Koronavirüs: Diğer ülkeler vaka ve ölüm verilerinde hangi kriterleri baz alıyor?

Reuters

Türkiye’de 29 Temmuz’dan bu yana açıklanan koronavirüs bilgilerinde artık test sonucu müspet çıkan, teşhis konmuş hadise sayıları değil, semptom gösteren hasta sayıları açıklanıyor.

Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, evvelki gün yaptığı açıklamada, hadise ile hasta sözlerinin manalarının birebir olmadığını söyledi.

Koca, “O halde durumun özü şudur. Test sonucu müspet çıkanların her biri bir hadisedir. Bunların büyük kısmı belirti göstermeyen taşıyıcılardır. Kalan kısmı ise hastalık bulgusu olup tedavi altına alınan hastalardır. Bir kısmını konutta, değerli bir kısmını da hastanede takip ve tedavi ediyoruz. Hastanede tedavi altına aldıklarımızı ayrıyeten yatan hasta olarak raporluyoruz” dedi.

Fakat Türkiye’nin yapmış olduğu bu değişikliğe karşın, Dünya Sıhhat Örgütü’nün (WHO) yayımladığı datalarda hasta sayısı teyit edilmiş olay olarak görünmeye devam ediyor.

WHO’nun internet sitesinde Türkiye için teyit edilmiş Covid-19 hadise sayısı, Sıhhat Bakanlığı’nın toplam hasta sayısı ile örtüşüyor.

WHO, teyitli Covid-19 hadiselerini “Klinik işaret ve semptomlardan bağımsız olarak, Covid-19 enfeksiyonu taşıdığı laboratuvar sonuçlarıyla teyit edilmiş kişiler” olarak tanımlıyor.

Başka ülkeler, Covid-19 hadise sayılarını açıklarken hangi bilgileri baz alıyor?

İngiltere:

Birleşik Krallık genelinde günlük açıklanan datalarda, en az bir defa laboratuvar tahlilinde PCR test sonucu müspet çıkmış şahıslar olay olarak kabul ediliyor.

Hükümetin bahisle ilgili resmi sitesinde, test sonucu olumlu çıkan bireylerin ya örnek alındığı tarihte ya da sonucun bildirildiği tarihteki datalara eklendiği belirtiliyor. Bölgesel datalarda de kişinin ikamet yeri baz alınıyor.

Bir kişinin birden çok defa PCR test sonucunun müspet çıkması durumunda, bu kişi yinelenmiş değil, tek bir olay olarak bilgilere yansıtılıyor.

İngiltere’de de 1 Temmuz prestijiyle bilgilerin toplanmasıyla ilgili birtakım değişiklikler yapıldı ve bahisle ilgili bilgi notunda bu değişiklikler şöyle tanımlandı:

“Birleşik Krallık dataları, hem 1. Sütun hem de 2. Sütun testlerden gelen sonuçları içeriyor. 1 Temmuz tarihine kadar bu datalar başka farklı toplanıyordu. Bu da her iki metotla yapılmış testlerde olumlu çıkan bir kişinin tekrarlanmış data olarak yazılmış olduğu manasına geliyor. 2 Temmuz’da yapılan incelemede 30 bin tekrarlanmış hadise tespit edildi ve bunlar veritabanından çıkartıldı. Bu nedenle 2 Temmuz’da açıklanan olay sayısı, 1 Temmuz’a nazaran düşüş kaydetti.”

1. Sütun, sıhhat çalışanları için İngiltere Kamu Sıhhati ve Ulusal Sıhhat Hizmetleri’ne bağlı hastanelerde yapılan testleri kapsıyor. 2. Sütun ise tüm halka yapılan testleri içeriyor.

PA Media

ABD:

Dünyada en fazla koronavirüs hadisesinin ve can kaybının görüldüğü ABD ise kesin teşhislerin yanı sıra mümkün hadiseleri da datalarına ekliyor.

ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’nin (CDC) internet sitesinde yer alan bilgiye nazaran, 14 Nisan’dan bu yana olası olaylar ile kesin teşhislerin toplam sayısı açıklanıyor. Can kayıpları için de birebir biçimde hem olası olaylar hem de kesin teşhislerin toplam sayısı veriliyor.

CDC, teyit edilmiş kesin olay ya da mevti, “Covid-19 için doğrulayıcı laboratuvar olgusu kriterinin karşılanması” olarak tanımlanıyor.

Beklenen olaylarda ise üç kaide aranıyor:

• Covid-19 için doğrulayıcı laboratuvar testi olmamasına rağmen, klinik kriterlerin ve epidemiyolojik olguların sağlandığı durumlar
• Beklenen laboratuvar olgusunun olması ve klinik kriterlerin ya da epidemiyolojik olguların karşılanması
• Covid-19 için doğrulayıcı laboratuvar testi yapılmadan hayati göstergelere ait belirlenen bedellere ulaşılması

ABD’de bu kriterlere nazaran açıklanan toplam olay sayısı 7 milyonun, can kaybı da 200 binin üzerinde.

