Getty Images
New York Times (NYT) gazetesi’nde yer alan bir haberde, Türkiye’de erkeklerin toplumsal hayatında değerli yeri olan kahvehanelerin koronavirüs yüzünden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu anlatılıyor.
Mahalle ortalarında yüzyıllardır erkeklerin buluşma noktaları olan bu yerlerin salgınla gayret gayeli yasaklar, bilhassa de “oyun yasağı”ndan büyük ziyan gördüğü kaydediliyor.
Carlotta Gall imzalı haberde kahve sahipleri ve müdavimlerinin telaşları aktarılıyor:
“İstanbul’da yaşayan Varan Süzme, yıllardır meskeninin yakınındaki kahveye gidip burada sohbetle, çayından küçük yudumlar almakla ve tavla ve iskambil oynamakla saatlerini geçirdi.
“77 yaşındaki emekli dokuma satıcısı Süzme, ‘Burası bizim ikinci konutumuz. Sevdiğim, arkadaşlarımı gördüğüm, oyun oynadığım ve keyifli olduğum bir yer’ diyor.”
Salgının ortaya çıkışına kadar devam eden bu hayatın, ilan edilen sokağa çıkma yasaklarıyla ülke çapında barlar ve restoranlar üzere kahvelerin de aylarca kapanmasını getirdiğini, Haziran ayında yine açılmalarına müsaade veren kahvelerde oyun oynamanın yasaklandığını anlatan New York Times muhabiri şöyle sürdürüyor:
“Çoğu orta yaşlı, emekli olan müşteriler, virüs dehşetiyle kahveye gelmemeye başladı ve oyun oynamanın yasaklanmasıyla birlikte kahve sahipleri işlerinin iyice berbata gittiğini gördüler. Bu ayın başlarında yine kapatma ilan edilmeden evvel bile, klasik hayatın değerli bir odağı olan kahvelerin ayakta kalabileceği konusunda kuşkular artmıştı.
FacebookTarihi Kadırga Havuzlu Kıraathanesi de haberde kapanma tehdidiyle karşı karşıya olan kahvelerden biri olarak anılıyor‘Oyunun yasaklanması kahveleri bitirdi’
New York Times muhabiri müdavimlerin aylardır arkadaşlarını görememekten şikayetçi olduklarını, kahve sahiplerinin ise en çok oyunun yasaklanmasından yakındıklarını anlatıyor.
“Birçok kahve sahibi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın muhafazakar hükümetinin kağıt oyununu kumarla ilişkilendirdiğinden ve bunun yasaklamasının hijyenden çok ideolojik olduğundan yakınıyor.
“Ülke esasen salgın ortaya çıktığında ekonomik bir gerilemeye girmişti ve devlet yardımlarının da çok az olması nedeniyle birçok işyeri büsbütün kapanmak zorunda kaldı.
“Sanat merkezi Beyoğlu’ndaki birçok ünlü kahve son aylarda kapandı. İtalyan kahvesi espressoyu İstanbul sosyetesine sevdiren ve entellektüellerin ve sanatkarların buluşma yeri haline gelen Artık Cafe de kapananlar ortasında.
“Ama çoğunlukla dar gelirli emekçi ve işçilerin devam ettiği, kağıt, okey ya da tavla oynadığı klasik Türk kahveleri daha mütevazı yerler. Kimileri oyunlardan saat başına fiyat alıyor, kimileri ise yalnızca çay, kahve ve başka içeceklerin parasıyla işini sürdürüyor.
“Ama yazın kahvelerin açık olduğu devirde oyun oynanmadığı için kahvelerin gelirleri çok düştü ve birçoğu kapandı. Kahve sahipleri hükümet yardım etmezse bir daha açamayabileceklerini söylüyor.
Getty ImagesMeslek örgütlerinden ihtar
Haberde görüşü alınan Türkiye Kahveciler, Kıraathaneler ve Büfeciler Federasyonu Lideri Murat Ağaoğlu “İşyerlerimiz boş” diyor ve ülkedeki kahvelerin yüzde 20’sinin bu süreçte kapanacağını iddia ediyor.
