Pandemi döneminde beklenen ‘doğum patlaması’ neden yaşanmadı?

Getty ImagesABD ve bir çok Avrupa ülkesinde salgın devrinde doğum oranlarında rekor düşüşler yaşandı

Koronavirüs pandemisi nedeniyle dünyanın dört bir yanında insanların meskenlerine kapanmasının doğum oranlarında artışa yol açacağını düşünenler çok yanıldı. Bir araştırma ABD’da doğum oranlarının artmak bir yana yüzyılın en büyük düşüşünü gösterdiğini ortaya koydu, Avrupa’nın kimi bölgelerinde daha da büyük oranlarda düşüş yaşanıyor.

Almanya’dan Frederike, pandeminin başlarında, yaşlı bir akrabasının bakımına katkıda bulunmak için anne babasının konutuna taşındığında, bunun, ailesiyle değerli vakitler geçirmek için bir fırsat da olacağını düşünmüştü.

Ancak ortadan birkaç ay geçtikten sonra, 33 yaşındaki Frederike derin bir kayıp hissi yaşamaya başladı. Bekardı ve pandemi, onun anlaşabileceği biriyle müsabaka, tanışma ve kendi ailesini kurma fırsatını elinden alıyordu.

Frederike bu hissi, “Zaman benim için nitekim çok değerli ancak hayatım askıya alınmış gibi” diye açıklıyor.

İnternet üzerinden birileriyle tanışmaya da uğraş etmiş ancak dondurucu kış soğuğunda sokaklarda gezinirken romantik alakalar geliştirmenin çok sıkıntı olduğunu söylüyor.

Artık, biraz morali bozuk olduğunda daima birebir niyet takıntı halinde beyninde dönüp duruyor: “Bu iş bittiğinde ben doğurganlığımı kaybetmiş olacağım! Çocuk doğurabilecek son yaşlarımda meskene kapandım.”

Araştırmacılar iddia ediyordu

Nüfus hareketleriyle ilgili uzmanlar açısından, bu devirde doğum oranlarının düşüyor oluşu sürpriz değil.

ABD’deki Maryland Üniversitesi’nden sosyoloji profesörü Philip N Cohen, “Salgının ne kadar tesirli olduğunu görünce bu sonuca hiç şaşırmadım” diyor, “Ama yeniden de bu türlü bir şeyi olurken izlemek, beşerde şok tesiri yaratıyor” diye ekliyor.

Geçen yılın Haziran ayında ABD’deki Brookings Enstitüsü’nden iktisatçılar, salgın periyodunda ülkede, 300 bin daha az bebek doğacağını kestirim etmişti.

Birebir devirde Avrupa’da insanların çocuk doğurma planlarıyla ilgili bir araştırma, Almanya ve Fransa’da 2020 yılı içerisinde çocuk sahibi olmayı düşünenlerin yüzde 50’sinin doğumu erteleme kararı aldığını, İtalya’da ise çocuk sahibi olmayı planlayanların yüzde 37’sinin bundan büsbütün vazgeçtiğini ortaya koyuyordu.

ABD’de Salgın Hastalıkları Denetim ve Engelleme Merkezleri (CDC) tarafından hazırlanan bir raporda ise geçtiğimiz Aralık ayında doğum oranlarının yüzde 8 civarında düşüş gösterdiğine işaret ediyor.

Getty ImagesEkonomik belirsizlik daha fazla çocuk yapmayı caydırıcı en değerli faktör üzere görünüyor

Daha evvel İtalya’dan gelen bilgiler yılın başında doğum oranlarında yüzde 21,6’lık bir düşüşe işaret ederken, İspanya’da, istatistiklerin tutulmaya başlamasından bu yana, yüzde 20’lik bir gerilemeyle en düşük doğum oranlarına inildiği bildiriliyor.

Pandeminin başlamasından dokuz ay sonra Aralık 2020 ve Ocak 2021’de Fransa, Kore, Tayvan, Letonya, Litvanya ve Estonya’dan son yirmi yılın en düşük doğum oranları geldi.

Almanya’da Max Planck Nüfus Araştırmaları Enstitüsü’nden Joshua Wilde eğilimin bu istikamette olacağını iddia etmişti ve yaptığı araştırmalar bu tesirin en azından ABD’de daha aylarca sürebileceğine işaret ediyor.

Joshua Wilde ve takımı bu araştırma için, Google üzerinden Amerika’da yapılan aramalar içerisinde, gebe kalmayla ya da hamilelik belirtileri bahisli olanları taradılar. Buradan elde ettikleri sonuçları pandemi öncesiyle kıyaslayarak, Ekim ayında, 2021 Şubat ayı için doğum oranlarında yüzde 15,2 düşüş olacağını varsayım ettiler ve bu iddia hakikat çıktı. Artık bu düşüşün Ağustos ayına kadar devam edeceğini varsayım ediyorlar.

Bu, dünya çapında yüz yılı aşkın bir müddettir doğum oranlarında yaşanan en büyük düşüşe işaret eddiyor. Ve varsayımlar tesirinin 2008 ekonomik krizi ya da 1929’daki Büyük Buhran’dan daha uzun süreceği tarafında.

Ekonomik krizler ve salgınların tesiri

Aslında ekonomik buhranlar ve salgınlar, genel olarak doğum oranlarında bir düşüşe sonra bir sıçramaya yol açıyor.