Çin:

Yeni tip koronavirüsün ortaya çıktığı Çin, hadise tanımlamasını salgının başlangıcından bu yana yedi defa değiştirdi.

Her değişiklikle birlikte hadise tarifinin da kapsamı genişletildi.

Çin, Mart ayında yapılan değişikliğe kadar, Türkiye’deki üzere test sonucu olumlu çıksa da asemptomatik olan bireyleri hadise sayısının içine dahil etmiyordu.

Çin, artık test sonucunun yanı sıra klinik bulguları ve asemptomatik bireyleri de olay sayılarına eklemeye başladı.

Çin Halk Cumhuriyeti Ulusal Sıhhat Komitesi tarafından açıklanan hadise sayılarında tedavi altında olan şahıslar, hadiselerin lokal bulaş olup olmadığı ve asemptomatik lakin teşhis konan şahısların sayılar da başka farklı açıklanıyor.

EPA

Hindistan:

Dünyada en fazla olay sayısına sahip ikinci, can kaybı görülen üçüncü ülke olan Hindistan’da datalar, Hindistan Tıp Araştırmaları Kurulu tarafından açıklanıyor.

Hindistan’da açıklanan bilgilerin odağında ise test sayıları yer alıyor. Dünyanın en kalabalık ülkelerinden biri olan Hindistan’da salgının birinci aylarında test kriterleri tenkit toplamıştı.

Hindistan, yaz aylarına kadar yalnızca salgının tesirli olduğu ülkelerden gelenlere test yapıyordu. Lakin daha sonra bu test kriterleri herkesi içine alacak formda genişletildi.

Ülkede Covid-19 teşhisi için PCR’nin yanı sıra TrueNat ve CBNAAT üzere farklı teşhis kitleri de kullanılıyor. Testlerin yapıldığı hastanelerden gelen sonuçlar tek bir merkezde toplanarak, açıklanıyor. Ayrıyeten, süratli antikor testleri de yapılıyor.

Hindistan da test sonucu olumlu çıkan olayları kesin teşhis olarak açıklıyor.

İtalya:

İtalya’da koronavirüs bilgileri, salgının birinci aylarında her akşam basın toplantısıyla duyuruluyordu. Lakin Mayıs ayından bu yana Sıhhat Bakanlığı tarafından internet sitesinde yayımlanıyor.

Yayımlanan günlük tabloda ülkenin her bir bölgesindeki olaylar, iyileşenler, hayatını kaybedenler, yapılan test sayıları üzere bilgiler paylaşılıyor. Vilayetlerdeki hadise sayılarına da bölge idareleri ya da Sivil Savunma üzerinden ulaşılabiliyor.

Test sonucu müspet çıkan hastalara ait bilgiler ise “hastanede tedavi gören semptomlu kişiler”, “yoğun bakımdakiler” ve “evde karantinada tutulanlar” alt başlıklarıyla farklı ayrı veriliyor.

Günlük tabloda salgının başından bu yana tespit edilen toplam hadise sayısı ve günlük olay artışı bilgileri de yer alıyor.

Hadiselerin kaçının temas takibi üzere tarama metotları sayesinde, kaçının hastalık belirtileri kuşkusu üzerine tespit edildiği bilgisi de paylaşılıyor.

Sıhhat Bakanlığı, bölgelerden gelen datalarla haftalık raporlar da yayımlıyor. Bu raporlarda da salgının gidişatı, okulların açılması üzere yeniliklerin tesirleri, olayların yaş ortalaması, virüsün en fazla yayıldığı yerler, hastanelerin doluluk oranları üzere bilgiler yer alıyor.

Brezilya:

Dünyada en fazla koronavirüs hadisesinin görüldüğü üçüncü ülke olan Brezilya, bilgilerini Sıhhat Bakanlığı’nın Covid-19 sitesi üzerinden açıklıyor.

Bu sitede, yeni olay sayısı, toplam olay sayısı, her 100 bin şahsa düşen hadise sayısı, mevt, toplam mevt ve her 100 bin bireye düşen vefat sayısı açıklanıyor. Ayrıyeten yeni olay ve vefat sayılarının 14 günlük hareketli ortalaması da gösteriliyor.

Brezilya’da açıklanan günlük hadise sayılarına klinik teşhis konulan, tomografi sonucunda bulgu tespit edilen ve PCR testi olumlu çıkan hastalar da ekleniyor. Antikor testi olumlu çıkanlar ise toplam hadise sayısına dahil ediliyor.

