Getty Images23 memleketin nüfusunun yüzyılın ahir yarıya ineceği düşünülüyor
Yeni bir araştırma global seviyede, doğum orantılarının insanlığın geleceğini etkileyecek süratte bir düşüş gösterdiğini ortaya koydu.
Doğum nispetlerindeki düşüş eğiliminin devam etmesi halinde mütehassıslara nazaran yüzyılın ahir derhal bütün memleketlerin nüfusu azalabilir ve bu topluluklar üzerinde “inanılmaz” tesirler yaratabilir.
Göç, coğrafi özellikler, demografik özellikler ve sosyo ekonomik faktörler de katılarak farklı senaryoların ortaya çıkarıldığı araştırmaya nazaran aralarında İspanya ve Japonya’nın da bulunduğu 23 devletin nüfusu 2100 yılında bugünkünün yarısına inmiş olabilir.
Türkiye, nüfusu 2017’ye nazaran azalmayacak, lakin doğum nispeti giderek düşecek ve 110 milyon civarında en yüksek seviyesine ulaştıktan sonra yüzyılın ahir bunun geçmişine düşeceği öngörülen memleketlerden biri.
Bunun bir diğer sonucu da memleket nüfuslarındaki ‘yaşlanma’ olacak. Birtakım devletlerde o yıl doğan çocukların sayısı kadar insan da 80 yaşına basacak.
NELER OLUYOR?
Doğurganlık nispeti, yani bir bayanın doğurduğu ortalama çocuk sayısı bütün dünyada düşüyor.
Bu orantı 2,1’in altına düşmeye başladığında nüfus da azalmaya başlıyor.
1950 yılında bayanların doğum orantısı ortalama 4,7’ye kadar çıkmıştı.
Washington Üniversitesi’nin sıhhat istatistiklerini kıymetlendiren kısmından eksperler (Institute for Health Metrics and Evaluation) 2017’ye gelindiğinde doğum orantılarının dünya çapında ortalama 2,4’e kadar gerilediğini belirlediler.
Bilim mecmuası Lancet’te yayınlanan araştırmaya nazaran, bu düşüş suratı devam ettiği takdirde 2100 yılında 1,7’ye kadar düşmüş olacak.
Bunun sonucu olarak da 2064 yılında 9 milyar 700 milyon ile doruğuna ulaşması beklenen dünya nüfusu yüzyılın ahir 8 milyar 800 milyona inecek.
Araştırmayı yapanlardan profesör Christopher Murray BBC’ye “Bu çok büyük bir hadise. Dünyanın büyük bir kısmında nüfusun doğal olarak azaldığı bir periyoda geçiliyor” diyor.
Profesör Murray “Bunu bütün boyutlarıyla kavramak ve ne kadar büyük bir vukuat olduğunu görmek gerçekten kolay değil. Toplulukların bu değişime mütenasip bir formda yine örgütlenmesi gerekecek.
DOĞUM ORANTILARI NEDEN DÜŞÜYOR?
Doğum nispetlerindeki düşüş doğurganlık tartışılırken gündeme gelen sperm sayımındaki düşüş üzere hususlarla ilgili değil.
Bu değişim, daha çok bayanın eğitime ve çalışmaya yönelmesi ve doğum denetim formüllerine daha rahat erişebilmesi ile ilgili ve bayanlar bu değişikliklerin sonucu olarak daha az sayıda çocuk sahibi olmayı seçiyorlar.
Nüfus artış nispetinin düşüşü bu bakımdan büyük bir muvaffakiyet hikayesi aslında.
EN ÇOK HANGİ MEMLEKETLER ETKİLENECEK?
Hesaplamalara nazaran eğilimler değişmediği takdirde en çok etkilenecek devletlerden Japonya’nın, 2017 yılında eriştiği en yüksek nüfus seviyesi olan 128 milyon yüzyılın ahir 53 milyonun altına düşebilir.
İtalya’nın nüfusunun da emsal bir halde benzeri bir devir dilimi içerisinde 61 milyondan 28 milyona düştüğüne tanık olabiliriz.
Dünya çapındaki bu değişikliğin en çok etkileyeceği 23 devlette nüfusun yüzyılın ahir yarıdan fazla azalması bekleniyor. Bu devletler arasında İspanya, Portekiz, Tayland ve Güney Kore de var.
Profesör Christopher Murray bunun “akla hayale sığması güç” bir değişim olduğunu söylüyor.
Şu anda dünyanın en kalabalık nüfusuna sahip memleketi olan Çin dört yıl sonra 1 milyar 400 milyon ile tepe yapacak lakin onun da nüfusunun yüzyılın ahir neredeyse yarıya inerek 732 milyon olması bekleniyor. O devir dünyanın en kalabalık memleketi Hindistan olacak.
Türkiye, yüzyılın ahir, nüfusu 2017’ye kıyasla azalmayacak devletlerden biri. Lakin nüfusunun, otuz-kırk yıl kadar giderek düşen bir orantıyla da olsa artması ve 110 milyon civarına tırmandıktan sonra gerilemeye geçerek, yüzyılın ahir 101 milyon civarında olması öngörülüyor.
İngiltere ise 2063 yılında 75 milyon ile nüfusunun doruğuna ulaşacak ve 2100’de tekrar 71 milyona düşecek.
Lakin mütehassıslar devletlerin ötesinde global bir problemle yüzyüze olunduğunu, 195 devletten 183’ünde doğum nispetlerinin mevcut nüfusun azalmasına yol açacak seviyeye indiğini söylüyorlar.
