AFP
Koronavirüs salgınında Afrika’da şaşırtan bir formda düşük seviyede seyreden olay ve vefat sayıları ile yoksulluk ve kalabalık ortamlarda yaşama şartları ortasında bir irtibat olabilir mi?
Güney Afrika’da hadise sayılarının süratle düşmesi ve kıta çapında da düşük seyretmesi nedeniyle uzmanlar şaşırtan bir hipotez geliştirmeye başladı
Kalabalık kentler, berbat hijyen şartları, çok sayıda aile üyesinin tıpkı odayı paylaştığı şartlarda toplumsal uzaklık kurallarına uymanın imkânsız olması…
Bu şartların Afrika’da koroanvirüsün süratle yayılmasına neden olacağına dair ikazları uzmanlar aylardır yapıyor.
Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Sıhhat Bakanlığına bağlı Covid-19 şurasının lideri Profesör Salim Abdool Karim, “Nüfus yoğunluğu çok değerli bir faktör. Toplumsal arayı koruyamazsanız virüs yayılır” diyor.
Pekala ya bunun karşıtı de doğruysa? Bu şartlar birebir vakitte kıtadaki uzmanların aylardır başını kurcalayan muammaya tahlil de sunuyorsa? Yani yoksulluk Covid-19’a karşı savunma sağlıyorsa?
‘Bu bir muamma’
Salgının birinci periyotlarında tüm uzmanlar ve salgınla ilgili istatistiksel modellemeler Afrika’nın sorun yaşayacağı konusunda hemfikirdi.
Güney Afrika’nın en ünlü virüs uzmanı Prof. Shabir Madhi, “Tam bir felakete gerçek sürükleniyoruz” diye düşündüğünü söylüyor.
Getty ImagesEn iyimser varsayımlar bile ülkedeki hastanelerin ve kıtanın en gelişkin sıhhat sisteminin süratle çökeceğini öngörüyordu.
Halbuki Güney Afrika, salgındaki birinci dalgada, İngiltere’deki vefat oranından 7 kat altında bir oran kaydetti.
Burada ölümlerin kayda geçmesinde sorun yaşandığını düşünsek bile Güney Afrika ve kıtadaki başka ülkelerde hastaneler boş kaldı, dünyanın öbür ülkelerindeki koronavirüs grafiklerinde görülen keskin iniş ve çıkışlar yaşanmadı.
Prof. Karim, “Afrika ülkelerinin birçoklarında tepe noktaları görmüyoruz. Nedenini anlayamıyorum” diyor.
Prof. Madhi de birebir kanıda: “Bu bir muamma. İnanılmaz bir durum.”
Uzmanlar bugüne dek, Afrika’da salgın oranının düşük seyretmesinde nüfusunun genç olmasını etken olarak görüyordu. Çünkü kıtadaki yaş ortalaması, Avrupa’dakinin yarısı kadar.
Afrikalıların 80’li yaşlardaki nüfusu çok az olduğundan, virüsün olumsuz sonuçlarından etkilenme ihtimali de azalıyor.
Tony Blair Global Değişim Enstitüsü’nün bölge temsilcisi Tim Bromfield, “Yaş en büyük risk faktörü. Afrika’nın genç nüfusu onu koruyor” diye açıklıyor bu durumu.
Fakat salgın uzadıkça istatistik dataları artıyor ve uzmanlar Afrika’daki durumu yalnızca genç nüfus ile açıklamaktan kaçınıyor.
BBCProf. Karim’e nazaran “yaş çok büyük bir etken değil”.
Güney Afrika’da ve öteki birçok ülkede salgına karşı erkenden sert tedbirlerin alınması değerli bir rol oynadı. Maske konusunda kamuya net bildirilerin iletilmesi, oksijen tedarikinin tesiri de kıymetliydi.
Kimilerinin lisana getirdiği yükseklik ve sıcak iklim tesiri pek istek görmedi.
Birtakım uzmanlar ise kıtanın büyüklüğü ve ulaşım kontaklarının gelişkin olmamasını vakit kazandırıcı etkenler olarak görüyor ve gelecek aylarda salgının artacağını öngörüyor.
Prof. Karim ise “Afrika en berbat periyodu atlattı diyemem. Ancak salgının bir gün burada dehşetli bir formda yayılacağından emin değilim” diyor.
Öteki koronavirüsler müdafaa sağlamış olabilir mi?
Güney Afrika’nın Soweto kentindeki bir hastanede Aşı ve Bulaşıcı Hastalıklar Tahlil Ünitesi’nden araştırmacılar, kıtanın pandemi muammasının, gribe yol açan başka koronavirüslerle temaslı olup olmadığını araştırıyor.
Bunun için Johannesburg’da -180 derece saklanan beş yıllık kan örneklerini incelemeye karar vermişler.
Getty Images‘Gribe yol açan koronavirüs tiplerinin nüfus ortasında süratle bulaşması yoluyla Covid-19’a karşı bir çeşit bağışıklık kazanmış olabilirler mi?’ sorusuna karşılık arıyorlar.
Prof. Madhi, “Bu bir hipotez. Geçmişten gelen aşikâr bir seviyede bağışıklık, salgının burada neden (diğer ülkelerdeki gibi) yayılmadığını açıklayabilir” diyor ve ABD’deki araştırmalarda elde edilen dataların bu tezi dayanaklar göründüğünü söylüyor.
Nezle ve grip dünyanın her yerinde epey yaygın.
Fakat Güney Afrikalı araştırmacılar, bu hastalıklara yol açan virüslerin kalabalık ortamlarda daha iyi yayılması nedeniyle, yoksulluğun yaygın olduğu yerlerde yaşayanların bu virüslere daha fazla maruz kalıp Covid-19’a karşı daha fazla bağışıklık kazanmış olup olmadığı ihtimali üzerinde duruyor.
BBCEmsal problemlerin yaşandığı Hindistan üzere ülkelerde de birebir durum kelam konusu olabilir.
Prof. Madhi, “Afrika’da nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu bölgelerde Covid-19’a karşı korunmanın daha ağır olabileceğini, birçok insanın hiçbir belirti göstermemesi yahut hastalığı hafif geçirmesinin bundan kaynaklı olabileceğini” söylüyor.
Semptomsuz ve hafif olayların sayısı fazla
“Karşılaştığımız bu kadar çok semptomsuz insanı öteki türlü açıklayamam. Sayılar inanılmaz boyutta” diyor.
Lakin bu teoriye kuşkuyla bakanlar, gecekonduların yaygın olduğu Brezilya’da salgın sayılarının yüksek seyretmesini örnek gösterebilir.
Bu ortada, eski kan örneklerinin incelendiği laboratuvarda bir sorun çıkıyor.
Örnekler üzerinde yapılan denetimler, bunların saklandığı konteynerlerin sıcaklığında vakit içinde dalgalanmalar olduğunu gösteriyor. Bu ise böylesine titiz bir araştırmayı olanaksız kılıyor.
Çalışmayı yürüten tabip Gaurav Kwatra, “Büyük bir hayal kırıklığına uğradık. Hazırlığımızı yapmıştık, lakin bu hadise oldu” diye anlatıyor durumu.
Grup, yeni numuneler için araştırmaya devam ediyor. Lakin bu aylar alabilir. Bu ortada Afrika’daki izafî hafif salgın muamması devam edecek.
Cumhuriyet
