeyemedi. Bu yüzden de beni o evliliğe karşı takas olarak verdi” biçiminde konuşuyor
Afganistan’daki birtakım ebeveynler kızlarıyla evlendiğinde damattan başlık parası alıyor. Yasadışı, lakin uygulama yaygın.
Düğünden sonra Zarka, kocasının tüm kız kardeşlerine de şiddetle saldırdığını fark eder, lakin neden olduğundan emin olamaz: “Uyuşturucu bağımlısı değildi, zihinsel meseleleri da yoktu.”
‘Mevt dehşetiyle yaşadım‘
Evliliklerinin birinci yılında Zarka’nın kocası öteki biriyle daha evlenmek ister.
O günleri, şu sözlerle anlatıyor Zarka: “Bana benden hoşlanmadığını ve öteki biriyle evleneceğini söyledi. Ben de o halde evlen dedim.”
Lakin kocası gelinin bedelini ödeyecek kadar para biriktiremez. Zarka, kocasının bu andan itibaren hayal kırıklığı ve öfkesinin yarattığı düşünceyi taşıdığını söylüyor: “Beni dövüyordu ve vefat kaygısıyla yaşıyordum.”
Kocasının fizikî şiddeti artınca Zarka, babasına onu kurtarmasını söyler. Mayıs ayında da ailesinin meskenine kaçar. Kocası ise meskenden ayrılmadan evvel kendisine söylemeyen Zarka’yı aramaya başlar.
“Bir gece kaldıktan sonra, büyük bir bıçakla sabah ailemin konutuna geldi. Babama beni kendisine teslim etmesini söyledi. Ancak babam ve kuzenim, onlara bir kefil getirmemesi halinde beni kocama teslim etmeyeceklerini söyledi. Zati kim ona kefil olabilirdi ki?”
Fakat o denli olmaz. Kocası, Zarka’nın ailesine teminat veren kefillerle birlikte Zarka’yı meskenine götürür. Meskene vardıklarında ise durum daha da kötüleşir.
Dr Zalmay Han Ahmedzay“Nefes almakta zorlandım”
“Ailemin konutundan döndüğümde beni tekrar dövdü ve bıçaklayacağını söyledi” diye konuşan Zarka, kocasının kendisini burnunu kesmekle tehdit edince bir komşu konutuna kaçar.
Komşuları, Zarka’nın kocasını durdurur. Fakat bu süreksiz bir geri çekilme olur: “Ailemin konutuna götürme vaadinde bulundu. Ancak evvel kendi konutumuza gitmemiz gerektiğini söyledi.”
Lakin bu bir tuzaktır. Kocası Zarka’yı diğer bir boş konuta götürür. Bahçeye sürüklenen Zarka, kocasının o anlarda bir de tüfeği olduğunu belirtiyor: “Neden kaçıyorsun diyerek beni kavradı. Küçük bir bahçeydi. Kelamlarından sonra cebinden çıkardığı bıçakla burnumu kesti.”
Zarka, kocasının kendisine müsaade vermeden ailesinin meskenine gittiği için ona saldırdığını söylüyor: “Meğer bu durum onu rezil etmiş.”
“Çok acı vericiydi ve çok kanamıştım. Ayrıyeten nefes almakta da zorlandım” diye anlatıyor o anlarını ve şöyle devam ediyor: “Çığlıklarını duyan yakındaki konutlardan beşerler yardım etmeye geldi. Bir komşu burnunun dilimlenmiş kesimlerini bulmayı başardı. Yaşadığımız yerdeki bir doktora gittik, fakat hekim kopan burnumun tekrar bağlamanın mümkün olmayacağını söyledi.”
BBCAilesinden intikam daveti
Zarka, akın sonrasında iyileşmeye çalışırken kendisini ‘kalbi kırılmış’ ve ‘çirkin’ hissettiğini söylüyor.
Babası ve erkek akrabaları ise atak sonrasında kocasından intikam almak isterler, lakin kocasını bulamazlar.
