Science Photo LibraryYarasalar yeryüzünde 50 milyon yıldan uzun müddettir yaşıyor
Mathieu Bourgarel, vakit zaman Zimbabve’deki kutsal mağaraları ziyaret edebilmek için köylerin ileri gelenlerinden müsaade alıyor, yanında ruhları mutlu edebilmek için ikramlar getiriyor.
Maske takıyor, önlük ile üç kat eldiven giyiyor, karanlığa dalıyor, halat merdivenlerden aşağı iniyor ve mağaranın dar odalarında ilerliyor.
Yarasaların kokusu her yere sinmiş, beden dışkıları mağaranın tabanına kat kat yayılmış durumda. Bu, yeni yağmış bir karda, ağır ağır ilerlemek üzere.
Orta sıra, bir yarasa uykusundan uyanır üzere oluyor, uçmaya hazırlanır üzere kanatlarını açıyor.
Zimbabve’nin bu kısmında beşerler yarasaları “kanatlı ejderha”, “uçan fare”ya da kısaca “kötü olan” biçiminde isimlendiriyor.
Dünyanın geri kalanında olduğu üzere, uçabilen memeliler yanlış anlaşılıyor. Halbuki bu hayvanlar, yabanî ömür ekoloğu Bourgarel için, hoş ve inanılmaz varlıklar:
“Çok etkileyiciler” diyen Bourgarel devam ediyor: “İnsanlar bilmedikleri şeyden korkuyorlar.”
Bourgarel, Fransız araştırma enstitüsü CIRAD için virüsleri inceliyor. Zimbabve Üniversitesi’nden meslektaşlarıyla birlikte, örnek toplamak için yarasaların olduğu mağaraları ziyaret ediyor.
Laboratuvarda, bilim insanları yarasalardan kaynaklanan virüsleri ayrıştırıyor ve genetik dizilimini çıkarıyor. Bilim insanları çoktan farklı koronavirüsleri keşfetmiş durumdalar, bunlardan bir tanesi Sars ve Covis-19 ile tıpkı aileden.
Bu araştırma, insanların hasta olması halinde çabucak müdahale edebilmek için, yarasaların taşıdığı virüslerin genetik yapısını ve çeşitlerini inceleyen dünya çapında yürütülen çalışmaların bir modülü.
Zimbabve Üniversitesi’nden Dr. Elizabeth Gori, “Yerel halk, tarım yerlerinde gübre olarak kullanabilmek için dışkılarını toplama hedefiyle bu yarasaların hayat alanlarını sık sık ziyaret ediyor. İnsanlara bulaşabilir, bu nedenle bu yarasaların taşıdığı patojenleri bulmak hayati” diyor.
Yarasa uzmanları, yarasaların hayatlarını tehdit eden temelsiz endişe ve efsaneleri gidermek için, “Yarasaları Suçlamayın” isimli bir kampanya başlattılar.
Uzmanlar, yarasaların, yeryüzündeki en az anlaşılan ve kıymet verilen hayvan çeşidinden biri olduğunu söylüyorlar.
Yarasalarla ilgili dehşetler ve efsaneler, Covid-19 nedeniyle artmış durumda.
Yarasalarla ilgili gerçekler:
- Yarasalar, nitekim uçabilen tek göğüslü
- Böcek yiyen yarasalar, eserlere verilen ziyanı azaltarak ABD’deki çiftçileri her yıl 3,7 milyar dolarlık masraftan kurtarıyorlar
- 500’den fazla bitkinin döllenmesi yarasalara bağlı
- Yarasalar, ömür alanlarının daraltılması, iklim değişikliği, avlanma ve öbür nedenlere bağlı olarak tehlike altındalar
Kaynak: Bat Conservation International
Dünya çapında bu kadar probleme yol açan yeni tip koronavirüsün kesin kaynağı bulunamadı. Lakin bilim insanları, insanlara bir hayvan aracılığıyla, bu muhtemelen bir yarasa, bulaştığı konusunda hemfikir.
