1975-90 ortası süren, 150 bin kişinin hayatına mal olan iç savaşın travmasını hala yaşayan ülkede çok sayıda can kaybına yol açan şu mühimmat deposu patlaması iç savaş başlıyor kaygısını uyandırdı haklı olarak.
Patlamanın nedeni kaza mı akın mı yakında anlayacağız. Fakat bu vesileyle Lübnan’ın onca politik karışıklığa, mezhep kaynaklı tansiyonlara karşın hâlâ varlığını sürdürüyor oluşunun nedenlerini anımsatmanın tam sırası.
İKTİDAR UZLAŞISI
Lübnan’ı ayakta tutan kıymetli kolonlardan biri 1989 Taif Mutabakatı. Bu muahede sayesinde ülkedeki güçler iktidarı paylaşma konusunda uzlaşabildiler. 1958 ile 1975’teki iç savaşların Maronitlerin devletteki hâkimiyetlerine karşı bir itiraz olduğu anımsanırsa bu muahedenin ehemmiyeti ortaya çıkar. Ülkenin en değerli siyasi gücü Hizbullah, başta Sünni örgütlenmeler olmak üzere başka siyasi kümelere karşı öylesine büyük bir -silahlı- avantaja sahip ki, bu durum kelam konusu kümelerin sıkıntıları silahla çözmelerini engellemiş oluyor.
Artık kümeler ortası çekişmeler büsbütün siyasi arenaya taşınmış durumda. Ülkeye ilgileri -çoğu vakit müdahale biçiminde- sürüyor olan İran ile Suudi Arabistan’ın, Suriye ile Yemen’de sürdürdükleri vekâlet savaşları nedeniyle Lübnan siyasetine tesirleri eskisi üzere değil. Zira iki ülkenin de öncelikleri artık öteki.
Taif Muahedesi uyarınca Sünniler Başbakanlık üzere bir duruma da sahipler ülkede. Bunu bilakis çevirecek teşebbüsler Suudi Arabistan’ın da işine gelmez. Taif Mutabakatı sonlandırılırsa bundan Hizbullah’ın çıkarlı çıkacağını bilen Suudi Krallığı temkini elden bırakmıyor uzun müddettir. Politik yapı berbat lakin Lübnan ordusu ile iç güvenlik güçleri eskisinden daha nizamlı ve de tesirli.
Lübnan ordusu 2007’de Fethül İslam isimli kıymetli bir örgütü alt edebilmişti. ABD ile Avrupa ülkelerinden gelişimi konusunda çeşitli periyotlarda dayanak almıştı Lübnan. Ordu, kapsayıcılığıyla, Sünni topluluğundaki birtakım gerginliklere karşın, tüm ulusal yapıların ortak noktası haline geldiği için siyasi yapıya tesir etme gücüne de sahip.
DİASPORANIN TAKVIYESI VAR
Çok büyük bir mülteci akınına uğramasına karşın (1 milyonu kayıtlı olmak üzere 4 milyon mülteci var ülkede) önemli bir ekonomik çöküş yaşamadı Lübnan ve iktisadı iyi makûs ayakta kalabildi. Nedeni diasporadan epey fazla döviz girdisinin olması, bundan değerlisi de ülkede güçlü bir bankacılık dalının varlığı.
Tüm bu münasebetlerle Lübnan devlet olarak varlığını onca badireye karşın sürdürüyor. Alışılmış ki siyasi/idari sistem dökülüyor. Silahlı kümeler ülkenin çeşitli bölgelerinde aksiyonlar yapıyorlar vakit zaman.
Bekaa’nın hudut kasabası Arsal’da Suriye kökenli cihatçı kümeler epey güçlü. Iktisattaki yavaş büyüme işsizliğe, göçe yol açmakta. Buna karşın Lübnan ayakta kalmaya devam ediyor, edecek de. Ancak Suriye’de ve Yemen’de vekâlet savaşını sürdürüp de Lübnan’da şimdilik sakin duran İran ve Suudi Arabistan vekâlet savaşını Lübnan’a taşırlarsa durum değişebilir.
Bu türlü bir durumda zayıf düşmüş ülkeye İsrail de açık taarruz gerçekleştirebilir. Argüman edildiği üzere bu vahim patlama nitekim bir kazaysa, ekonomik manada önemli bir yük de bindirse Lübnan’ı parçalamayacak. Ancak şayet varsa ihmalin siyasi sonuçları elbette ağır olacak.
Bu yeni tansiyonlara yol açarsa, örneğin depoların sahibi Hizbullah kazadan dolaylı olarak sorumlu tutulursa kaos önemli olarak kapıda demektir.
Cumhuriyet
