İnsanların evcil hayvanları yetiştirme biçimlerinin yahut yanlışlı davranışlarının, birtakım hayvanları olduğu üzere köpekleri de saldırganlaştırdığı biliniyor. Saldırganlığı sebebiyle Türkiye’de yasaklanan 4 köpek ırkından biri olan pitbull da bu örneklerden biri. Pitbull cinsi köpekler vakit zaman atak haberleriyle gündeme gelebiliyor.
Geçen yılın Şubat ayında Kağıthane Seyrantepe Oto Endüstrisinde meydana gelen olayda sahibiyle gezen pitbull cinsi köpek, sokakta dolaşan bir diğer köpeğe saldırmış, sahibi köpekleri tazyikli su sıkarak ayırmıştı. Olayda her iki köpek de yaralanmıştı.
Antalya’da ise arkadaşı ile tatile gelen Gökhan Diker’e (39) otelde beslenen pitbull cinsi 2 köpek saldırmış, bedeninin çeşitli yerlerinden yaralanan Diker’e 40’a yakın dikiş atılıp 100’e yakın iğne yapılmıştı.
Muğla’nın Köyceğiz ilçesinde de bir meskenin elektrik sayacını okumak isteyen elektrik dağıtım şirketi çalışanı Hayati Güler, bahçedeki pitbull cinsi bir köpeğin saldırısına uğramış, bedeninin çeşitli yerlerinden yaralanan Güler’i vatandaşlar kurtarmıştı. Olayla ilgili soruşturma başlatılmıştı.
SON ATAK HABERİ ANKARA’DAN
Son olarak Ankara’da pitbull cinsi bir köpek, anneannesiyle markete giden 2,5 yaşındaki Bahar Dağaşan’a saldırdı. Etraftakilerin sopalarla müdahale ederek pitbulldan kurtardığı Dağaşan’ın sağ bacağında derin diş izleri, kas yırtılması, doku zedelenmesi ve bedeninin çeşitli yerlerinde de yaralar tespit edildi. Bahar Dağaşan, bacağındaki kas yırtılması nedeniyle ameliyat edildi. Polis, olayla ilgili soruşturma başlattı.
HÜCUMLARIN SEBEBİ BEŞERLER MI?
Türkiye’deki yasaklı ırklardan olan ve genelde atak haberleriyle gündeme geldiği için hakkında önemli önyargılar oluşan pitbullar neden saldırıyor? Akınların nedeni beşerler mı? Her pitbull saldırgan mıdır? Pitbull yetiştirilirken nelere dikkat edilmeli? Veteriner Tabip ve Veteriner Davranış Uzmanı Gökhan Durukan Cumhuriyet’e anlattı.
“SALDIRGANLIK ÇEVRESEL ETMENLERLE ORTAYA ÇIKAR”
Pitbulllar neden saldırır? Pitbullar doğuştan mı saldırgandır?
Pitbull Terrier dediğimiz ırk da öbür tüm köpek ırkları ya da melezleri üzere kaygı, tasa ve gerilim bozukluklarında tepkisel olarak ve öğrenme sonucu saldırganlık davranışları olan, havlama, hırlama, diş gösterme ve ısırma atağı davranışlarını gösterebilir. Pitbull ırkı ya da rastgele bir köpek saldırganlık davranış bozukluğu ile doğmaz; yaşanılan gerilim, dehşet ve korku içerikli olayların sonrasında kendini rahatlatmak ya da o meseleden kurtulmak ya da problemini çözmek için saldırganlık davranışını bir araç olarak kullanır. Açıkçası saldırganlığın sonradan yaşanılan çevresel etkenlerle ortaya çıktığını söylemek gerçek olacaktır.
“HER PİTBULL SALDIRGANDIR DEMEK BİLİMSELLİĞE AYKIRI”
Her pitbull saldırgan mıdır?
Rastgele bir ırka ilişkin hayvanların saldırgan olduğunu söylemek son derece yanlış ve gerçekleri çarpıtmak üzerine kurulmuş bir söylemdir ve bilimsel olarak hiçbir geçerliliği yoktur. Örneğin davranış tedavilerinde saldırganlık şikayetiyle gelen hastalarımın içerisinde pitbull ırkı hiç olmadı. Şuurlu beşerlerle birlikte yaşayan pitbullar da tüm başka ırk köpekler üzere olağan davranışlar stantlar.
Pitbulların saldırma sebeplerinin altında ne yatıyor? Asıl sorun beşerler mı?
Direkt beşerler demek de gerçek olmaz ama köpeklerin ruhsal sıkıntılarının büyük bir kısmı beşerlerle alakalıdır. Örneğin köpeği uygunsuz ve uyarımı az ortamda büyütmek, köpeğe makûs davranmak, elektrikli/boğma/dikenli tasmalar kullanmak, vurmak (fiziksel şiddet) ya da köpeğe bağırmak, kızmak, azarlamak ve korkutmak üzere ruhsal şiddet tesirleri de köpekte saldırganlık davranış bozukluğu ve korku-fobik davranışlar, korku bozuklukları, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresyon üzere ruhsal bozukluklara yol açar. Bunlara ek kalp, damar bozuklukları, gerilime bağlı mide-bağırsak problemleri, demans, fizikî travmalar ve tiroid bezlerinin yaralanması üzere çok farklı sorun da ortaya çıkar.
“DİĞER KÖPEKLERDEN HİÇBİR FARKI YOK”
Pitbull cinsi köpeklerin öteki tiplerden farkı nedir?