Brezilya hükümeti, Haziran ayında toplam vefat ve hadise sayısını açıklamayı bıraktı ve dataların yayımlandığı internet sitesini de kapattı.

Brezilya Devlet Lideri Jair Bolsonaro, bu değişikliğin Covid-19 bildirimlerini iyileştirmek için atılan adımların bir sonucu olduğunu söyledi.

Bu karar büyük reaksiyon topladı ve bahsin taşındığı Yüksek Duruşma hükümeti haksız buldu. Duruşma Lideri Alexandre de Moraes, gerekçeli kararda Sıhhat Bakanlığı’nın kamu sıhhati için dataların tamamını tekrar yayınlamaya başlamasına hükmetti.

Hollanda:

Hollanda Halk Sıhhati ve Etraf Enstitüsü (RIVM), salgının ağır olduğu devirlerde ülkedeki koronavirüs hadiselerine ait günlük açıklama yapıyordu. Temmuz ayından itibaren enfeksiyonların azalmasıyla birlikte, kamuoyu haftalık olarak bilgilendiriliyor.

RIVM tarafından yapılan açıklamada, gün gün yeni hadise sayıları, hastaneye ve ağır bakım ünitelerine kabul edilen yahut taburcu olan Covid -19 hastaları ile salgına bağlı olarak hayatını yitirenlerin sayıları yer alıyor.

RIVM, günlük ve haftalık yapılan test sayısını, bunlardan kaçının olumlu çıktığını ve müspet olay yüzdesini de, evvelki haftalarla mukayeseli olarak açıklıyor.

RIVM internet sitesinde, merkezi hükümetin koronavirüs gösterge tablosu da yer alıyor. Tabloda, virüsün üreme katsayısı, korona şikayeti ile doktora başvuran kişi sayısı, kanalizasyon ölçümü, huzurevlerindeki test ve hadise sayıları ve günlük mevt sayıları da detaylı biçimde aktarılıyor.

Hollanda’da resmi bilgilere nazaran şu ana kadar, 121 bin korona olayı ve 6 bin 406 mevt saptandı.

EPA

Rusya:

Rusya’da hükümet yetkilileri, koronavirüs salgınıyla ilgili açıklanan dataların sağlam olduğunu söylese de vakit zaman gerçeği ne kadar yansıttığına dair tartışmalar yapılıyor.

Rusya da öbür birçok ülke üzere, açıkladığı hadise sayısını yapılan PCR testi sonucunun müspet olması kriterine nazaran belirliyor.

Datalar günlük olarak ve bölgelere nazaran, hükümetin kurduğu Covid-19 bilgilendirme sitesinden yayımlanıyor.

Lakin Rusya’da temel tartışma yaratan bahis olay sayıları değil, can kayıpları oldu.

Rusya, test sonucu müspet olan Covid-19 hastalarının tedavi sırasında bir öteki sıhhat sıkıntısından ötürü hayatını kaybetmesi halinde, bu bireyleri koronavirüs kaynaklı vefat verisine eklemiyor.

Financial Times gazetesi, Mayıs ayında son beş yılın ortalama vefat datalarına kıyasla Rusya’da Covid-19 ilişkili ölümlerin açıklanandan yüzde 70 daha fazla olabileceğini bildirdi.

Rus yetkililer ise tezleri reddediyor ve datalarının sağlam olduğunu savunuyor.

Belçika:

Belçika’da Halk Sıhhati Enstitüsü’ne (Sciensano) federal kriz merkezinin internet sitesinde günlük ve haftalık olay, test ve mevt sayılarına ait detaylı bilgi yer alıyor.

Belçikalı yetkililer, salgının ağır olduğu periyotlarda kamuoyunu bilgilendirmek için günlük olarak canlı açıklamalar yapıyordu. Son iki aydır, bu açıklamalar haftalık olarak yapılıyor.

Sciensano tarafından günlük olarak, hastane ve ağır bakıma kabul edilen yahut taburcu olan hasta sayıları, hangi bölge, kent ve kasabada kaç hadise ve mevt olduğu, hasta ve ölenlerin yaşı, cinsiyeti üzere bilgiler de Belçika halkı ile paylaşılıyor.

Koronavirüs kuşkusuyla sıhhat kurumlarına başvuranlar ile yapılan test ve olumlu çıkan test sayıları da kamuoyuna açıklanıyor.

Belçika makamları, öbür ülkelerden farklı olarak, salgının başından bu yana konutlarda ya da yaşlı bakım merkezlerinde meydana gelen ve test yapılmamış kuşkulu vefatları de, koronavirüs istatistiklerine dahil ediyor.

Bu nedenle Belçika, nüfus başına en fazla vefatın kaydedildiği ülkeler ortasında yer alıyor. Belçika’da 117 bin olay ve 10 bin 1 vefat kaydedildi.

Cumhuriyet