Altınbaş Üniversitesi Tıp Fakültesi Tedrisat Üyesi Göğüs Illetleri Eksperi Prof. Dr. Servet Kayhan, yeni tip Koronavirüs salgınında vaka sayısının tekrar artışa geçmesini kıymetlendirdi. Prof. Dr. Kayhan, 2019 yılının son haftalarında yeni tanımlanan bir Koronavirüs olan Covid-19’un, bundan evvelki SARS ve MERS virüsleri üzere mutasyona uğrayıp tesirini kaybetmediğini vurguladı.
Geçmişte kalan 6 ay boyunca dünyada salgına yol açan Covid-19’un hala etkin olarak yayılmaya devam ettiğini anlatan Kayhan, “Dünyada yaklaşık 10 milyon kişi enfekte oldu, yaklaşık 500 bin kişi öldü. Devletimizde 200 bin civarında vaka ve 5 bin 115 vefat var” diye konuştu.
SIKI TEDBIR VAKALARI BİTİRİR
1 Haziran’dan itibaren denetimli olağan hayata geçilince vaka sayılarının yine artış trendine girdiğini kaydeden Prof. Dr. Servet Kayhan şöyle devam etti:
“Virüsün yaklaşık 1 hafta – 10 gün arasında değişen bir kuluçka periyodu var. Binaenaleyh bugün gördüğümüz vakalar bir hafta evvelki bulaşmaların tezahürü. Biz aslında çok sıkı tedbirlerle iki haftalık bir süreç uygulamış olsak yeni bir vaka tahminen görmeyeceğiz. Fakat maatteessüf hâlâ günlük yeni vakalar görüyoruz.”
SON PERIYOTTA VAKALAR FARKLILAŞIYOR
Prof. Dr. Servet Kayhan, Koronavirüsün yayılmasının ne devrana kadar süreceği sorusu üzerine şunları söyledi:
“Birincisi, virüs zararsız bir forma dönüşürse ortadan kaybolur ki biz şimdi bunu görmedik. Gelgelelim son vakitlerde gördüğümüz vakaların biraz farklılık gösterdiğini söyleyebiliriz. Hastalık daha hafif seyrediyor, vefat nispetleri biraz azalıyor. ARDS teneffüs yetmezliği tabloları birinci aylardakine nazaran daha az görülüyor.”
AŞI BULUNSA BİLE ÜRETİME DEVIR LAZIM
Virüsün büsbütün kaybolması için aşı geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Servet Kayhan, “Yapılan aşı çalışmaları var ancak şimdi pratiğe dönük en az 3-6 aylık bir müddete daha gereksinim var. Zira hayvan ve insan deneylerinin yapılması gerekiyor. Ayrıyeten aşı bulunsa bile tüm dünyaya yetecek aşı üretimi için de vakte muhtaçlık olacak” diye konuştu.
YAYILMA SURATINDA ARTIŞ RİSKİ VAR
Önümüzdeki devirde Koronavirüsün yayılma suratında tekrar bir artış riski bulunduğunu söz eden Kayhan, “Bunun 1918 yılında İspanya’da yaşanan influenza pandemisi sırasında görüldüğünü, illetin iki yıl mühletle 2., üçüncü dalgalar biçiminde tekrar yayıldığını biliyoruz” tabirlerini kullandı.
HIV ÜZERE YAŞAMAYA DEVAM EDEBİLİR
Prof. Dr. Servet Kayhan, Covid-19 virüsünü, AIDS illetine yol açan HIV’dekine emsal bir geleceğin bekliyor olabileceğine değinirken “Bugün HIV olumlu hastalar var. HIV yaklaşık 30-40 yıldır dünya gündeminde ve bununla birlikte ömür devam ediyor. Yani bu türlü bir ihtimal de var diyelim” tabirlerini kullandı.
Kronik HIV müspet hastaların mütemadi takip gerektirdiğine işaret eden Kayhan “HIV müspete karşı kullanılan ilaç var. Ancak illeti yok etmeyebiliyor. Bu arada HIV bağışıklık sistemini zayıflattığı için öbür marazlar araya girip kişileri öldürebiliyor. HIV cinsî ilgi ve kan yoluyla bulaşırken, Covid-19 solunumla yayılan bir hastalık. Faal bir aşı bulunmazsa Covid-19 için HIV gibisi bir gelecek ihtimalini düşünmeliyiz” diye konuştu.
SONBAHAR DEVRINE DİKKAT
Koronavirüs vaka sayısındaki artışların ekonomik tasalar nedeniyle denetimli toplumsal yaşama geçilmesinden kaynaklandığını söz eden Prof. Dr. Servet Kayhan, sonbahar devri için hem yurttaşları hem yetkilileri uyardı:
“Sonbahar devrinde influenza salgınları bekleniyor. Bu devirde ortaya çıkacak yeni Koronavirüs salgınları yine gündemimizi meşgul edebilir. Burada topluluğun bağışıklık kazanması diye bir şey laf konusu değil. Örneğin 200 bin kişi geçirdi diyoruz. Ne kadar süreceğini bilmiyoruz.
