Getty Images
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, İngiltere’de yapılan araştırma sonucu “Şimdiye kadar vefat nispetini azaltan birinci ilaç” olarak açıklanan Deksametazon ilacının, Türkiye’de koronavirüs salgını başladığından beri hastaların tedavisinde kullanıldığını açıkladı.
BBC Türkçe’ye konuşan doktorlar, ilacın koronavirüs tedavisindeki tesirinin ‘şaşırtıcı olmadığını’, on yıllardır çeşitli illetlerin tedavisinde kullanılan kortizon ilacı Deksametazon’un salgından evvel de ağır bakımda teneffüs ezası çeken hastalar için kullanıldığını söyledi.
Oxford Üniversitesi öncülüğünde İngiltere’de yapılan kapsamlı bir araştırma, “deksametazon” isimli ucuz ve kolay bulunabilen bir ilacın Covid-19 virüsüyle uğraşta kıymetli bir rol oynayabileceğini açıkladı.
- Deksametazon: Koronavirüsle savaşta ‘şimdiye kadar irtihal orantısını azaltan birinci ilaç’
Araştırmada ilacın teneffüs cihazına bağlı hastalarda mevt riskini üçte bir, oksijen verilen hastalarda ise beşte bir nispetinde azalttığı ortaya kondu.
Ucuz olması nedeniyle ilacın yüksek vaka sayısıyla baş etmekte zorlanan fakir devletler için de yararlı olacağı belirtilen Deksametazon’un yüksek risk öbeğindeki hastalarda tesirli olduğu görüldü.
İlaç denemesinde hastanede tedavi gören 2000 hastaya deksametazon verildi ve sonuçlar, bu ilacı almayan 4 bin hastanın doneleriyle kıyaslandı. İlaçla teneffüs cihazına bağlı hastaların irtihal riski nispeti yüzde 40’tan yüzde 28’e düştü.
Araştırma heyetinin lideri Prof. Peter Horby, “Bu şimdiye kadar irtihal nispetini azaltan tek ilaç” dedi.
İlacın Türkiye’de de kullanıp kullanılmadığı merak konusuyken, dün düzenlenen basın içtimasında konuşan Fahrettin Koca, kortizon ilacı olan Deksametazon’un Türkiye’de salgının başından beri ağır bakımda ileri radde teneffüs kasveti olan koronavirüs hastalarının tedavisinde kullanıldığını söyledi.
Koca, Bilim Heyeti tarafından hazırlanan rehber ve tedavi algoritmasında ilacın konum aldığını ve en başından beri bilhassa ‘sitokin fırtınası’ olan hastalarda kullanıldığını belirtti:
“Başından beri kullandığımız lakin hangi hastaya kullandığımızın da net makul olduğu, bilhassa riskli teneffüs kasveti olan hastalara hem umumi hem de gayeye yönelik bu ve gibisi ilaçları kullandığımızı ve rehberimizde olduğunu, bunun Türkiye’nin kendi algoritmasının ne kadar geniş ve evvelden önlem aldığını göstermek açısından da kıymetli olduğunu söylemek istiyorum.”
Kimi bilim kişileri ilacın yan tesirlerine karşı uyarıyor
Onlarca yıldır çeşitli marazlar için kullanılan bir çeşit kortizon ilacı Deksametazon’un COVID-19 tedavisinde kullanılmasına karşı ‘temkinli’ yaklaşan bilim kişileri da var.
Birtakım mütehassıslar ilacın dozajı ve zamanlaması konusunda ehil malumata sahip olunmadığı için yanlış tasarrufun, hastalara zarar verebileceğine işaret ediyor.
Leuven Üniversitesi Tıp Fakültesi tedrisat üyesi Prof. Dr. Geert Meyfroidt da ilaca ait araştırma sonuçlarının, ilmî mecmualar aracılığıyla değil de yerküre çapında daha süratli kullanılabilmesi için, bir basın bülteni aracılığıyla duyurulduğunu düşünüyor.
Belçikalı profesör, tüm yerkürede isteyen herkesin kolaylıkla ve ucuza ulaşabileceği ilacın süratle yaygın bir biçimde kullanılmasının kendisini biraz endişelendirdiğini söylüyor.
BBC Türkçe’ye konuşan Bilim Şurası üyesi Sema Turan da “Bu çalışma öncelikle bir tıp mecmuasında yayımlanmalı ve ondan sonra detaylı konuşulmalıdır” diyor.
Frankfurt kentindeki Goethe Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyonoloji Kısmı Lideri Maria Vehreschild, ilacın yan tesirleri üzerinde çalışılmasının da kıymetli olduğuna dikkat çekiyor.
Hannover Tıp Fakültesi’nden Pnömolog Tobias Welte de “Elde edilen sonuçlar bağımsız ve tam yetkili bilir insanlar tarafından incelemeden araştırmayı değerlendiremezsiniz” diyor.
Regensburg Üniversite Hastanesi Enfeksiyonoloji Kısmı’ndan Bernd Salzberger ise deksametazon hususunun virüse karşı vücudun bağışıklık cevabını frenleyebileceğine ve bunun da virüsün yok edilmesini yavaşlatabileceğini savunuyor.
