EPAMali ordusu Bamako sokaklarında tezahüratlarla karşılandı.
Tarihinde daha evvel de darbeler yaşamış olan Batı Afrika ülkesi Mali’de askerler bir sefer daha idareye el koydu.
Mali Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita, darbeyi gerçekleştiren ordu mensupları tarafından gözaltına alındıktan sonra istifa etmeye zorlandı.
Askerler darbenin akabinde sivil bir geçiş hükümeti kurmayı ve yeni seçimler düzenlemeyi planladıklarını söyledi.
Keita ve ülkenin başbakanı silah zoruyla tutulduktan sonra devlet televizyonundan istifalarını duyurdu. Keita, açıklamasında iktidarda kalması uğruna kan dökülmesini istemediğini söyledi, hükümeti ve parlamentoyu da feshettiğini söz etti.
Mali’deki askeri darbeyi kınayan memleketler arası açıklamalardan sonra Keita ve Başbakan Boubou Cissé başşehir Bamako yakınlarındaki bir askeri kampa götürüldü.
Keïta, 2018’deki genel seçimleri kazanarak ikinci periyodunda koltuğunda oturmaya başlamıştı. Fakat yolsuzluk tezleri, iktisadın berbat idaresi ve milletvekili seçimlerindeki tartışmalar sebebiyle tenkitlerin odağında yer almaktan kaçamamıştı.
Son aylarda çok sayıda büyük protestolara sahne olan ülkede cihatçılarla süren çatışmaların yanı sıra askerler ortasında da maaşlar konusunda birtakım uyuşmazlıklar vardı.
Cumhurbaşkanı Keita istifasında neler söyledi?
Koronavirüs salgını sebebiyle maskeyle kameraların karşısına geçen Keita kısa bir konuşmada istifa ettiğini duyurdu.
“Silahlı kuvvetlerimizin birtakım ögeleri, kendi müdahaleleriyle hadisesi bitirmek istiyorlarsa, sahiden diğer seçeneğim var mı?” diye soran Keita “Kimseye karşı nefret beslemiyorum, ülkeme olan sevgim buna müsaade vermiyor. Ilah bizi korusun” diye konuştu.
Reutersİbrahim Boubacar KeitaAskerler ne dedi?
‘Halkın Kurtuluşu Ulusal Komitesi’ ismine bugün erken saatlerde televizyonda bir açıklama okundu.
Hava Kuvvetleri Kumandan Yardımcısı Yarbay Ismaël Wagué yaptığı açıklamada, ülkedeki sivil toplum ve siyasi hareketleri yeni bir seçimle yeni bir Mali’nin temellerini atmak için vazifeye çağırdı.
İkinci bir duyuruya kadar tüm hava ve kara sonlarının kapatıldığını duyuran Wagué, saat 09.00 ila 17.00 saatleri ortasında da sokağa çıkma yasağı duyuru edildiğini lisana getirdi.
Askerlerle birlikte yaptığı açıklamada Wagué, ülkesinin kimi şahısların hatası nedeniyle kaosa, anarşiye ve güvensizliğe sürüklendiğini söz etti.
Darbe hakkında ne biliniyor?
Darbeyi kimin başlattığı, kaç askerin yer aldığı ve süreksiz sorumluluğu kimin üstleneceğine dair belirsizlik sürüyor.
Görünüşe nazaran darbe, darbeci askerlerin daha sonra cumhurbaşkanı ve başbakanın götürüldüğü Kati Kampı’nın denetimini ele geçirmesiyle başladı.
Başşehir Bamako’da bulunan BBC Afrique’den Abdoul Ba, sürecin Kati Kampı’nın Kumandan Yardımcısı Yarbay Malick Diaw ve bir öteki kumandan General Sadio Camara tarafından yönetildiğini söylüyor.
Darbeci askerler, Bamako’nun 15 km uzağındaki kampı ele geçirmesinin akabinde Keita’nın istifasını isteyen kalabalığın alkışlarıyla başşehre geldiler.
Dün öğlenden sonra Cumhurbaşkanı Keita’nın konutuna yapılan baskında Keita ve Başbakan Boubou Cissé tutuklandı.
İkiliyle bir arada cumhurbaşkanının oğlu, Meclis Lideri ile birlikte Dışişleri ve Maliye Bakanı da tutuklandı.
EPAYarbay DiawKati Kampı, 2012’de üst seviye kumandanların, cihatçıların ve Tuareg isyancılarının Kuzey Mali’nin denetimini sağlamasında başarısızlık gösterdiğini söyleyen orta rütbeli askerlerin çıkardığı isyanda da odak noktası olmuştu.
Reaksiyonlar ne oldu?
Darbe haberi birinci çıktığında, Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği, askerler tarafından tutulanların özgür bırakılması davetinde bulundu.
Bölgesel bir kuruluş olan Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), 15 üye devletinin Mali ile hudutlarını kapatmayı, ülkeye olan tüm finansal akışları askıya almayı ve Mali’yi tüm ECOWAS karar alma organlarından çıkarmayı kabul ettiğini söyledi.
