Getty Images
Sivil toplum kuruluşu Avaaz’ın yaptığı bir araştırmaya nazaran geçen yıl, Facebook’ta sıhhatle ilgili paylaşılan yanlış bilgiler 3,8 milyar kişi tarafından görüldü ve Covid-19 krizi periyodunda bu yanlış bilgilerin eriştiği kişi sayısı büyük oranda arttı.
Araştırmayı yapan Avaaz, Facebook’un kamu sıhhati için “büyük bir tehlike oluşturduğu” görüşünde.
Hekimler, toplumsal medya sitesinde aşılarla ilgili ortaya atılan yanlış argümanların Covid-19 aşısı hazırlıklarını sonlandırabileceğini ve bu tezler nedeniyle muhtaçlık duyulduğunda yeteri kadar aşı bulunamayabileceğini söylüyor.
Facebook ise araştırma sonuçlarıyla ilgili şu açıklamayı yaptı:
“Avaaz’ın yanlış bilgilerin sonlandırılması gayesini biz de güdüyoruz. Global bilgi doğrulayan ağımız sayesinde, Nisan ve Haziran ayları ortasında Covid-19’la ilgili yayılan bilgiler için 98 milyon ihtar etiketi kullandık ve ziyana yol açabilecek 7 milyon içeriği kaldırdık.”
“2 milyardan fazla kişiyi sıhhat yetkililerinin kaynaklarına yönlendirdik ve biri Covid-19 hakkında bir link paylaşmaya çalıştığında onları sağlam sıhhat bilgilerine ulaştıran sitelere bağladık.”
Uydurma tedaviler
Tüm bu gayretlere karşın Avaaz, Facebook’ta yanlış bilgilerin sırf yüzde 16’sında ihtar etiketi olduğuna dikkat çekiyor.
Rapora nazaran araştırmacıların yanlış haber yaydıklarını tespit ettiği birinci 10 internet sitesinin Facebook’taki okur sayısı, Dünya Sıhhat Örgütü üzere resmi internet sitesinin okur sayısının neredeyse dört katı.
Sıhhatle ilgili yanlış bilgilerin büyük bir kısmı herkese açık sayfalardan paylaşıldı.
Bu sayfalardan 42’si, 28 milyondan fazla kişi tarafından takip ediliyor.
Yanlış bilgilerin kimileri şöyle:
- Bill Gates’in, Hindistan’da yarım milyon çocuğun felç olmasına yol açan bir çocuk felci aşısına takviye çıktığını argüman eden makale 8,4 milyon kişi tarafından okundu
- Ebola için kolloidal gümüş tedavisi üzere ölümcül hastalıklar için düzmece tedavi metotları öneren bir makale 4,5 milyon kişi tarafından okundu
- Karantinanın kamu sıhhatine ziyan verdiğini öne süren bir makale 2,4 milyon kişi tarafından okundu
Araştırmada ABD, İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya’daki hesaplar incelendi.
Avaaz’ı kampanya müdürü Fadi Quran, “Facebook’un algoritması kamu sıhhati için büyük tehdit” dedi ve şu yorumu yaptı:
“Mark Zuckerberg pandemi boyunca sağlam bilgi sağlanacağı kelamı verdi.
“Ama algoritması bu eforları sabote ediyor. Facebook’un 2,7 milyar kullanıcısını sıhhatle ilgili yanlış bilgiler yayan ağlara yönlendiriyor.
“Facebook algoritmasını zehrinden arındırmazsa ve bu viral olan palavralara maruz kalanlara düzeltmeler vermezse yanlış bilgi salgını pandemiyi daha da kötüleştirecek.”
‘Zehirli yalanlar’
Avaaz Facebook’a, sıhhatle ilgili yanlış bilgileri gören herkese, platform üzerinden bağımsız data doğrulama düzeltmeleri sağlaması davetinde bulundu.
İnsan hakları örgütü ayrıyeten, yanlış bilgiler içeren paylaşımların erişiminin zayıflatılması için Facebook’un sayfadaki görünürlüklerini aşağı çekmesi gerektiğini söyledi.
Dünya Tıp Derneği Lideri Prof. Frank Ulrich Montgomery, “Bu pandemi, aşıların ne kadar başarılı olduğunun güçlü bir hatırlatıcısı olmalı. Fakat onun yerine, aşı aksileri zehirli palavralarını ve komplo teorilerini yaymak için Facebook’u kullanıyor” dedi.
Avrupa Tıp Uzmanları Birliği Genel Sekreteri Dr. Joao Miguel Grenho da şu çağrıyı yaptı:
“Mark Zuckerberg bu palavra haber salgınını durdurmamıza yardım etmek için derhal harekete geçmeli.
“Aksi takdirde, aşı zıtlığıyla zehirlenenlerin sayısı arttıkça bu pandemiyle uğraş etmemiz de giderek zorlaşacak.”
Tahlil: Rory Cellan-Jones, BBC Teknoloji muhabiri
Facebook, sıhhatle ilgili tehlikeli efsanelerle uğraş ettiği konusunda ısrarcı davranıyor.
Facebook’un arama kutusuna ‘aşılar’ yazdığınızda da emniyetli bilgilere yönlendiriliyorsunuz.
Lakin öbür yandan Facebook’un hiçbir müdahalesi olmayan, palavra haber yayan binlerce küme ve birey de bulmak bir o kadar kolay.
Tipik örneklerden biri Kate Shemirani – kendisini Toksik Dünya’daki Doğal Hemşire olarak isimlendiriyor ve bu bahisteki niteliklerini sıralıyor.
Aslında, Covid-19 ve aşılarla ilgili yanlış bilgiler yaydığı şikayetleri üzerine Shemirani’nin hemşirelik kayıtları, Hemşirelik ve Ebelik Kurulu tarafından Temmuz ayında askıya alınmıştı.
‘Binlerce kişi öldü’
Fakat içeriğinin birden fazla aşılarla ilgili. Bu hafta da çocuk felci aşısının (polyo) felce neden olduğunu ve binlerce şahsa ziyan verip binlerce kişiyi öldürdüğünü argüman etti.
Cumhuriyet