Bu, yarasaların suçlanması gerektiği manasına gelmiyor, sorunun kökeninde bizim bu hayvanlarla giderek artan etkileşimimiz yatıyor.
Pek çok salgın, insanların doğayı tahrip etmesiyle alakalı.
Büyükbaş hayvan beslemek, soya fasulyesi yetiştirmek ya da yollar ve meskenler inşa etmek için ormanlar ya da çayırlar yakıldığında, yabanî hayvanların, beşerler ve çiftlik hayvanları ile temas ihtimalleri artıyor. Bu da virüslere bulaşmaları için fırsat sağlıyor.
Porto Üniversitesi’nden Ricardo Rocha, “Yarasaların, öteki göğüslü hayvanlar üzere, tehlikeli hastalıklara karşı gerçek bir risk taşıdıkları reddedilemez” diyor.
Fakat yarasa çeşitlerindeki (1400 ya da üzeri) insanları enfekte eden virüslerin sayısı, kuşlar, kemirgenler ya da evcil hayvanlar üzere öteki hayvanlardaki insanlara bulaşabilen virüslerin sayısı ile benzerlik gösteriyor.
BBC2000’den beri Borneo’da 50 bin metrekareden fazla alan yok olduBilim beşerler yeni ortaya çıkan her dört bulaşıcı hastalıktan üçünün insanlara hayvanlardan bulaştığını iddia ediyor.
Bu bahisteki ihtar, 2002 yılında Çin’de Sars virüsü ortaya çıktığında ve dünya çapında 800 kişinin vefatına yol açtığında yapıldı.
Rocha, bir tipi ya da oburunu suçlamak yerine tabiat ile bağlantımızı gözden geçirmemiz gerektiğini söylüyor. Rocha, yarasaların sağlıklı bir ekosistem ve insan hayatı için vazgeçilmez olduklarını belirtiyor.
Yarasalar, tarım eserlerine üşüşen böcekleri denetim altına alıyor. Tropik bölgelerdeki kakao ve vanilya üzere bitkiler, döllenme için onlara muhtaçlık duyuyor.
Yağmur ormanlarındaki ağaçların tohumlarını etrafa yayıyorlar ki bu da iklim değişikliği ile gayrete yardımcı oluyor.
BBCYarasalar Meksika’daki bir mağaradan çıkıyorGlasgow Üniversitesi’nden David Robertson, insanlardan hayvanlara bulaşan hastalıkların yayılımının, insanların bu hayvanların ömür alanına tecavüzünden kaynaklandığını söylüyor ve yarasaların şeytanlaştırılmasının “korkunç sonuçları olacağını” kaydediyor.
Robertson, Covid-19’un öncüllerinin yarasalarda muhtemelen on yıllardır var olduğunu kaydediyor.
Peru, Hindistan, Avustralya, Çin ve Endonezya’dan Covid-19 nedeniyle yarasaların öldürüldüğüne ya da öldürülmeye çalışıldığına ait haberler geliyor.
Bilim insanları, bu cins hareketlerin yarasa tiplerinin tehlikeye girmesine hatta hastalığın daha da yayılmasına sebep olabileceği ikazında bulunuyor.
BBCBazı tropik bitkileri dölleyen yarasalar onların tohumlarını çok uzaklara taşıyorYarasalar yüz yıllardır beşerlerle birlikte yaşıyor, bu her iki çeşidin de iyiliği içindi.
Portekiz’deki Coimbra Üniversitesi’nin 18’inci yüzyıldan kalma kütüphanesinde yarasalar 300 yıldan fazla müddettir yaşıyor ve böylelikle el yazmalarını böceklerden koruyor.
Burayı alacakaranlıkta ziyaret ederseniz, kütüphanenin pencerelerinden dışarı süzülerek sokaklarda uçtuklarını görebilirsiniz.
Ricardo Rocha, yarasaların ekosistemin sağlıklı olmasını sağlayan karmaşık doğal yapının bir kesimi olduklarını hatırlatıyor, “Tarihteki bu bahtsız andan çıkarılacak bir ders varsa o da şu ki doğayı hasta etmek, bizi hasta eder” diyor.
Cumhuriyet
