Van Gölü’nde, global iklim değişikliği ve hava kurallarına bağlı olarak son yıllarda kıymetli oranda su kaybının yaşanması yöre halkını endişelendiriyor. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Coğrafya Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, global iklim değişikliğine bağlı olarak göldeki su düzeyinde geçmişteki üzere yükselmelerin yaşanmayacağını, tam tersine önümüzdeki 50-100 yılda gölün alanının giderek küçüleceğini söyledi.
Edremit ilçesine bağlı Enginsu Mahallesi sonlarında bulunan Van Gölü’nde, son yıllarda global ısınma tehlikesi yaşanıyor. Değerli oranda su kaybının yaşandığı, su düzeyinin bir metreye düştüğü gölde, kıyı bölümlerinde 200 metrenin üzerinde yatay çekilme yaşanırken, daha evvel gölde görünmeyen balıkçı teknesi karaya oturdu. Göldeki su çekilmesi, bölgede tarım ve hayvancılık yapan yöre insanını endişelendirirken, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, global iklim değişikliğine bağlı olarak göldeki su düzeyinde geçmişteki üzere yükselmelerin yaşanmayacağını söyledi. Göllerin su düzeyinin mevsim kurallarına bağlı farklılık göstermesinin olağan olduğunu belirten Prof. Dr. Alaeddinoğlu, geçmişe kıyasla bu düzey oranlarında önemli değişikliklerin olduğuna işaret etti.
“KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BÜTÜN DÜNYANIN TEMEL SORUNU”
Global iklim değişikliğinin bütün dünyanın temel sorunu olduğunu anlatan Alaeddinoğlu, şunları söyledi:
“Şu an içine girdiğimiz yüzyıl, bu sorunu en somut biçimde göreceğimiz ve bir formda dünyayı daha yaşanabilir olmaktan çıkaracak sonuçlarla karşı karşıya kalacağımız bir yüzyıl olacak. Dünya, her geçen gün giderek ısınıyor ve bu ısınmaya bağlı olarak dünyanın ekolojik istikrarı çok önemli derecede bu aksilikten etkileniyor. Tabi bu olumsuzluk elbet okyanusları, denizleri etkilediği üzere, daha çok iç gölleri, yani kapalı gölleri etkiliyor. Yani denize ya da dışarıya akışı olmayan kapalı havzalardaki gölleri etkiliyor. Geçmişte de kapalı göllerin şöyle bir özelliği vardı. Su sevileri yıl içinde, yağışlı periyotlarda yükselir, yağışın az olduğu yaz aylarında da yağışın azlığına bağlı olarak düşüş oluyor. Global iklim değişikliği aslında yağışın ölçüsünde değişime neden olmadı. Ama yağışın formunda, mevsimler ortası o geçişgenlikte, yıl içindeki o dönemlerde bulunan farklılıklarda meydana gelen birtakım önemli ve radikal değişiklikler var. Fakat, toplam ölçü olarak havzaya düşen yağış oranı çok önemli bir değişikliğe uğramadı. Global ısınmaya bağlı dünyanın daha fazla ısınmasıyla birlikte yaşanan şey, artık buharlaşma. Yani geçmişteki buharlaşma yüzde 20, 30 yer yer 40’a varan bir artış kaydetti. Düşen yağış birebir, fakat buharlaşma daha fazla olduğu için düşen yağış buharlaşarak atmosfere tekrar geri dönüyor. Havzada kalmıyor. Göllerdeki düzey farkları da buna bağlı olarak, bugün bir metreye, hatta vakit bir metreyi aşan yıllık dönemlere işaret ediyor.”
