Kıbrıslı Türkler yeniden Türkiye ile birlikte “tarihi” vakalara tanıklık ediyor. Bugün 50 yaşın altında olanların düne kadar yalnızca uzaktan seyredebildiği bir Maraş kenti vardır. Barış Harekâtı’nın gerçekleştiği 1974 yılından evvel burası bir turizm cennetiydi. Yollarda palmiyeler vardı. Kıyı şeridine yerleşmiş oteller, barlar, restoranlarla yabancı turistlerin gözdesi halindeydi Maraş. Barış Harekâtı planlanırken Maraş kenti “kurtarılacak” yerler ortasında değildi. Ancak Kıbrıslı Rumlar güvenlik telaşıyla kendi kararlarıyla kenti terk etmişti.
Bunun üzerine Türk Silahlı Kuvvetleri kenti kontrolüne aldı. Lefkoşa ve Ankara’nın amacı, müzakere süreçlerinde ve al-ver etabında burasını koz olarak kullanmaktı. Hakikaten, 1977’den itibaren başlayan müzakerelerde Kıbrıs Türk tarafından, Rum liderliğine yapılan en çarpıcı teklif “Maraş’ı size verelim, buna karşılık Lefkoşa Memleketler arası Havaalanı iki toplumun kullanımına açılsın” halindeydi. Rum tarafı bu teklifi elinin zıddıyla geri çevirdi. Daha sonra Türk tarafı “Ercan Havaalanı’na uçuş yasağı kaldırılsın, Maraş’ı size verelim” teklifini masaya koydu. Lakin onu da reddettiler.
En sonuncusu 2004 yılında referanduma sunulan Annan Planı’ydı. Kıbrıslı Türklerin yüzde 65 “evet” oyu verdiği bu planı Rumlar yüzde 70’i aşan “hayır” oylarıyla reddetti. “Evet” demiş olsalardı, Maraş “hayalet kent” olmaktan çıkacak ve yıllar öncesinden burada turizm faaliyetleri başlayabilecekti.
KAÇIRILAN FIRSAT
Rumların, 2004’te Annan Planı’na “hayır” demelerinin akabinde yeni bir fırsat kapısı aralanmıştı. Rum başkanı Nikos Anastasiadis, kendisi üzere Limasol doğumlu olan KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’yla İsviçre’nin Crans Montana bölgesinde birçok görüşme yaptı. Bu görüşmelerin sonuncusuna birinci kez garantör ülkeler de katıldı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun da katıldığı toplantıda Kıbrıs Türk tarafı birinci kez Birleşmiş Milletler’e bir de harita sundu. Rum tarafı haritayı gördükten sonra, uzlaşıya varmak yerine bavulları toplayıp Lefkoşa’ya döndü. Ve Maraş’ın iade bahtı bir defa daha yitirilmiş oldu.
Öyleyse, Lefkoşa ve Ankara’nın artık farklı bir yaklaşım içine girmesi gerekiyordu. Müzakere kapısını sonuna kadar kapatmadan, Rum tarafını son kere masaya çekmek ve uzlaşı sağlanması halinde yarım asrı aşkın bir müddettir BM’nin gündeminde bulunan Kıbrıs sıkıntısını tahlile ulaştırmak.İşte Ankara’nın şu an uygulamaya koyduğu senaryonun gerisindeki fikir tam da budur. Doğu Akdeniz’de yaşanan tansiyonu sonlandırmak, Türk-Yunan bağlarını geliştirmek ve Kıbrıs meselesini çözmek emeliyle AB ve BM’nin gözü önünde son bir deneme yapılması “perde gerisinde” planlanmış olmalı.
Pekala ne vakit?.. KKTC’deki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin tamamlanmasından çabucak sonra… Seçimlerin ikinci çeşidi 18 Ekim’de yapılacak ve bunun akabinde BM Genel Sekreteri Guterres yeni bir inisiyatif üstlenerek üç garantör ülke ve iki toplum başkanını bir masa etrafında toplayıp “son şansını” deneyecek.
Seçimlerde kimin kazanacağını kestirmek bu kere çok sıkıntı. Ulusal Birlik Partisi-Halkın Partisi koalisyonu dağılmazdan evvel Gezici şirketi tarafından yapılan son kamuoyu yoklamasında Ersin Tatar ile Mustafa Akıncı’nın ikinci çeşide yarışacağı ve Tatar’ın seçimi kazanacağı gösteriliyordu. Anket sonuçlarının açıklanması sonrasında Ersin Tatar’ın, ortağından habersiz Ankara ziyareti ve bu ziyarette Maraş kararı alındı. HP buna reaksiyon olarak geri çekildi.
İşte bu noktada Ersin Tatar ikinci cinse kalsa da HP tabanının kimden yana oy kullanacağını kestirmek çok sıkıntı.
Pekala, neden artık? Burada merak uyandıran soru şudur: KKTC neden Maraş’ın bir kısmını artık açtı ve neden seçimlere saatler kala bu yapıldı?.. Bunun tesirini, yarın akşam sandık sonuçlarının açıklanması sonrasında göreceğiz.
Burada Kıbrıs Rum tarafına verilen bildiri çok değerlidir. Ankara en üst seviyede şu bildirisi veriyor: “KKTC’deki seçimlerden sonra kurulacak masaya iyi niyetle ve paylaşım isteğiyle gelirseniz, yarım asırlık sorunu tarihe gömeriz. Lakin tekrar ‘hayır’la gelirseniz o vakit Maraş’ın tamamını açarız.”
NATO’nun Türk ve Yunan heyetlerini uzlaşı noktasına getirmesi bir tesadüf değildir. Bakan Çavuşoğlu’nun, tam da Maraş’ın kısmi açıldığı gün Bratislavya’da Yunanistan Dışişleri Bakanı Dendias’la “dostane” görüşme yapması da rastlantısal değildir. İşin özeti, iki taraf ortasında “ciddi inanç bunalımı” vardır. Bunu aşmak pek de kolay olmayacak.
Cumhuriyet