Pitbull ırkı köpeklerin de DNA dizilimi öteki köpeklerle birebirdir. Anatomik yapısı, beyin yapısı, diş dizilimi, kasları da tüm köpeklerle birebirdir. Öteki köpeklerden imajı dışında temelde bir farkı yoktur. Her ırkın onu yetiştiren beşerler için kimi taraflarını ve davranışlarını başkalarından daha önde tutmaya eğilimi evvelden vardır lakin bu küresel dünyada o kadar bariz değil. Örneğin Huskyler bir iki ülke dışında kızak çekmiyor, birçok kangal ırkı köpek koyun gütmüyor, yani davranışsal açıdan da kullanım istikametiyle bir uğraşma şu an için en azından ülkemizde yapılmıyor. O nedenle ruhsal ve saldırganlık açısından bir farklılık katiyetle yok.
Pitbulllar sahiplerine de saldırır mı?
Birlikte yaşadığı beşerle kâfi bir bağı olmayan, insan tarafından travmatik etkileşimler yaşayan, korkutulan, dövülen, sıkıntı kullanılan, gerilime sokulan her köpek; birlikte yaşadığı, elinden yemek yediği bireye de, öbür insan ya da başka cins canlılara da saldırabilir. Saldırganlık öncesinde, çok ağır telaş, kaygı ve gerilim artışı olması nedeniyle canlıların rasyonel düşünme, kendini denetim etme, etkileşim kurma üzere üst seviye bilişsel yetiler anlık ya da uzun devirli olarak çalışmaz olur. Bu nedenle elinden yemek yediği bir şahsa bile tüm köpekler ruhsal durumlar bozuksa saldırabilir ya da ondan korkabilir.
Pitbulların çocuklarla ortası nasıldır?
Rastgele bir ırk köpek, doğuştan beşerle yaşamaya uygun olarak hayata başlar lakin 0-16. haftalar ortasındaki ‘hassas dönem’ dediğimiz, nörogelişimsel süreyi; gerilimsiz, rahat, çevresel uyarımların bol ve kâfi seviyede olduğu etkileşimlerle geçirirse, çocuklarla da ortası iyi olabilir. Lakin bu süreci gerilimli, travmatik ve insan etkileşiminden uzak, uyarımsız geçiren her ırk köpek etrafındaki canlı ve cansız ortamla sorun yaşayabilir, bu pitbullar için de böyledir. Pitbullara özel olmamakla birlikte, 12-14 yaşında altındaki bireylerle köpekleri her vakit bir yetişkin nezaretinde tutmakta yarar vardır. Maalesef yapılan çalışmalarda köpeklerin çocuklara saldırganlık davranışları bu kontrolsüzlük ve davranış sıkıntıları nedeniyle azımsanmayacak seviyededir.
Pitbull, Türkiye’de yasaklanan 4 köpek ırkından biri. Sizce bu hakikat bir karar mı?
Rastgele bir ırkın ya da canlının yasaklanması ömür hakları açısından gerçek değildir. Pitbull ırkı köpekler de başka yasaklanan ırk köpeklerin de saldırganlık açısından öbür köpeklerden bir farkı yoktur. O nedenle yanlış bir uygulama demek hakikat olacaktır. Maalesef bu uygulama İngiltere’de pitbull ırkı köpeklerin uyuşturucu satıcıları tarafından talep görmesi ve buna bağlı olarak büsbütün asayiş nedeniyle alınmış bir karar. Bize de periyodun yasa yapıcıları tarafından ‘Avrupa yaptıysa biz de yapmalıyız’ mantığıyla alınmış ve yanlış olduğunu düşündüğüm bir karar. Kesinlikle bu durumdan vazgeçilmesi lazım.
“HERKES KÖPEĞİNİN SORUMLULUĞUNU ALMALI”
Pitbull yetiştirilirken nelere dikkat edilmeli? Pitbull sahipleri ne üzere tedbirler almalı?
Yalnızca pitbull sahipleri değil, tüm köpek sahipleri köpeklerinin sorumluluğunu almak zorunda. Bu, hem köpekleri hem kendileri hem de etrafları için almaları gereken bir sorumluluk. Bu sorumluluk temelde şunları kapsar; örneğin köpekler hakkında yalnızca veteriner doktor ve veteriner davranış uzmanı bireylerden davranış ve ruhsal gelişim konusunda takviye almaları ve kendilerini geliştirmeleri gerekir. Bunun için hassas devirde onları olabildiğince gerçek halde etraflarına alıştırmalı, onların etrafından memnun olmasını sağlamalı, anneden ayrılması için mutlaka 12 hafta beklenmeli lakin bu müddette de kesinlikle beşerle temas etmesi sağlanmalı, gerilime girmesini önlemek için temel muhtaçlıklarını karşılamalı, yanlışsız bir formda oyun oynanmalı ve köpekle bağ kurucu etkileşimlere girilmeli. Köpekte gerilim yaratacak itaat eğitimi için boğma/dikenli/elektrikli tasma ile yapılan eğitim metotları kullanılmamalı, köpek vücut lisanı öğrenilmeli, fizikî ve ruhsal şiddet uygulanmamalı. Köpeğin kendine ve etrafa ziyan vermesini önlemek için köpeğe rahatsızlık vermeyecek ve yanlışsız bir halde yönlendirmeye imkan verecek kayış ve ağızlıklar kullanılmalı.
Sevgi ve hürmet ile her hayvanı memnun edip rahatsızlığını önlemek mümkündür. Davranış bozuklukları, saldırganlık sıkıntıları mutlaka biz veteriner doktorlar tarafından tedavi edilebilir. Bu bahiste sorun yaşayan şahısların kesinlikle, veteriner tabip ve veteriner davranış uzmanlarından takviye almaları gerekecektir.
Cumhuriyet
