Yaşarken bir zambak üzere açılmayı bilmeliyiz: Renkli, diri, şık olduğu için gıpta ile bakılan. İşte Selçuk kardeşler, Turhan ve İlhan Selçuk, birer zambak üzere yaşamaya bildiler. Ne bahtiyar onlara. Şık açmak, diri kalmak ve renkli olmak! Bu üç sırra birden erdi onlar. Onların sıklığı ve dirilişi ve elbette renkliliği inançlarındaydı.
Meşakkatli, engebelerle, tuzaklarla dolu bir memlekette, yarı aydınlanmış bir devlette, dahası aydınlanması “görünmez el”lerce durdurulan bir memlekette ömürlerini ortaya sürüp yaşamayı seçtiler. İnançları için ömürleriyle “hodri meydan” dediler.
ÖTELERDEN BUGÜNLERE…
Artık onlar yok. Toprakları her gün gürleşiyor, kabarıyor yalnız. İnanç bu türlü bir şey işte. Ölümsüzlüğe inanç zerk ederek, toprak ekleyerek, ötelerden bugünlere ışık getiriyorlar. Getirsinler. Cumhuriyet devrimlerinin sıkı ve yılmaz savunucuları olarak sözcükleri ve çizgileriyle savaşa koştular. Gördük ve anladık ki sözcükler ve çizgiler hiç pes etmedi, daima direndi, daima dirildi en karanlık günlerde bile.
Onların sayesinde, onların ellerinde, onların lisanlarında. Ülkeyi sevmek, karşılıksız ve ödünsüz olabilmeli, onlar bu yüzden ödünsüz devrimciler, alınları daima özgürlük rüzgârıyla buluşan devrimciler olabildiler.
VARSIN TAŞSIN
Olabilir. Olağan da sayılmalı bu. Fakat adaletsizlik ülkeyi ışık süratiyle tıplarken gözler yoksulluğun ve ümitsizliğin gayesine kilitlenmişken, elbet, savaş, Turhan ve İlhan Selçuk’ların ilham gücü olduğu o savaş günleri de gelecektir, gelmeli de. Çizgisi humour, soyluluk ve zekâ patlaması yaşatan Turhan Selçuk’un bıraktığı o boşluk dolmadı, dolmayacak bu zahir, lakin ötede bir biçimde bir inanç uğruna bir boşluğu doldurmayı bilmeli. Keza, İlhan Selçuk’un kısa, çarpıcı metinleri nasıl can konutunu bulur, can hanesinden vururdu bizleri.
O cevval, kışkırtıcı, gerçeği çarpıcı biçimde ifşa eden o lisan mahareti kendi boşluğunu daima (ve hâlâ) hatırlatıyor bizlere.
UYGUNLUK İÇİN, ÖZGÜR DÜŞLER İÇİN
Hele o noktalı virgüller, üslubunun zımnî yarenleri o noktalı virgüller de o gitti gideli, hiçbir metinde albenili, şık ve inanç abidelerine dönüşmedi, dönüşemedi. Bu bile bize çok şey anlatmıyor mu? Bir noktalı virgül aracılığı ile bir inanç abidesinin şifrelerini çözmek? Çözebildik mi? Belirsiz! Gerçi B. Russell, “Bir ölçü belirsizliğe tahammül etmeliyiz” demişti. Evet, ya bu belirsizlik Türkiye semalarının inanç yıldızları olan Selçuk kardeşleri manaya yolunda çok büyükse, ne yapacağız? Evet! Ne yapacağız?
Elbette, o meçhullüğü küçültmek için onların inanç alanına inmek, birebir araçları teğe bir kullanmasak bile, birebir umutları teğe bir sahiplenerek devlet için var olma yolunda tekrardan sahne almak. Yapabiliriz bunu. Zira işin içinde bu yurdun kişisi ve onun yumak yumak hasretleri, dertleri ve bekleyişleri var.
O bekleyişi sona erdirmek için Türkiye isimli sahneye birlikte çıkmalıyız. Yeterlilik için, özgür düşleri gerçek bir düşe çevirmek için, yılgınlık elbiselerini üstümüzden atmak için, içimizdeki coşkuyu tekrar yakalamak için.
GURUR BAYRAKLARI
Vakitler değişir, lakin inançlar temelde tıpkı kalır. Evet, çağımızda teknik gelişmeler, alet edevat değişse de insanın dramı orta mekanda hâlâ duruyorsa, bizim inançlarımız da hâlâ diri, hâlâ birebir yanda bizleri bekliyor demektir. Tıpkı Turhan ve İlhan Selçuk’un kendi periyotlarında o inançları, bekledikleri bölgeden alıp yel değirmenleri de dahil, her çeşitten ketle dövüşmekten geri durmayışları üzere.
Biz karikatürcüler, çizgi pirimiz Turhan Selçuk’u da, metinlerinin ustalığıyla fikirlerimize pirlik yapmış İlhan Selçuk’u da, inançlarına olan o sahiplenişleriyle bu memleketin gurur bayrakları sayıyoruz. Onlar ödünsüz devrimciler oldular, alev oldular, göğü ısıttılar.
Artık sıra bizlerde. Onların gürül gürül tutuşmuş alevlerinden bir tavır alıp kendi kalplerimizi tutuşturmamız kâfi. Bunu yapmalıyız, yapabilmeliyiz. Yapabilmeliyiz ki kalplerinizdekileri yangın, memleketimizin kalbini de tutuşturabilsin.
UÇUN KUŞLAR UÇUN
Onlar aklın rehberliğine inandılar, düşünmeyi, eleştirel bakmayı bir an için unutmadılar. Erich Fromm, “Düzenin adamı, itaatsizlik yeteneğini kaybetmiştir. İtaat ettiği gerçeğinin bile farkında değildir. Tarihte bu noktada kuşku etme, eleştirme ve itaat etmeme yeteneği, insanlık için bir gelecek ile uygarlığın sonu arasında duran tek şey olabilir” demişti on yıllar önce.
İşte Selçuk’lar, insanlığın geleceği ile uygarlığın sonu arasındaki o kavşakta, sorumluluk alıp insanın geleceğine yatırdılar tüm uğraşlarını, itaatsizlik zırhını kuşanarak. Bugün baktığımızda görüyoruz ki o gelecek, bizim de geleceğimizdir, o geleceği sahipleniyoruz, sahipleneceğiz de… Turhan Selçuk ve İlhan Selçuk’u vefat almadı, alamadı bizlerden, ancak inanç eksikliğimiz alabilir bizlerden. Ne olur o vakit?
Elbet onlar tekrar durur konumlarında tüm heybetiyle, biz eksik kalırız bizlerden. Ancak eksik kalmamalıyız, kalmayacağız da. Artık Hacı Bektaş’ın can dostlarına ve Hünkâr’a emanet ettiğimiz Turhan ve İlhan Selçuk’u hasret ile anıyoruz… “Uçun kuşlar uçun” sonsuzluğa yanlışsız…
Cumhuriyet
