Libya’nın 5 Şubat’ta seçilerek vazifeye gelen süreksiz Ulusal Birlik Hükümeti’nin Başbakanı Abdülhamid Dibeybe, “dost ve müttefik” Türkiye ile dayanışma içinde olacaklarını, ülke içindeki taraflar ortasında barışın tesisi ve karşılaşılan belirli başlı sıkıntıların tahlili için çalışacaklarını belirtti.
Vazifeye başlamasının sonraki gününde birinci röportajını AA’ya veren Libya Başbakanı, yeni hükümetin öncelikleri, ülkede iç barışın tesisi, savaş cürümlerinin soruşturulması ve yeni periyotta Türkiye-Libya bağlantıları hakkında açıklamalarda bulundu.
“TÜM LİBYA’NIN TEMSİLCİSİDİR”
Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde 1-5 Şubat tarihlerinde İsviçre’de toplanan Libya Siyasi Diyalog Forumu’nun (LSDF) 74 üyesi tarafından yapılan oylama sonucunda Başbakan seçilen Dibeybe, forum kapsamında 24 Aralık 2021’de yapılmasına karar verilen seçimlere kadar Libya’yı yönetecek.
İsviçre’den dün dönen LSDF üyelerini başşehir Trablus’un Mitiga Havaalanında karşılayan Dibeybe, BM öncülüğündeki forumun seyrine ait yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“Libya Siyasi Diyalog Forumu’nun üyeleri, Libya’nın her yerinden iştirakle oluşturuldu. Bu yüzden Libya’nın tüm coğrafyası, kabileleri ve bölümlerinin temsilcisidir. Libya’nın ve Libya halkının faydasına olacak biçimde, barışçıl, demokratik ve özgür bir değişiklik için değerli bir karar aldılar. Tüm dünya da bu karara görsel ve işitsel kanallarla tanıklık etti. Biz de onları onurlandırmak gayesiyle karşıladık.”
Forum üyelerini havaalanında sıcak biçimde karşılayan Dibeybe, “(LSDF’de) Aldıkları sonuç nedeniyle sevinçlilerdi. Ben aslında ortalarından yalnızca çok az kişiyi tanıyorum.” dedi.
Libya Başbakanı, Siyasi Diyalog Forumu’nda alınan kararların uygulanması kapsamında üç hafta sonra hükümeti kurmuş olacaklarını ve güvenoyu almak üzere Libya parlamentosuna sunulacaklarını belirtti.
Dibeybe, kabinesinde eski hükümetten isimlerin yer alıp almayacağına yönelik bir soruyu, şöyle yanıtladı:
“Olabilir. Biz liyakata dayalı, icraat gücüyle kendini ispatlayan bir teknokrat hükümeti olacağız ve buna uygun isimler hükümette yer alacak. Libya’nın tüm kesitleri adil bir halde temsil edilecek. Fakat idaresinde teknokrasiye odaklanacağız.”
ÖNCELİKLER: AŞI, ELEKTRİK, YENİ ANAYASA
Yeni hükümetin önceliklerinin neler olacağını pahalandıran Dibeybe, birinci olarak Kovid-19 salgınına karşı aşı tedarikine kıymet vereceklerini vurguladı.
Öncelikleri ortasına, Libya genelinde günlük 5 saati bulan ve Libyalıların ömrünü zorlaştıran en büyük meselelerin başında gelen elektrik kesintilerini de ekleyen Libya Başbakanı, şunları kaydetti:
“Hükümetimizin öncelikleri ortasında birinci olarak Kovid-19’a eğilmek olacak. Bu tüm dünya halkları için olduğu üzere Libya halkı için de değerli bir mevzu. Libyalıların yararlanması için aşıya ulaşmada yapabileceğimizin en fazlasını yapacağız. Akabinde elektrik ve sıhhat üzere hususlarda yaşanan yaşamsal zorluklar ve günlük dertlerle ilgileneceğiz. Sonrasında barış komiteleri oluşturma ve de Başkanlık Kurulu ile anayasa hazırlama mevzularını düşüneceğiz.”
“Barış komisyonları” oluşturma planının içeriği hakkındaki soruya cevap olarak Dibeybe, Libya krizinin tahlili için toplumsal barışın sağlanmasının kıymetine dikkati çekti.
Dibeybe, bu kurulları “Libyalılar ortasında, ülke içinde barışın tesisi için” kuracaklarını belirterek, şöyle devam etti:
“Halk, kabileler ve ortalarında hasımlık ve düşmanlık bulunan kısımlar bir ortaya gelecek. Ziyanların tazmini için bütçe oluşturacağız. Bu yıl, (24 Aralık seçimlerine kadar) bu kısa vakitte, Libya’da yakınlaşmayı göreceğiz inşallah. Libyalıların bakış açılarını en ileri düzeyde birbirine yakınlaştıracağız. Yalnızca bu sayede şiddet, savaş ve kentler ortasında ayrım olmadan birlik halinde seçimlere gidebiliriz. Mümkün olduğunca Libya’nın tüm kentlerini ziyaret edeceğiz. Libya’nın tüm kentlerinde çalışacağız. Ulusal Birlik Hükümeti, gerçek manada Libya’nın ulusal birliğinin hükümeti olacak.”
DOĞU BÖLGESİYLE BAĞLAR
Dibeybe, Libya’daki gayrimeşru güçlerin başkanı Halife Hafter’in denetim ettiği doğu bölgesinde kurulan, Abdullah es-Seniy’nin liderliğini yaptığı kelamda hükümetin yeni idareye yönelik tutumunu da kıymetlendirdi.
