Risk kümesinde yahut altta yatan hastalığı olmadığı halde Covid-19’u ağır geçiren ya da hastalıktan hayatını yitirenlerin çocuklarında da hastalığın ağır seyretme riski olabilir.
284’Ü KORONA HASTASI 384 KİŞİ İNCELENDİ
Emsal özelliklere sahip olduğu halde korona virüs enfeksiyonunun kimi hastalarda çok ağır kimilerinde ise neden daha hafif geçirildiğiyle ilgili araştırmalara bir yenisi de İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nde yapılan bir çalışmayla ortaya çıktı. 284’ü Covid hastası, 100’ü sağlıklı denetim kümesi olmak üzere, 384 kişinin dahil edildiği çalışmada, bedenin virüs ya da bakteriyel enfeksiyonlarla savaşmasında “makrofaj hücreleri” ismi verilen savaşçı bağışıklık hücrelerini harekete geçiren düzeneklerden, “mannoz bağlayıcı lektin proteini” seviyeleri incelendi.
BABA VE 2 ÇOCUĞUNDA TESPİT ETTİK
İstanbul Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tufan Tükek, geçtiğimiz Ocak ayında “Infection, Genetics and Evolution” isimli memleketler arası bir tıp mecmuasında de yayınlanan çalışma hakkında açıklamalarda bulundu.
“BAKTERİ VE VİRÜSLERİ HÜCEREDEN UZAK TUTUYOR”
Bağışıklık sisteminin, rastgele bir enfeksiyon karşısında harekete geçen doğal bir immün cevap oluşturduğunu söyleyen Prof. Dr. Tükek, “Bu doğal sistem içerisinde kimi hücreler var. Savunma sistemini oluşturan hücrelerimizin virüs ya da bakterilerle gayret etmesi için birtakım sistemler var. Onlara yardımcı sistemlerden bir tanesi de ‘mannoz bağlayıcı lektin’ yolağı dediğimiz bir yol.
Mannoz bir şeker, bakteri ve virüslerin hücre duvarında bulunuyor. Lektin de beşerde karaciğerde sentezlenen ve bakteri yahut virüsün yüzeyinde bulunan mannoz şekerini bağlayarak bedende bulunan ‘makrofaj’ dediğimiz savaşçı hücrelerimizi etkin hale getiren bir protein. Etkin hale gelen bu büyük savaşçı hücreler, virüs ve bakterilerle uğraş etmeye başlıyor. Bedenin bunlarla savaşabilmesi için bu yolağın iyi çalışıyor olması lazım. Yani bu lektin proteininin hücrede gereğince sentezlenmesi ve bedende muhakkak bir düzeyde olması gerekiyor” tabirlerinde bulundu.
“AİLEDE BİR KİŞİ AĞIR GEÇİRDİYSE BAŞKALARI DE TARANMALI”
Covid-19 salgını sırasında hastalığı ağır geçirenlerin başka aile bireylerinde de emsal süreçler yaşanmasının dikkatlerini çektiğini anlatan Prof. Dr. Tükek, bunun üzerine bu istikamette bir çalışma dizayn ettiklerini anlatarak şu bilgileri verdi:
“Bu, neden olabilir diye düşünüp daha evvel ağır bakıma yatmış, hastalığı ağır geçirmiş ve hafif geçirmiş insanları taradık. Bu şahıslarda mannoz bağlayıcı lektin yolunun sorunlu olduğunu ve protein sentezinin çok az olduğunu, bilhassa de hastalığı ağır bakımda geçiren şahıslarda bu proteininin sentezlenmediğini, hatta bedende hiç bulunmadığını farkettik. Bunun üzerine bir araştırma yaptık ve sonuçlarını da milletlerarası bir mecmuada yayınladık. Geçtiğimiz günlerde bir genç, babasının hastalığı çok ağır geçirdiğini, kendisinin de çok ağır geçirdiğini söyleyerek bize başvurdu. Tüm aileyi bu taraftan inceledik ve taramalarda babanın hiç protein üretmediğini, annenin büsbütün sağlıklı olduğunu, ancak üç kardeşin de defektif protein ürettiklerini fark ettik.”
“BABA VE İKİ OCUK AĞIR GEÇİRMİŞTİ VE PROTEİN EKSİKLİĞİ SAPTADIK”
Bu hastanın çocuklarındaki lektin proteini üretiminin yüzde 10 civarında kaldığını anlatan Prof. Dr. Tükek, şunları kaydetti: “Bu taramayla mannoz bağlayıcı lektin yolağının bu ailede iyi çalışmadığını görmüş olduk. Bu şahıslarda, virüs ya da bakteri hücre içerisine girdiği vakit, hastalığın çok daha ağır seyretme ve süratli yayılma riski oluyor.
Bu genç arkadaşlarımızı incelediğimizde de üç kardeşten ikisi hastalığı çok ağır geçirmiş ve ağır bakımda yatmış. Babadan gelen genetik geçişle çok az lektin proteini ürettiğini ya da hiç olmadığını fark ettik. Bu, şu demek aslında; bu proteini eksik olan bireyler ya da genetik olarak bunu sentezleyemeyen bireyler, Covid-19 ya da öbür bir enfeksiyona yakalandıklarında bunu çok ağır geçirebilir. Hasebiyle bu şahıslar toplumda tespit edilip sentetik olarak üretilmiş lektin proteini verilebilirse, hastalığın tahminen bu kadar ağır ya da ölümcül seyretme mümkünlüğünü da azaltabiliriz. Bununla ilgili ileri çalışmalara gereksinim var.”
“İLAÇ OLARAK ÜRETİLİP VERİLEBİLİR”
Bu tarafta bir projeleri olduğunu da vurgulayan Prof. Dr. Tükek, kelamlarını şöyle noktaladı:
“İmmün sistem çok karmaşık, çok farklı yolaklar var. Bizim gösterdiğimiz bunlardan yalnızca bir tanesi. Hastalığın farklı seyretmesine neden olan özelliklerden bir tanesi bu olabilir lakin bunun dışında da farklı genetik modellemeler olabilir. Lakin şu anda bizim tespit ettiğimiz bu genetik durumla ilgili bir aileyi tarayarak bunun örneklemesini de yapmış olduk.
Şayet Covid’de salgın süreci uzarsa. dalgalar hala art geriye seyrederse, Covid’den kaybedilmiş ya da hastalığı ağır geçirmiş şahısların aileleri taranabilir ve mannoz bağlayan lektin yolaiında defekti olan şahıslara sentetik olarak (rekombinant olarak) üretilmiş bu proteinler dışarıdan verilebilir. Böylelikle bu şahısların de hastalığı ağır geçirme ihtimalleri azaltılabilir. Kas içi, damar içi ya da mide asidinden korunmak sureiyle tablet formunda da üretilebilir bu protein. Bunlar alışılmış ki daha sonraki basamaklar. Öncelikle bunun işe yarayıp yaramadığının tam olarak gösterilmesi gerekiyor. Sonra da ilaç haline getirilerek insanlara uygulaması kelam konusu olabilir.”
Cumhuriyet