Getty ImagesÖte yandan Yerküre Sıhhat Örgütü Lideri Tedros Adhanom Ghebreyesus ilacın ağır korona hastaları için hayat kurtarıcı olabileceğini söyledi.
Belçika Halk Sıhhati Enstitüsü (Sciensano) Viral Marazlar Kısmı Yöneticisi Steven Van Gucht, ilacın, oksijen yoksunluğu yahut mekanik teneffüs desteğine muhtaçlık duyan hastalarda mevt orantısını yüzde 30’a kadar düşmesinin ‘çok iyi bir sonuç’ olduğunu belirtti.
Ghent Üniversitesi’nden akciğer marazları bilirkişisi Prof. Dr. Bart Lambrecht ise, Covid-19 hastalarındaki iltihap probleminin, kolay bulunan ve çok ucuz bir ilaçla ortadan kaldırılabildiğini vurgulayarak, bunun çok değerli bir adım olarak pahalandırıyor.
Bilim Şurası üyesi Ünal: Beklediğimiz ve bildiğimiz bir sonuçtu
BBC Türkçe’ye konuşan Bilim Şurası üyesi Prof. Dr. Serhat Ünal, Türkiye’de de COVID-19 tedavisinde kullanılan ilacın işlevini şöyle açıklıyor:
“Vücuda rastgele yabancı bir mikrop girdiğinde savunma sistemi esasen buna yanıt verir lakin koronavirüs başkalarından farklı olarak çok farklı sistemi uyarıyor. Bunu da sitokin fırtınası yani immün sistemin çok çokça çalıştığının göstergelerinden anlıyoruz.”
“Fazla çalışan immün sistemi vücuda hasar veriyor. Akciğerde koronavirüsün yaptığı hasardan fazla, immün sistem vücuda yani kendi kendisine zarar veriyor. O yüzden tedavide bir taraftan virüsün çoğalmasını engelleyecek ilaçlar başlanırken, bir taraftan da immün sistemimizde çokça tetiklenme olmuşsa, akciğerimize hasar vermesin diye immün sistemin suratını yavaşlatıcı ilaç veriyoruz. Kortizon da bu öbekte bir ilaçtır.”
Türkiye’de şu ana dek COVID-19 tedavisinde Deksametazon’un muadili sayılabilecek bir farklı kortizon ilacının kullanıldığını söz eden Ünal, bu ilaçların ‘keskin bıçak’ olduğunu söylüyor:
“Biz hidrokortizon kullanıyoruz. Kortizon, hidrokortizon, deksametazon hepsi birebir küme ilaçlar. Onlar deksametazonun iltihap önleyici tesiri biraz daha çokça olabileceği için araştırmada deksametazonu tercih etmişler. Bizler de bundan sonra deksametazonu tercih edebiliriz ki aslında kullanıyoruz, esasında bunların hepsi kortizon.”
“Bu ilaçlar keskin bıçaktır; bir taraftan iyileştirir ancak bir taraftan zarar verebilir. Aslında tedavideki tesiri bizim açımızdan yeni bir malumat değil, yalnızca İngiltere’de deksametazon ile yapılan klinik çalışmaların sonuçları yeni çıktı. Beklediğimiz ve bildiğimiz bir sonuçtu.”
Ünal, bu ilacın direkt COVID-19’a yönelik bir ilaç olmadığının altını çiziyor ve “Virüsün yarattığı immün sistem alevlenmesine karşı, alevlenmeyi azaltıcı bir ilaç” diyor.
‘Bu yalnızca COVID-19’a has, antiviral bir ilaç değil‘
Türk Tabipler Birliği Covid-19 İzleme Öbeği Üyesi Prof. Dr. Tahassür Kurt Azap, bu ilacın pek çok illette kullanıldığını ve COVID-19’a has olmadığını söylüyor.
Kortizonların immün sistemdeki ölçüsüz cevap durumlarını düzenlemeye yönelik olarak pek çok illette sıklıkla kullanıldığını belirten Azap, salgından evvel de ağır bakımda teneffüs yetmezliği yaşayan hastaların tedavisinde kullanıldığını tabir ediyor.
Araştırmada ilacın koronavirüs hastalarının tamamının tedavisinde değil, yalnızca teneffüs cihazına muhtaçlık duyan hastalarda kullanıldığını hatırlatan Azap, ‘koronavirüsten korunmak için’ kullanılabilecek bir ilaç olmadığının altını çiziyor:
“Bu bir antiviral ilaç ya da covid19’a has bir tedavi değil. Teneffüs cihazına bağlı hastalarda kullanılır. Likit tedavisi, oksijen tedavisi üzere destek tedavilere ek olarak verilecek bir ilaçtır. Tek başına marazın ilacı değildir. Bu çalışmanın dataları elbette değerli ancak tek bir çalışma ehil değil, hasta kümesinin yanı sıra gayrı destek tedavilerin de irdelenmesi gerekiyor.”
Fundanur Öztürk’ün haberi.
Cumhuriyet