Memleketler arası tanınırlığı bulunmayan Seniy idaresinin, “Göreve devam edeceğine ve son kelamın Tobruk’taki Temsilciler Meclisi’ne ilişkin olduğuna” ait dün yaptığı açıklamasını da kıymetlendiren Dibeybe, şunları söyledi:
“Hükümetimizin, (Tobruk’taki) Temsilciler Meclisinden onay alması gerekecek. Bu açıdan (Seniy) hükümetinin bekleyeceğini söylemesi mantıklı bir söz. Zati görünüşe nazaran Temsilciler Meclisi, (LSDF’ndan) çıkan sonuçları memnuniyetle karşıladığını duyurdu. Karar Libyalıların kararıdır. Libya halkı bu hükümetin seçilmesini sevinç ve memnunlukla karşıladı. Onlar da (Temsilciler Meclisi), Libya halkının bir kesimi. Halkın seçiminin belirlediği çizgi dışında bir çizgiye gireceklerinin mümkün olduğunu düşünmüyorum.”
TÜRKİYE İLE BAĞLAR
Öte yandan, yeni periyotta Libya-Türkiye bağlantılarını de kıymetlendiren Dibeybe, iki ülke ortasında “dayanışma” olacağı vurgusu yaptı.
Dibeybe, şöyle konuştu:
“Türk halkı ve devletiyle çok büyük dayanışmamız olacak. Türkiye, müttefik, dost ve kardeşimizdir. Ayrıyeten Libyalıların gerçek amaçlarına ulaşmasında onlara takviye olmak için büyük imkanlara sahip. Türkiye bizim gerçek ortağımızdır.”
Bir iş insanı olarak, Türkiye ve Libya ortasındaki ticari münasebetleri nasıl değerlendirdiğine yönelik bir soruya Dibeybe, şu cevabı verdi:
“Türkiye, yalnızca Libya’da değil dünyada kendini göstermiş bir ülke. (Savaş döneminde) Libyalıların serbestçe gidebildiği, havaalanını açan, Trablus’taki Büyükelçiliğini açık tutan tek ülke Türkiye’ydi. Türkiye ve Libya halkı ortasında ekonomik alanda büyük bir dayanışma olacağına inanıyorum. Bu dayanışmayı geliştirmeyi ve ticaret hacmini arttırarak en yüksek düzeylere çıkarmayı umuyorum.”
SAVAŞ HATALARININ SORUŞTURULMASI
Libya’da Halife Hafter milisleri, Memleketler arası Ceza Mahkemesi tarafından da kimileri gündeme getirilen, Terhune kentinde bulunan toplu mezarlar, yargısız infazlar, yüzbinlerce Libyalının ülke içinde yerinden edilmesi, sivil yerleşimlere mayınlar tuzaklanması üzere savaş hataları sorumlu tutuluyor.
Libya kamuoyunun da siyasi diyalog sürecinde en fazla üzerinde durduğu hususlardan biri olan savaş hataları sorumlularının hesap vermesi konusunda nasıl adım atacakları sorusuna cevaben Dibeybe, şunları söyledi:
“Savaş kabahatleri ile kanun otoritesi ve işleyişi ilgilenecek. Fakat Libya barışının tesisi için şiddetli bir kademedeyiz. Her iki tarafın da ödünler vermesi gerekiyor. Cürümleri sabit görülenler ise yargı ve adaletle karşılaşacaktır. Onlar kendi duruşunda biz de kendi duruşumuzda aşırıcı olamayız. Biz tüm Libyalı taraflar ortasında gerçek bir barış istiyoruz.”
ABDÜLHAMİD DİBEYBE KİMDİR?
Libya’da ihtilalin kalesi olarak kabul edilen Misrata kentinde 1958’de dünyaya gelen Dibeybe’nin ülkenin batısındaki aşiretlerin dayanağına sahip olduğu belirtiliyor.
Yıllardır süren savaş ve siyasi krizlerin gündemi işgal ettiği Libya’da, Başbakan seçildiği sürece kadar kamuoyu tarafından tanınmayan Dibeybe, daha çok nüfuzlu bir iş insanı olarak biliniyordu.
Libya’nın en büyük inşaat firmalarından biri sayılan Libya Yatırım ve Kalkınma Şirketi’ne (LIDCO) 2006’dan bugüne liderlik eden Dibeybe, ülkenin önde gelen futbol kulübü Etihad’ın da başkanlığını yapıyor.
Lisans ve yüksek lisans eğitimini Kanada’da mühendislik alanında tamamlayan Dibeybe için, yakınları “Mühendis” lakabını da kullanıyor. Libya Başbakanının çocuklarının Kanada vatandaşlığının bulunduğu tabir ediliyor.
SÜREKSİZ İDARESİ SEÇİLDİ
BM öncülüğündeki LSDF üyelerinin oylaması sonucunda, 24 Aralık 2021’de yapılması planlanan seçimlere kadar Başkanlık Kurulu Başkanlığına Muhammed el-Menfi, Başbakanlığa da Abdulhamid Dibeybe seçilmişti.
Liste prosedürüne nazaran yapılan oylamada, Olumsuz ve Dibeybe’nin yanı sıra Başkanlık Kurulu Üyesi adayları olarak Musa el-Koni ve Abdullah el-Lafi’nin bulunduğu liste, 74 üyeden 39’unun oyunu almıştı.
Akile Salih, Fethi Başağa, Usame Cuveyli ile Abdulmecid Seyfunnasr’dan oluşan ve ikinci cinse kalan başka liste ise 34 oyda kalmıştı.
Cumhuriyet