Araştırmacı Joshua Wilde “Salgının birinci dalgası sona ererken herkesin ‘Oh haydi artık çocuk yapmanın zamanı’ diyeceği düşünülebilir. Fakat bu sefer o denli olmadı. Bulgular bunu göstermiyor. Beşerler hakikaten uzun müddet beklemeyi tercih ediyorlar” diyor.

Bazıları ise çocuk sahibi olma fikrinden büsbütün vazgeçiyor.

Nijerya’dan iki çocuk babası Steve, bu kanıyı makul bulanlardan. Son üç yıldır eşiyle daima bu konuşmayı yapıyorlar. İki oğlan çocukları var ve eşi onlara bir kız kardeş vermeyi çok istiyor. Fakat Steve için şu anki dört kişilik aile kâfi. Her yıl yeni bir mazeretle eşini oyaladığını anlatıyor.

Evvel Nijerya iktisadının durumunu önü sürerek geleceğin belirsizliklerle dolu olduğunu söylüyor, fakat eşini bu seneye kadar ikna edememiş.

“Covid-19 yüzünden birinci sefer eşim de artık daha fazla çocuk yapmama fikrini kabul etti” diyor.

Steve ve eşi üzere orta sınıf bir aile açısından çocuk sahibi olup olmamak bir tercih olabilir. Lakin bu herkes için bu türlü değil.

Birleşmiş Milletler (BM) cinsel sıhhat ve doğum sıhhati kurumu salgın yüzünde 115 ülkede yaklaşık 12 milyon bayanın aile planlama hizmetlerine erişiminin aksadığını, bunun 1,4 milyon planlanmamış hamileliğe yol açabileceğini bildirdi.

Yalnızca Endonezya’da hükümet, salgın nedeniyle yarım milyon planlanmamış bebek doğacağını kestirim ediyor.

Salgın nedeniyle ilan edilen kapanma tedbirleri periyodunda, hükümetin kasaba ve kentlere yolladığı araçlardan hoparlörlerle “Babalar kendinize hakim olun.”, “Sevişebilirsiniz, evli olabilirsiniz, fakat gebe kalmayın” üslubu bildiriler yayınlandı.

Endonezya aile planlama kurumu tahminen 10 milyon insanın eczanelere yahut kliniklere erişemedikleri için doğum denetimi yapamamaya başladığını söylüyor.

Getty ImagesDoğum oranlarındaki düşüşü öngören bir araştırma Google üzerinden aranan kavramları temel aldı

Doğum oranları neden ABD ve Avrupa’da düşüyor?

Bir teori bu ülkelerde insanların daha az seviştiği istikametinde.

ABD’de Indiana Üniversitesi’ne bağlı Kinsey Enstitüsü’nün yaptığı bir araştırmaya katılanların, toplumsal cinsiyet ya da yaş farketmeksizin yüzde 40’ı, salgın devrinde daha az cinsellik yaşadıklarını söylediler.

Çin’de yapılan daha küçük ölçekli bir araştırma da misal sonuçlar verdi.

Güney Asya’da yapılan bir çalışmada ise insanların seks hayatında bir değişiklik olmadığı sonucuna varıldı.

Fakat Maastricht Üniversitesi seksoloji kısmından Marieke Dewitte, bu tıp araştırmalara çok dikkatli yaklaşmak gerektiğine işaret ediyor.

“İnsanlar pandeminin cinsel hayatlarına ve alakalarına tesiri konusunda çok farklı reaksiyonlar verebiliyor. Kimi şahıslarda gerilim, cinsel arzuyu artırırken, kimilerinde öldürüyor” diyor.

Daha emniyetli bir ilişki ise ekonomik durum ve doğum oranları ortasında kurulabilir.

Batının yaşlanan nüfus sorunu

Tarih boyunca çok farklı ülkelerde yapılan araştırmalar iktisadın gidişatına duyulan itimadın artışının doğumlarda artışa, belirsizliklerin ise azalışa yol açtığını gösterdi.

Avrupa’da yapılan araştırma, Almanya, Fransa ve İngiltere’de Covid-19’dan en çok etkilenen bölgelerde yaşayan yetişkinlerin çocuk sahibi olmayı erteleme ihtimalinin daha yüksek olduğunu ortaya koydu.

Buna karşılık Hollanda, Norveç, Danimarka ve Finlandiya üzere salgınla çaba konusunda biraz daha başarılı olan Avrupa’nın kuzeyindeki varlıklı ülkelerde Aralık ve Ocak aylarında doğum oranlarında düşüş olmadığı ya da düşüşün çok küçük olduğu gözleniyor.

Aslında bütün bunları dünya çapında doğum oranlarının -salgın öncesinde de- gösterdiği genel düşüş eğilimi içerisinde pahalandırmak gerekiyor.

Gelecekte çalışma yaşındaki insanların sayısı azalır, emeklilik yaşındakilerin sayısı artarsa, vergi mükellefi sayısı azalmış, yaşlıların bakım ve emeklilik masrafları artmış olacak.

Bunun bir tahlili emeklilik yaşını yükseltmek ya da hudutları daha genç nüfuslu ülkelerden gelecek göçe açmak olabilir. Fakat bunların her birinin siyasi sonuçları var.

Birçok ülke doğum oranlarını artırmayı denedi lakin pek başarılı olamadı. Doğum oranı bir defa düşüşe geçtiğinde, bayanları daha fazla çocuk doğurmaya ikna etmek kolay değil.

Profesör Philip Cohen “2009’daki büyük ekonomik sakinlikten sonra doğum oranlarında bir ölçü artış olmuş olabilir fakat hiç bir vakit krizden evvelki seviyeye dönmedi” diyor.

Cumhuriyet