Getty ImagesSadece nüfusun büyüklüğü değil yaşlı-genç istikrarı de değişiyorNÜFUSUN AZALMASI NEDEN ISTENILMEYEN OLSUN?
Dünya nüfusunun azalmasının etraf için eksiksiz bir haber olduğunu, daha az nüfusun karbon salımlarını azaltacağını, orman yerlerinin daha az tahrip olacağını düşünebilirsiniz.
Profesör Murray’e nazaran bunların hepsi hakikat fakat bir sorun var: Nüfus yapısı değişiyor ve insan nüfusunun yaş ortalaması yükseliyor. Nüfusta yaşlıların orantısının artması ise bir seri olumsuz tesir yaratıyor.
Çalışma nüfus yapısına ait şu çarpıcı iddiaları ortaya koyuyor:
- Beş yaşın altındaki dünya nüfusu 2017’de 681 milyon iken, 2100 yılında 401 milyona düşecek.
- 80 yaşın üzerindeki dünya nüfusu 2017’de 141 milyon iken, 2100 yılında 866 milyona çıkacak.
Profesör Murray “Bu durum devasa bir toplumsal değişime yol açacak. Bundan korku duyuyorum zira 8 yaşında bir kızım var ve onun yaşayacağı dünyanın nasıl bir mekan olacağını merak ediyorum” diyor.
Bu kadar büyük bir yaşlı nüfusun olduğu bir dünyada, kim vergi ödeyecek? Yaşlıların bakım ve sıhhat hizmetleri nasıl finanse edilecek? Yaşlılara kim bakacak? Beşerler o yıllarda, bugünkü üzere bir gün emekli olabilecekler mi?
Bunlar cevabı çok çetin sorular. Profesör Murray “Yumuşak bir geçiş yapmamız gerekiyor” diyor.
BU SORUNUN TAHLILI VAR MI?
İngiltere üzere doğum nispeti düşük devletler bunu göç ile telafi ettiler. Ama dünyanın bütün memleketlerinin nüfusu azalmaya başladığında göç bir tahlil yolu olmaktan çıkacak.
Profesör Murray “Sınırları açıp açmamanın hükümetlerin tercihi olduğu bir noktadan, memleketlerin ehliyetsiz sayıdaki göçmenleri kapmak için birbiriyle yarışma ettiği bir mekana sahih gidiyoruz” diyor.
Nüfus küçülmesiyle şimdiden yüzyüze olan birtakım devletler analık ve babalık müsaadelerini artırma, ücretsiz çocuk bakı hizmeti sağlama, çocuk sahibi olmayı mali olarak teşvik etme üzere yollara başvuruyor. Lakin bunlar eğilimleri bilakis çevirebilecek çapta bir değişim yaratmıyor.
İsveç bu yolların birçoklarını deneyerek doğum nispetini 1,7’den 1,9’a çıkarabildi ancak başka memleketler bu kadar bile başarılı değil. Singapur’da doğum nispeti şu anda 1,3 yani nüfus fiilen her gün eksiliyor.
Profesör Murray “İnsanların bu durumu inanılmaz bularak gülüp geçtiğini görüyorum. Bayanlar biraz daha fazla doğum yapmaya karar verir ve sorun olmaz diye düşünüyorlar. Lakin gerçek bir tahlil bulunamazsa bir kaç yüzyıl sonra insanlığın yokoluşuna kadar gidebilecek bir eğilim bu” diyor.
Eksperler bir yandan da nüfustaki azalma eğilimine karşı alınacak tedbirlerin, bayanların eğitim, iş hayatı ve doğum denetimi meydanlarında büyük savaşlarla kazanılmış haklarında gerilemeye yol açmaması gerektiği ihtarında bulunuyor.
AFRİKA’DA NELER OLACAK?
Dünyanın umumunda makbul olan eğilimler Sahra altı Afrika’da farklı bir seyir gösteriyor.
Sahra altı Afrika nüfusunun yüzyılın ahir üçe katlanarak 3 milyarı aşması bekleniyor.
Araştırmaya nazaran Nijerya 2100 yılında 791 milyona ulaşan nüfusuyla, o sırada Çin’i geçmiş olan Hindistan’dan sonra dünyanın en büyük nüfuslu 2. memleketi olacak.
Profesör Murray “Bu durum dünyanın bir çok devletinde Afrika kökenli nüfusun artması sonucunu yaratacak. Irkçılık konusundaki sıkıntılarla global seviyede yüzleşilebilmesi daha da hayati bir kıymet kazanacak ” diyor.
NÜFUSUN BIREBIR KALMASI İÇİN NEDEN DOĞUM ORANTISININ 2,1 OLMASI GEREK?
Bir çocuğu iki kişi yarattığına nazaran insanlığın tıpkı sayıda kalabilmesi için doğum orantısının 2 olmasının ehil olduğu düşünülebilir.
Gelgelelim sıhhat sisteminin en güçlü olduğu devletlerde bile kimi çocuklar yetişkinliğe kadar yaşayamıyor. Başkaca yeni doğan bebekler arasında erkek orantısı çok az bir fazlalık gösteriyor. Bu nedenlerle gelişmekte olan memleketlerde nüfusun birebir kalabilmesini sağlayacak nüfus orantısının 2,1 olduğu düşünülüyor.
Çocuk vefat nispetlerinin yüksek olduğu devletlerde bu orantının daha yüksek olması gerekebilir.
Cumhuriyet