NYT bu durumun 16. yüzyılda Arap ülkelerinden bugünün Türkiye’sine ve Avrupa’ya yayılan bu toplumsal alanları tehdit ettiğini yazıyor.
Birinci kahvelerin şimdiki Tahtakale bölgesinde iki Suriyeli tacir tarafından açıldığını yazan NYT Harvard Üniversitesi Türkiye çalışmaları kürsüsünden Cemal Kafadar’ın anlatısıyla sürdürüyor:
“O vakitler İstanbul dünyanın en kalabalık kentlerinden biriydi. Bu buluşun ticari potansiyelini bir düşünün. Yarım yüzyıl içinde kentte yüzlerce kahve açıldı.”
Kafadar, tıpkı Avrupa ülkelerinde olduğu üzere vakitle siyasi tartışmaların ve faaliyetlerin de merkezi haline gelen kahvelerin periyot devir kapatılabildiğini lakin vakitle daha iyi eğitim görmüş kentsoylular ortasında klâsik kahvelerin prestijinin kaybolduğunu, kontrole tabi ucuz yerler olarak kaldıklarından daha fazla dar gelirli bölümlere malolduğunu da aktarıyor.
Getty ImagesKıral kahvesi: Yaşlılar cezalandırılıyor
NYT muhabiri ziyaret ettiği İstanbul’daki Kıral kıraathanesinde birçok klasik kahvehane üzere Türk kahvesinin yanı sıra, çay servisi de yapıldığını ama iç yerde nargile kullanımının on yılı aşkın mühlet evvel yasaklandığını aktarıyor.
Kahvenin sahibi İtimat Kıral, babasından devraldığı ve tıpkı mahallede öteki bir binaya taşıdığı işyerinin ikinci çocuğu üzere olduğunu söylüyor.
Kıral iyi günlerde olağan olarak kahvede 60 kişinin iskambil oynadığını lakin salgınla bunun bittiğini anlatıyor.
“Açarsam, müşteriler çay içmeye ve biraz oturmaya geliyorlar. Ancak sonra ‘Kusura bakma oyun yok’ deyip kalkıyorlar” diyor.
FacebookKahve sahipleri, yazın açık oldukları periyotta de oyun yasağı yüzünden iş yapamadıklarını söylüyorKıral, salgın nedeniyle aldığı tedbirleri gösteriyor. Kullanılıp atılabilen masa örtüleri, birbirinden iyice ayırılmış masalar, her oyun için hazır açılmamış iskambil desteleri, tavla kadrolarını dezenfekte etme donanımını birer birer sergiliyor. Fakat oyunun yasaklanmasıyla bunların boşa gittiğini ve kahvesinin kapanma tehdidiyle yüzyüze geldiğini anlatıyor.
“Müdavimlerim için en değerlisi ayrılık olacak. İnsanları göremeyecekler. Şakalarımızı, sevincimizi kaybedeceğiz” diyor.
Daha genel olarak ise daha yaşlı jenerasyonun cezalandırılmış olacağını, belirli bir yaş kümesindeki erkeklerin gidecek bir yerleri olmayacağını söylüyor.
Kıral kahvesinin duvarına yapıştırılmış bir çıkartma da bu iletisi yansıtıyor.
“Hükümete soruyoruz, sizin için hiçbir değerimiz yok mu?
Türkiye çapında 120 bin kahvenin sahipleri ve çalışanlarını temsil eden esnaf ve zanaatkarlar meslek odasının lideri Bendevi Palandöken de NYT’ye şu iletisi veriyor.
“Oyunun yasaklanması hem müşteriler hem de buralarda çalışan beşerler için en büyük problem. Hükümetin toplumsal güvenlik primleri yükünü hafifletmesini ve buradan aldığı gelirle mesken geçindirenlere mali takviye sağlamasını istiyoruz.”
- Kahve Yemen’den mi gelir?
Cumhuriyet