Son aylarda ECOWAS, Keïta hükümeti ile muhalefet kümeler ortasında arabuluculuk yapmaya da çalışıyordu.
BM Güvenlik Kurulu de Mali’deki son gelişmeleri görüşmek üzere bugün toplanıyor.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada da darbe için ‘derin kaygı ve ıstırapla karşılıyoruz’ dendi.
Bakanlığın yazılı açıklamasında, “Dost ve Kardeş Mali’de iç barış, itimat ve istikrar ortamının hızla yine tesis edilmesi, Cumhurbaşkanı Keita ve tutuklu bulunan başka üst seviye yetkililerin derhal özgür bırakılmaları ve ülkede anayasal nizama bir an evvel geri dönülmesi istikametindeki güçlü beklentimizi vurguluyoruz” sözleri yer aldı.
Mali’nin eski sömürgecisi Fransa da cumhurbaşkanının tutuklanmasını kınadı. Fransa Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Drian askerleri kışlaya dönmeye çağırdı.
Mali, Sahel bölgesindeki İslamcı isyancılarla savaşan Fransız birlikleri için kilit bir üs pozisyonunda.
Son birkaç haftadır Keïta’ya karşı protestolar düzenleyen Mali’nin muhalif M5 hareketinin bir üyesi Cumhurbaşkanı Keita’nın istifasını memnuniyetle karşıladı.
BBC Dünya Servisi’ne konuşan Prof. Dr. Ramata Sissoko Cisse ise istifanın halkta bir rahatlama getireceğini söyledi.
M5, Keïta’nın kararlarını reddettikten sonra ıslahat davetinde bulunan muhafazakâr imam Mahmud Dicko tarafından yönetiliyor.
Mali, Batı Afrika ve dünya için neden kıymetli?
Kuzey Mali’nin çöl bölgeleri, kimileri El Kural ile temaslı olan çeşitli militan kümelere mesken sahipliği yapıyor. Bu durum tıpkı vakitte komşu Nijer, Burkina Faso, Çad ve Moritanya’ya da sıçradı.
G5 Sahel olarak bilinen bölgesel bir güçle çalışan Fransız birlikleri ile 10 bin kişilik BM Barış Gücü Mali’de İslamcı militanlarla gayret ediyor.
AFPİsyancılar, eski Cumhurbaşkanı Amadou Toumani Toure’nin devrildiği ülkenin bir evvelki darbesinin akabinde bir güvenlik boşluğundan yararlanmıştı.
Gözlemciler, ülkedeki bir öteki istikrarsızlığın bölgede istikrarı daha da bozabileceğinden telaş ediyor.
Kimi militan kümeler, Avrupa’ya insan ve uyuşturucu kaçakçılığı yapan ağlarla da temaslı.
Birinci Cumhurbaşkanı da darbeyle devrildi
19 Kasım 1968’de ülkede birinci defa bir darbe olmuş ve ülkenin birinci Cumhurbaşkanı Modibo Keïta, Moussa Traoré önderliğindeki kansız bir askeri darbeyle devrilmişti. Traoré’nin cumhurbaşkanı olduğu askeri rejim, iktisatta ıslahat yapmaya çalışmıştı. Lakin 1968-1974 yıllarında tesirli olan kuraklık buna imkân tanımamıştı. Traore rejimi, 80’lerin sonuna kadar tüm muhalifleri bastırdı.
1991’de ise baskıcı Moussa Traoré rejimi bir diğer darbeyle devrildi. Çok sayıda ölümlü çatışmanın yaşandığı ülkede 26 Mart 1991 tarihinde askerler, barışçıl şovlar yapan öğrenci hareketlerine katılarak Moussa Traoré’nin buyruklarını yerine getirmedi. Birebir gün Yarbay Amadou Toumani Touré, Moussa Traoré’yi tutukladı. Muhalefet partileri yasallaştırıldı ve ulusal bir referandumla onaylanacak yeni bir demokratik anayasa hazırlamak için ulusal sivil ve siyasi kümeler kongresi toplandı.
1992’de Alpha Oumar Konaré, Mali’nin birinci demokratik, çok partili cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı. Konaré’nin 1997’deki tekrar galip çıktığı seçim bu, anayasada müsaade verilen son seçim olarak tarihe geçti. 2002’de, 1991’deki darbenin başkanı olan emekli general Amadou Toumani Touré Cumhurbaşkanı olarak seçildi.
Bu demokratik periyotta Mali, Afrika’daki siyasi ve toplumsal açıdan en istikrarlı ülkelerden biri olarak kabul edildi.
Ocak 2012’de ise Kuzey Mali’de Azawad Kurtuluş Ulusal Hareketi (MNLA) liderliğinde bir Tuareg isyanı başladı.
Mart ayında, askeri subay Amadou Sanogo, Touré’nin isyanı bastırmadaki başarısızlığını münasebet göstererek ve Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu tarafından yaptırımlara ve ambargoya yol açarak bir darbeyle iktidarı ele geçirdi.
Cumhuriyet