9 ay sonra antikor seviyeleri hala müspet kalacak mı, bilemiyoruz. Küçük mutasyonlar geçirerek yeni salgınlara ya da epidemilere yol açacak mı, bilmiyoruz. Süreçleri öngöremediğimize nazaran bu mevzuda kollayıcı tedbirleri kesinlikle devam ettirmemiz, kendimizi müdafaamız gerekiyor.”
SAĞLIKLI BESLEN, SİGARAYI BIRAK, GRİP AŞISI YAPTIR
Kişinin güçlü bağışıklık sistemine sahip olmasının, virüs kaynaklı rahatsızlıkların hafif atlatılmasına yardımcı olacağını yineleyen Prof. Dr. Servet Kayhan “Sağlıklı beslenme çok değerli. İçki, sigara üzere alışkanlıklardan vazgeçilmeli” dedi. Diyabet, kanser, böbrek yetmezliği üzere kronik marazı bulunanların, griple birlikte Koronavirüsü çok ağır geçirme ihtimaline karşı kesinlikle mevsimsel grip aşısı yaptırmalarını öneren Servet Kayhan, “Bunun üzerinde durmalıyız. Bu arada aşı da gelişmiş olursa Covid-19 için, bu da yine değerlendirilecektir” diye konuştu.
KURALLARIN GEVŞETİLMEMESİ KOŞUL
Prof. Dr. Servet Kayhan, Covid-19 kaynaklı marazların tedavisinde ve dinamik hami tedbirler için kanıta dayalı olguların çok değerli olduğunu vurguladı. Yeni vakaların nüfusa nispeti artarsa ferdî ve toplumsal kollayıcı tedbirlerin daha da ağırlaşması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Kayhan, “Örneğin Pekin’de 20-30 vaka çıkmasına karşın çok sıkı tedbirler alınıyor. Bizim vaka sayılarımız 1000’in üzerinde. Her şey geçti demek yanlış. Sokakta maskesini çene altında gezdirme, yaygın bir tatbik. Kuralların gevşetilmemesi, toplumsal uzaklığın uygulanması kural. Hastaların yakınında bulunup nefes yoluyla illete yakalanabileceğimizi bilmeliyiz” dedi.
VİRÜS YAŞAMAK İÇİN KIŞIYE MUHTAÇ
Prof. Dr. Servet Kayhan, Koronavirüsün yaşaması için canlı organizmaya, yani kişiye gereksinim duyduğunu vurgularken “Ortadan kalkması için hasta kişi kalmaması lazım. Hastaların izolasyonu ve tespiti kıymetli. Meğer şu anda hasta olup gezenler var. Bunlar etrafından bir halde kapmış olanlar. Hasta olduklarının farkında olmayıp bulaştıranlar var” tabirlerini kullandı.
Koronavirüs bulaştırıcılık mühletinin şahıstan insana de değişebildiğini tabir eden Prof. Dr. Servet Kayhan, “Daha evvel 14 gün kuralı diyorduk ve bu yeni bir hastalık bulaşmaması içindi. Tespit edemediğimiz hastalar mesele. Bunların izole edilmemesinden dolayı sorun tekrar tekrar önümüze çıkıyor. Son aylarda sıhhat çalışanlarında da çok çıkmıyor. İzolasyon kuralları öğretiliyor. En büyük sıkıntımız illetinin semptomu görülmeyenler. Semptomsuz bireyler burada devreye giriyor. Müddet de 14 günü aşabiliyor. Aslında 14 gün kuralı tedavisi tamamlanan şahıslar değil, hasta olduğunu bilmediğimiz ve yayılmaya yol açacak bireyler daha büyük risk oluşturuyor.”
BÜSBÜTÜN İZOLE EDEBİLİRSEK VAKALAR SIFIRLANIR
“Bütün hastaları, PCR müspetleri bilip sahiden büsbütün izole edebilsek vakaları sıfırlayabiliriz” diyen Prof. Dr. Servet Kayhan laflarını şöyle tamamladı:
“Ama bütün vakaları yüzde 100 tespit edebilmemiz çok güçlükle. Tahminen tespit edilenin 5-10 katı tespit edilemeyen hastamız var. Yani buzdağının görünmeyen yüzü, bu meselenin devamına yol açıyor. Burada kesinlikle esirgeyici tedbirler alınması maske, uzaklık, paklık koşullarına uyulması gerekiyor. Her cins ikaza karşın bir duyarsızlık görüyoruz. Çin örneğini başaramadıysak, toplumsal duyarlılığımızın zayıf olmasına bağlayabiliriz.”
Cumhuriyet