Zarka, “Ailem çok sonlandı. Bunu nasıl yapabileceğini merak ettiler ve onu bulurlarsa öldürmekle tehdit ettiler. Babam ve amcalarım ona kefil olanların konutlarına ateş açtı” kelamlarıyla ailesinin yansısını anlatıyor.
Lakin polis kocasını ailesinden evvel yakalar ve cezaevine koyar.
Zarka yaşadığı yerdeki hastanede tedavi edilmeye başlar. Lakin tedavi süreci kâfi olmaktan uzak kalır ve hastane de rekonstrüktif cerrahi açısından çaresiz olduğunu belirtir.
“Ameliyatta hangi biçimi verirlerse versinler. Seveceğim. Yalnızca bir burnum olsun yeter” halinde düşündüğünü söyleyen Zarka’nın yüzü kanlı bir fotoğrafı toplumsal medyada yayılır. Akabinde da fotoğraf Dr. Ahmadzai’nin dikkatini çeker.
Toplumsal medyada Zarka’ya fiyatsız bir hizmet vereceğini duyuran Dr. Ahmadzai, birebir vakitte Zarka’nın ikamet ettiği eyalet yetkilileriyle de temasa geçer ve Zarka’nın Kabil’e getirilmesini sağlar.
Akabinde da Dr. Ahmadzai, takımıyla birlikte ameliyat eder.
BBCHekimi: “Daha da iyiye gidecek”
“Önce burnunun orta kısmında bıçakla kesilmiş yerden çalışmaya başladık” diyen Dr. Ahmadzai ameliyatı şöyle anlatıyor: “Nazolabial kıvrımlardan (burun etrafındaki deri) doku aldık ve rekonstrüksiyon ameliyatı yaptık.”
Ameliyat lokal anestezi altında yapıldı ve Zarka neler olduğunu biliyordu.
“Doktor bana iyileşeceğimi ve burnumu geri alacağımı söyledi. İki aydır duymak istediğim şey buydu” diyen Zarka’nın tedavini sürecini Dr. Ahmadzai yakından izliyor. Dr. Ahmadzai, Gereksinim olması halinde ise lazer tedavisi yahut silikon implantlar uygulayacağını söylüyor.
Olağan kaideler altında Afganistan’da bu türlü bir ameliyattan 2 bin dolar alınacağını söz eden Dr. Ahmadzai, Zarka’ya 500 dolarlık da ilaç yardımı yaptı. Zarka’nın geleceği konusunda iyimse olan Dr. Ahmadzai, “Kan akışı olağan. Sonlar de iş görecek” diyor.
Zarka’nın bu tedaviden sonra bir de ruhsal danışmana muhtaçlığı olacak.
“Tek tasam çocuğum”
Zarka, hala kocasının ailesiyle olan oğlu için endişeleniyor.
“Üç aydır oğlum Mashooq’u görmedim. Onu çok seviyorum. Oğlumun benimle olmasını istiyorum,” diyen Zarka, babasının vahşetine direkt şahit olmadığı için oğlu için keyifli.
Zarka’nın oğlu şu anda kocasının annesinin yanında. Lakin hâlâ tam olarak nerede olduğunu bilmiyor. Zarka’nın para kazanmaması sebebiyle lokal yasalar velayeti babaya veriyor
Oğluyla farklı düşmenin kendisine ziyan verdiğini aktaran Zarka, “Onu çok özlüyorum, ne vakit bir şey yesem aklıma geliyor” diyor.
Zarka’nın babası ve amcası ise, oğlunu ziyaret mazeretiyle konutuna döndüğünde kocasının yapabileceklerinden ötürü kaygılı.
Zarka, “Bu yüzden çocuğu bırak dediler, lakin yapamam” diyor. Hiçbir kural altında kocasına da geri dönmeyeceğini söz ediyor:
“Ondan özgür olmak istiyorum. Artık kocamla yaşamak istemiyorum. Boşanma davası açtığımda çocuğun bana verilmeyeceğini düşünüyorum. Tek telaşım bu” diyor.
Cumhuriyet
