İktidar, Türkiye’nin deniz yetki alanları başta olmak üzere tüm denizlerde petrol ve doğalgaz dahil çeşitli arama ve araştırmalar yapmak üzere inşa edilen Oruç Reis araştırma gemisinin devlet tarafından işletilmesi yerine “hizmet alımı” ile özel kesime “işlettirilmesini” tercih ediyor. Geminin işletiminden sismik operasyon ve işbaşı eğitimlerine, “takip gemisinden, muhafaza gemisine” kadar bütün faaliyetleri için “hizmet alımı” yolu izleniyor.
Çabucak çabucak her alanda “hizmet alımını” tercih eden iktidar, Oruç Reis için de tıpkı tekniği kullanıyor. Bugüne kadar Oruç Reis için birçok “hizmet alım” ihalesi yapıldı. Mühleti biten hizmet alım ihaleleri yenileniyor. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), 19 Ağustos 2020’de Oruç Reis Araştırma Gemisi 2B/3B Sismik Operasyon ve İşbaşı Eğitim Hizmeti almak için ilana çıktı. İşin mühleti bir yıl olarak belirlendi. 23 Mart’ta bu defa Oruç Reis araştırma gemisi için “takip gemisi hizmet alımı” ilanına çıkıldı. Bu işin müddeti de bir yıl olarak belirtildi. 28 Mayıs’ta ise Oruç Reis’in işletilmesi için ilana çıkıldı. İlana nazaran geminin işletilmesi “hizmet alımı” ile yapılacak. İşin müddeti 731 gün olacak. İhale, 11 Haziran’da gerçekleştirilecek. İsteklilerde son 5 yıl içerisinde en az bir yıl boyunca 70 metreden yahut 4 bin 500 grostondan büyük araştırma gemisi, yük gemisi yahut yolcu gemisi işletmiş olması kaidesi aranacak.
YABANCIYA DA AÇIK
İhaleye yabancı istekliler de katılabilecek. MTA son olarak 1 Haziran’da bu sefer Oruç Reis araştırma gemisi için “koruma gemisi hizmet alımı” ilanına çıktı. Bu ihale de 16 Haziran’da yapılacak. İşin mühleti tekrar 731 gün. Bu ihale de başkalarında olduğu üzere yerli ve yabancı tüm isteklilere açık. İhalelerin tamamı ceza ve yasaklamalarla ilgili bahisler hariç Kamu İhale Yasası ile Kamu İhale Kontratları Yasası kapsamı dışında bulunuyor. Açık ihale yöntemi ile gerçekleştirilecek ihalelerde, yönetim tarafından yeterlik değerlendirmesinde “ekonomik ve mali yeterliğe” ait kriter ise öngörülmedi.
KİM PARA KAZANIYOR?
Makina Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Lideri Oğuz Türkyılmaz, Oruç Reis dışında ortalarında Fatih’in de bulunduğu derin sondaj gemilerinde de hizmet alımı yoluna gidildiğine dikkat çekti. Yıllardır hızlandırılmış eğitim verilerek sismik gemilerde çalışacak çalışanın eğitilmesi gerektiğini söylediklerine işaret eden Türkyılmaz, “Ancak siyasi iktidarın polikası genel olarak bu. Her türlü hizmet dışarıdan hizmet alımı formülüyle gerçekleştiriliyor. ‘Kendimiz yaparsak daha değerliye gelecek, hizmet alımı ile daha ucuza geliyor’ savunması yapılıyor. Aslında birtakım şirketler para kazansın diye yapılıyor. Meğer kamu bunu yapabilir” dedi.
Türkyılmaz, çeşitli ülkeler tarafından Türkiye aleyhine siyasetler izlendiğini, Türkiye’nin denizlerdeki haklarının kabul edilmek istenmediğine dikkat çekerek şöyle devam etti: “Bizi Akdeniz’de Yumurtalık Körfezi ile Antalya Körfezi’ne hapsetmek istiyorlar. Ege’de burnumuzu çıkarmamız istenilmiyor. Gerginlik olabiliyor. Bu türlü bir tablo karşısında gemilerimizde ulusal işçinin olması daha manalı olur. Yabancı birileri olduğunda ticaret, güvenlik gerekçesiyle işi durdurabilir, ‘çalışmıyoruz’ diyebilir. Ulusal çıkarlar açısından gemi işçisinin kendi takımlarımız olması gerekiyor. Lakin buna yönelik hiçbir program yok. Üç gemi var, dördüncüyü almaktan bahsediyorlar. Sismik sondaj gemileri olsun, FSRU hizmetlerindeki gemiler olsun çalışanın yerli takımlar olması gerekiyor. Bunun için de Türkiye’de takım var, işsizlik sorunu da var. Hızlandırılmış eğitimle bu sağlanabilir.”
Cumhuriyet