“GÖLDE, YATAYDA 200 METRE ÇEKİLME VAR”
Dikeydeki bir metrelik dönemlerin, yatayda çok daha fazla olduğunu söyleyen Prof. Dr. Alaeddinoğlu, Edremit ilçesine bağlı Enginsu Mahallesi hudutlarında bulunan Van Gölü’nde de bu türlü bir durumun kelam konusu olduğunu söz etti. Prof. Dr. Alaeddinoğlu, “Bu mahallede akarsu var. Bu akarsu şüphesiz göle materyal taşıyor. Gölün kara ile birleştiği yer de bir sığlık yaratıyor. Bu sığlık bir metrelik dönemlerin çok daha bariz görünmesine neden oluyor. Burada yatayda 200 metreyi bulan bir çekilme var. Hatta ekim ayında şu an gördüğümüzden daha da ileriye gölde çekilme yaşanacak. Bu olağan bir şey mi? Hayır değil. Global iklimin yarattığı, global ısınmanın yarattığı bir sonuç. Bu sonuç elbet bir çok aksiliğe neden oluyor. Her şeyden evvel göl sularının yok olması ve karaya dönüşmesine neden oluyor. Bu da Van Gölü’nün alanın küçülmesine neden oluyor” dedi.
“VAN GÖLÜ’NÜN ALANI GİDEREK KÜÇÜLÜYOR”
Global ısınmanın yalnızca alanın küçülmesine değil, gölün kimyasal ve biyolojik yapısında da değişiklere neden olduğunu belirten Prof. Dr. Alaeddinoğlu, “Bu yapı birebir vakitte canlı hayatını da olumsuz istikamette etkiliyor. Van Gölü, kendi içinde bulunduğu havza için tek değil, aslında hem Doğu, hem Güneydoğu Anadolu için bir havza niteliğinde. Yaptığımız iddia ve öngürülerde şu biçimde seyrediyor. Bir kaç yıl iyi bir kuraklık yaşayabiliriz. Yağış, olağan düştüğünden çok daha fazla düşebilir. Hasebiyle göl de iki metre aşağıya hakikat inebilir. Bu büsbütün kuraklık manasına gelmiyor. Her 20-30 yılda gölün düzeyi gitgide aşağıya hakikat bir trend içine girmiş. Bu ne manaya geliyor. Kısa vadede göllerde azalmalar, çoğalmalar gerçekleşecek. Lakin işte 50-100 yılllık dönemlerde göl suyu daima aşağıya gerçek trend izlenecek. Bu yalnızca buraya has bir durum değil. Dünyanın farklı yerlerinde de farklı durumlar yaşanıyor” diye konuştu.
“VAN GÖLÜ, ŞU AN TEHLİKE ALTINDA”
Tehlike altında olan Van Gölü’nün taşıma su ile döndürülemiyeceğini de söyleyen Alaeddinoğlu, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Burada yağan yağış suları yalnızca burayı besliyor. Bu alandaki buharlaşma, gerçek bir buharlaşma. Van Gölü şu an tehlike altında. Uzun vadede Van Gölü, çok önemli bir tehdit altında. Tahminen bunu 20 yıl önemli bir tehdit olarak görmeyeceksiniz. Fakat uzun yıllar, burası maalesef daima düzey kaybedecek. Geçmişte sonbaharda yağışlar ekimde başlıyordu, kış aylarına kadar ağırlaşıyordu. Ancak şu an o denli değil. Sohbaharda düşen yağışlar artık kış ve ilkbahara kalmış. Kar formunda düşen yağışlar da büyük formda sağanak yağmur biçiminde oluyor. Bu aslında Van Gölü için değil, havzadaki bütün yerleşik alanlar için bir tehdit oluşturuyor.Çünkü buharlaşma yalnızca Van Gölü’ndeki su düzeyinin yok olmasına yahut bu alana kaybetmek üzere alakalı bir şey değil. Bu havzada yaşayan insanların içme ve kullanma suyunu da tehdit ediyor. Süratli buharmaşmadan kaynaklı o akarsuların süratlice göle dökülmesi, aslında çiftnin su gereksinimini da Van Gölü’ne aktarıyor.”
Cumhuriyet
