4 Ağustos 2020’de Beyrut Limanı’ndaki 2.754 ton amonyum nitratın patlaması, tarihin nükleer olmayan en şiddetli 3. patlaması olarak kayda geçti. Amerikan Federal Araştırma Bürosu’na (FBI) nazaran ise patlayan amonyum nitrat ölçüsü 552 tondu.
Bin 500 ton TNT’nin patlamasına eş paha olduğu hesaplanan patlama Kıbrıs’tan bile hissedilen, 4.5 büyüklüğünde bir yer sarsıntısına neden oldu. İyonosferde değişikliğe yol açtığı söz edilen patlama Beyrut’un büyük kısmında hasara yol açtı; maddi ve manevi büyük kayıplara sebep oldu. 207 kişinin vefatına, yaklaşık 20 bin insanın yaralanmasına ve 300 bin insanın evsiz kalmasına yol açan patlama, 15 milyar dolardan fazla maddi hasar verdi. Patlama sonrasında açılan ve 5 günde sonuca ulaşmaya odaklı “5 günlük soruşturma” ise hâlâ devam ediyor. Sorumluların bulunmaması ve hiç kimsenin ceza almaması ise Lübnanlıların öfkesini tetikliyor.
Aslında ekonomik ve siyasi krizlerle boğuşan Lübnan, dış borcunu ödeyemez hale gelerek kısmen moratoryum ilan etmişti. 17 Ekim 2019’da başlayan kitlesel şovlar aylarca sürdü. Yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle kesintiye uğrasa da beşerler tekrar sokaklara dökülüp “Koronavirüs bizi öldürmezse biz aslında açlıktan öleceğiz” eşliğinde devam etmişti.
“Zenginleri yiyerek veganlığıma son vereceğim” pankartları ülkedeki gelir uçurumuna dikkat çekiyordu. Bir yanda özel jetiyle yasaklara karşın seyahat eden, Lübnan bankalarındaki milyon dolarlarını yurtdışına transfer eden, hayat standartlarından ödün vermeyerek havuz partilerinde, yatlarda keyif sürmeye devam eden Lübnanlılar ile öbür yanda buzdolaplarında yiyecek kalmayan, günlük öğün sayısını ikiye indiren, çocukları gece yatağa aç giren Lübnanlılar.
15 yıl süren iç savaştan sonra “savaş ağalarının” siyasi önder olarak sahneye çıkması ülkenin en büyük talihsizliklerden biri. Siyasette onlara yer açarak legalleştirmeyi amaçlayan Batılı güçler tekrar yanıldı ve bu başarısız stratejinin sonuçlarını halk çekmek zorunda kaldı.
LİYAKAT YOK
Anayasada yazılı olmadığı halde Taif Anlaşması’ndan sonra tereddütsüz ve katı bir biçimde uygulanan, ülkenin idaresinin mezheplere nazaran paylaşılması da liyakati geri planda bıraktı. Yönetenler işinin ehli olmak yerine bağlı oldukları mezhepte öne çıkan bireyler oldu. Onlar da Lübnan halkının refahı yerine kendi mezheplerinden olanların durumunu düzgünleştirmeye çalıştı. Ceplerini doldurmayı da ihmal etmediler.
BİTMEYEN KESİNTİLER
Derinleşen ekonomik kriz, elektrik kesintilerini katlanılmaz hale getirdi. Evvelce günde 3 saat kesilen elektriğin artık günde ortalama 22 saat kesilmesi rutin haline geldi. Evvelce yaygın olarak uygulanan kesinti jeneratörler ile telafi ediliyordu. Fakat 22 saatlik kesinti, hem jeneratörlerin daima çalışması hem de yakıt teminindeki zorluklar yüzünden büyük sorun kaynağı. Konutlarına ikinci jeneratör alan insanları gördüm ancak bu da epey masraflı ve yakıt kıtlığı devam ettiği sürece kalıcı bir tahlil değil.
Şebeke suyuna yatırım yapılmadığından beşerler tankerlerle binalarının su deposunu doldurmaya devam ediyor. Lakin akaryakıt ıstırabı da olduğu için tankerler taleplere yetişemiyor.
Sabah 5’te akaryakıt verilmeye başlayacağını öğrenen Lübnanlılar, geceden otomobillerini istasyonun önünde sıra halinde park ediyor. Güneş doğmadan akaryakıt sırasındaki hengameler ile uyanmak sıradan hale gelmiş. Bağırış çağırış bir müddet sonra insanı ürkütmüyor fakat arbedelere silah sesleri eşlik ettiğinde her an her şey olabilir telaşı tavan yapıyor. Bu kadar bekledikten sonra da yalnızca belirtilen litre kadar akaryakıt alabiliyorsunuz. Pompadaki çalışanı, yanında getirdiği yılan ile korkutarak arabasının deposunu büsbütün doldurmak isteyenlerden bile bahsediliyor.
Ne kadar hoş bir coğrafyada bulunsa da bu kadar sıkıntı şartlarda yaşamak herkesin harcı değil. İmkânı olanların birden fazla ülkeyi terk etti. Geride yurtdışına taşınma imkânı olmayanlarla az sayıdaki idealist vatansever Lübnanlılar kaldı. Lübnan’ın durumu umut vermediği üzere gün geçtikçe daha da berbata gidiyor. Yeni hükümet teknokratlardan oluşsa da şu basamakta işi çok güç ve başarılı olma ihtimali epeyce düşük. Eski hoş günlerine hasretlik çektiğimiz bu yaz akşamında mum ışığında aydınlanmaya çalışan Lübnan’ın geleceği de titrek mum ışığından daha parlak ve umut verici değil.
‘YANLIŞ HESABIN ÖNEMLİ SONUÇLARI OLUR’
Lübnan ile İsrail sınırında geçen çarşambadan bu yana misilleme tansiyonu sürüyor. ABD idaresi, Beyrut idaresine Lübnan Hizbullahı’nın taarruzlarını tedbire daveti yaptı. Lübnan Başbakanı Hassan Diyab, Birleşmiş Milletler’e (BM), İsrail’in tepeye ulaşan ihlallerini durdurması ve 1071 sayılı BM kararına uyması için İsrail’e baskı yapması talebinde bulundu. BM Lübnan Özel Koordinatörü Joanna Wronecka, “Yanlış hesaplama mümkünlüğü önemli sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle daha fazla tansiyonu yükseltmemek için sağduyulu olunmalıdır” dedi. AA’nın haberine nazaran ise Lübnan’da evvelki gün İsrail’e roket atan Hizbullah mensuplarının bölge sakinleri tarafından yakalanmasının akabinde, öteki bölgelerde Hizbullah yanlıları ile Dürzi İlerlemeci Sosyalist Partisi destekçileri ortasında arbede yaşandığı belirtildi. Haberde askerlerin devriye gezmesinin akabinde olayların yatıştığı aktarıldı. Öte yandan işgal altındaki Gazze’den yangın balonları gönderildiği gerekçesiyle İsrail evvelki gece Hamas amaçlarına hava saldırısı düzenledi. ABD ordusu ise Umman açıklarında geçen hafta hücuma uğrayan petrol tankerine İHA ile yapılan akının sorumlusunun İran olduğunu duyurdu. İran tezleri reddediyor.
Cumhuriyet
